Dit is gelijk al interessant. De auteur, tegenwoordig ondernemer, senior consultant en executive coach, onderscheidt in het begin van zijn boek twee soorten risico’s. Het zijn beide zaken waar we, zoals de Vlamingen zeggen ‘schrik voor hebben’. Het eerste soort is ‘het risico in een taak’, waarbij je niet zeker bent om het beoogde doel te behalen. Het tweede type is ‘het risico in de relatie’, om niet (h)erkend en gewaardeerd te worden. Beide risico’s zouden bij alle keuzes en beslissingen die we maken een rol spelen, ‘naast en door elkaar’. Dit is nogal wat, en nog niet alles. Want al naar gelang het effect van de risico’s zullen wij allen ‘onvoldoende of niet lang genoeg de moed opbrengen om te kiezen, te beslissen en de kracht vinden om actie te ondernemen.’ Hoe hier mee om te gaan?
ROOO-omgeving
Het korte antwoord staat al in de inleiding: door risico’s te verzilveren, er iets positiefs uit halen. Dit vraagt wendbaar leiden en omgaan met de zogenoemde ROOO-omgeving. Dit is een omgeving met volop Risico’s, Ongekenden, Onvoorspelbaarheden en Onzekerheden. Zeg een VUCA-wereld, waarin volatiliteit, complexiteit en ambiguïteit niet expliciet zijn gemaakt. VUCA wordt iets later in hoofdstuk 1 toegelicht. Voor het uitgebreide antwoord hoe om te gaan met die alomvattende risico’s omvat het boek acht hoofdstukken.
Wat is risico?
Het eerste hoofdstuk beslaat een terechte vraag, waarover zowel in de wetenschap als in de praktijk geen eenduidigheid bestaat: ‘wat is risico?’ Deze vraag wordt direct beantwoord met een definitie die voor mij uit de lucht komt vallen. Een beschrijving die ik tevens niet kan staven met de vele risico-definities die in omloop zijn. De essentie van risico zit ‘m volgens de auteur in keuzes maken, terwijl je niet weet – het onzeker is - of hiermee het beoogde doel effectief wordt bereikt. Origineel, deze benadering. Alleen had ik graag een bronvermelding gezien, of de opmerking dat dit een eigen, nieuwe benadering is. Door risico onlosmakelijk aan eigen keuzes te koppelen blijft overigens een heel aantal onzekere gebeurtenissen buiten beschouwing. Zaken die zonder jouw keuze toch kunnen optreden. Voorbeelden variëren van virussen tot cyberaanvallen. Dergelijke risico’s vragen eveneens keuzes, namelijk in de wijze hoe ermee om te gaan.
Wendbaarheid
Met deze kanttekening bieden de resterende hoofdstukken hiervoor veel inspiratie en nog meer informatie: hoe om te gaan met risico’s door ze als kansen te verzilveren? Jij als individu staat steeds centraal: je bent zelf je grootste risico. Om cognitief wendbaar te worden moet je bewust en helder denken. Om emotioneel wendbaar te worden moet je bewust en echt voelen. Iedereen om je heen ook wendbaar krijgen vraagt om ‘de juiste omstandigheden’. Denk bij dit laatste, niet meer verrassend, bijvoorbeeld aan psychologische veiligheid. In al deze hoofdstukken komen veel van de usual suspects voorbij: Daniel Kahneman met zijn verliesaversie en de rol van bias, Brené Brown over de kracht van kwetsbaarheid en Stephen Covey met zijn cirkel van invloed.
Ingrediënten
Is dit erg, deze overdaad aan theorieën? Nee en ja. Nee, omdat de vele theorieën en bijbehorende stappen je allemaal kunnen helpen effectief om te gaan met risico’s en het verzilveren van kansen. En ja, omdat het met al die theorieën allemaal wat veel is. Je wordt als lezer niet echt bij de hand genomen. Overigens ben ik het helemaal met de auteur eens, die al in de inleiding waarschuwt dat er geen recepten zijn die altijd werken. Iets wat op veel van toepassing is en al helemaal op omgaan met risico’s. Om dan maar alle denkbare ingrediënten over de lezer uit te storten, dat is wel het andere uiterste.
Het had mij in elk geval geholpen als de auteur merkbaar het vakgebied van hedendaags risicomanagement had verkend, in relatie tot wendbaar leiderschap. Om vanuit die link de lezer meer houvast te bieden voor het ontwikkelen van leiderschap dat helpt om risico’s te verzilveren. Want dat onverstoorbaar en wendbaar leiderschap daarbij helpt, daar ben ik ook van overtuigd.
Handelingsperspectieven
Dus, wat kun je met dit boek in je eigen praktijk? Je laten inspireren door het brede aanbod aan handelingsperspectieven. Om zo de moed op te brengen om te kiezen, te beslissen en de kracht vinden om actie te ondernemen. Om zo gericht om te leren gaan met al die onzekerheden, risico’s en kansen, waar we in ons werk en persoonlijke leven mee hebben te dealen.
Over Martin van Staveren
Martin van Staveren is adviseur, auteur, docent en spreker. Hij ontwikkelde het gedachtegoed voor risicoleiderschap. Met zijn bureau VSRM helpt hij organisaties doelgericht om te gaan met risico’s én kansen in complexe situaties. Eerder schreef hij onder andere Risicogestuurd werken (2015), Risicoleiderschap (2018) en Iedereen Risicoleider (2020).
