Frank Deuring is oprichter van de FoutenFabriek. Naar eigen zeggen heeft hij zich sinds 2013 maniakaal ondergedompeld in het leren van fouten binnen organisaties. Die carrièreswitch volgde na het mislukken van diverse pogingen om professioneel comedian te worden, zo volgt uit zijn ‘CV der mislukkingen’. Dit atypische CV toont de practice what you preach benadering van Frank: radicale openheid, ook over zijn eigen fouten en falen. De comedian-ambities hebben trouwens toch hun weg gevonden. Ze manifesteren zich luid in duidelijk in de schrijfstijl van Deuring, waarbij hij zichzelf niet spaart.
Een fout is niet fout
Het centrale en uiterst waardevolle uitgangspunt van het boek is dat een fout niet fout is. Dit zit ‘m in de definitie van een fout, die Frank gelijk aan het begin van het boek al geeft: een fout is een onbedoelde afwijking met een negatieve uitkomst, waarvan de intentie goed is. Dit laatste kenmerk, de goede intentie, maakt dat fouten dus niet fout zijn. Althans, in de betekenis dat iemand daar schuld aan heeft. De onwelgevallige situatie is immers onbedoeld, onopzettelijk ontstaan. Hoe zou onze samenleving er uit gaan zien, als we bij opgetreden fouten in complexe situaties eerst eens zouden uitgaan van goede intenties? Naïef, of het proberen waard?
Groeimindset
Anyway, SuperFalen bevat zeven vlot geschreven hoofdstukken om vanuit deze verlichte foutendefinitie meer ontspannen om te gaan met fouten, én er je voordeel mee te doen. Frank start met ‘Het Niet Zo Grote Geheim Van Positief Kijken Naar Fouten’. Hierbij omarmt hij Carol Dweck’s groeimindset. Ofwel, de overtuiging dat je je capaciteiten kunt ontwikkelen, door ervaringen op te doen. Waarbij je uiteraard af en toe over je eigen fouten struikelt. Dit in tegenstelling van de zogenoemde vaste mindset van ‘hier ben ik gewoon niet goed in’. De meest mensen hebben beide mindsets, afhankelijk van wat het betreft en in welke situatie ze zitten.
Overlevingsmechanisme
Deuring is vriendelijk voor zijn lezers. Hij spreekt geen waardeoordeel uit over de vaste mindset ten opzichte van de groeimindset. Ik doe dat wel. Genoemde Carol Dweck, hoogleraar psychologie aan Stanford University, heeft namelijk vastgesteld dat in organisaties waar een vaste mindset domineert een ‘geniecultuur’ heerst. Zo slim mogelijk overkomen is een overlevingsmechanisme in dergelijke organisaties. Medewerkers worden er bijvoorbeeld in hokjes gestopt als ‘zij heeft het’ en ‘hij heeft het niet’. Ook krijgen medewerkers in een dergelijke cultuur weinig ondersteuning bij het nemen van risico’s. En hier vinden Deuring en ik elkaar weer, want dat is immers essentieel om te ontwikkelen en te innoveren. Kortom, het loont om in organisaties te streven naar een groeimindset, waarbij een ‘wildgroeimindset’ dan weer te veel van het goede is. Een mens kan zich immers niet óveral in ontwikkelen.
Fundering
De mindset-theorie van Carol Dweck vormt zo de fundering van Superfalen. Dit past volgens mij in een managementboeken-trend van de afgelopen jaren, om het werk van een buitenlandse grootheid toegankelijk te maken voor de Nederlandse organisatiecontext. Denk bijvoorbeeld aan Ons feilbare denken op het werk, waarin Chantal van der Leest de denkfouten van Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman toegankelijk maakt. Of aan Ontgroeven van Kees Tillema, die de ontregelende risicobenaderingen van Nassim – Zwarte Zwaan – Taleb in praktische handreikingen omzet. Superfalen is ook zo’n type boek, waarbij naast Carol Dweck ook Amy Edmondson over interpersoonlijke veiligheid en Brené Brown over omgaan met schaamte en kwetsbaarheid langskomen.
Radicale openheid
Samenvattend, Superfalen is een waardevol boek voor iedereen die zich aan de illusie van foutloos werken wil ontworstelen. En die tevens geen genoegen meer neemt met holle frasen als ‘fouten maken mag hier’. Aan de hand van de vele tips in hoofdstukken over leren omgaan met schaamte, afwijzing, tegenslag en het loslaten van perfectionisme kun je gericht gaan werken aan je radicale openheid over gemaakte fouten. Om er zo samen met collega’s en medewerkers van te leren. Aan het eind van het boek worden trouwens ook nog wat tips gegeven om fouten te voorkómen, zoals het organiseren van tegenspraak. Met dit makkelijk leesbare boek maakt Frank Deuring een zwaar en beladen onderwerp licht en bespreekbaar. Nu ben jij aan zet: hoe ziet jouw eigen ‘CV der mislukkingen’ er eigenlijk uit?
Over Martin van Staveren
Martin van Staveren is adviseur, auteur, docent en spreker. Hij ontwikkelde het gedachtegoed voor risicoleiderschap. Met zijn bureau VSRM helpt hij organisaties doelgericht om te gaan met risico’s én kansen in complexe situaties. Eerder schreef hij onder andere Risicogestuurd werken (2015), Risicoleiderschap (2018) en Iedereen Risicoleider (2020).
