Math de Vaan heeft het politieke spel uitgebreid onderzocht voor zijn promotieonderzoek en schreef er met Machiavelli op de werkvloer een prettig leesbaar, goed onderbouwd en praktisch boek over.
Niet alleen het podium
‘Daar doe ik niet aan hoor’, ‘Dat hoort toch niet’, ‘Het gaat toch om de inhoud?’. Zo maar een paar opmerkingen die ik regelmatig hoor van coachees als ik het politieke spel op hun werk bespreek. Ze moeten nogal wat mentale hobbels overwinnen om nut en noodzaak van dit spel in te zien. Maar het spel van macht en invloed, zoals De Vaan het noemt, is belangrijk om je werk met meer succes en ook plezier te doen. Met als uitgangspunt: richt niet al je pijlen op het spel 'op het podium’. Dat is alles wat je doet vóór de schermen, tijdens de formele momenten waarop besluiten genomen worden en alles wat je zegt en doet hoorbaar en zichtbaar is voor iedereen. Vooral daarbuiten, achter de schermen, en vóór die formele beslismomenten, kun je je invloed vergroten.
Spel zonder spelregels
Over hoe je dat precies doet, zijn helaas geen concrete handleidingen te schrijven. Het is een spel zonder expliciete spelregels. Een spel dat je kunt winnen, maar ook verliezen. En dat je de reputatie van een sluwe vos of een uitgesproken rat kan geven. Toch wordt De Vaan best concreet en biedt hij handvatten om je spelhouding te onderzoeken, het speelveld helder te krijgen en beter te begrijpen welke vaardigheden belangrijk zijn om het spel te spelen. Doe jij al aan impressie management? En wat is je linguïstisch profiel? Smeed je coalities? Hoe zien jouw netwerken eruit en hoe gebruik je ze? En voor wie een filosofische insteek niet schuwt: gaat jouw wereldbeeld meer uit van de causaliteit van Kant of de dialectiek van Hegel? De Vaan geeft veel voorbeelden uit zijn adviespraktijk en de Club van 20, een groep van 10 vrouwen en 10 mannen die een jaar lang een politiek logboek bijhielden. Ieder hoofdstuk eindigt met leestips (met titels die meteen op mijn verlanglijst zijn beland), opdrachten en zelfs rollenspellen om zelf te onderzoeken hoe jij in het politieke spel staat.
Vrouwen, mannen en het politieke spel
De meeste coachees in mijn praktijk zijn vrouwen. Die het politieke spel niet prettig of zelfs not done vinden. Tot mijn genoegen besteedt De Vaan expliciet aandacht aan het verschil tussen mannen en vrouwen waar het het politiek spel betreft. Helaas verdwaalt hij een beetje in dit onderwerp. Enerzijds geeft hij voorbeelden van expliciete genderverschillen in het politieke spel, zoals de ervaring van vrouwen in het kabinet Rutte III dat Rutte hen wel weinig liet uitpraten. Ook noteert hij dat meer calculerend politiek spel van vrouwen minder gewaardeerd wordt dan dat van mannen. Maar dan houdt hij een betoog dat het niet om genderverschillen moet gaan, maar om verschillen in persoonlijkheid. Natuurlijk, er zijn feminiene mannen en masculiene vrouwen en nonbinaire mensen, maar uit mijn werkpraktijk blijkt dat het verschil tot wel degelijk belangrijk is. En zoals De Vaan zelf ook opmerkt: er is nog een wereld te winnen!
(Ten tijde van het schrijven van deze recensie was Liesbeth Tettero jurylid voor het Managementboek van het Jaar 2022, maar ze schreef deze recensie op strikt persoonlijke titel, red.)
Over Liesbeth Tettero
Liesbeth Tettero is trainer en coach in het openbaar bestuur (www.publice.nl) en van ambitieuze vrouwen (www.feministerie.nl).
