Voor veel mensen staat, ook nog na dertig jaar, de Semco stijl voor een filosofie van organiseren waarin medewerkers veel, of zelfs bijna alle, zeggenschap hebben. Ricardo Semler nam de leiding van Semco, een fabrikant van pompen, in 1981 van zijn vader over. Onder zijn leiding is het bedrijf gegroeid.
Volgens Runhaar in de kleine Semler, is de kern van de Semco stijl het geloof in de kracht van kleine teams, zo weinig mogelijk managementlagen en leiding, transparantie en vertrouwen. Semco-medewerkers werven en beoordelen hun chefs, hebben inspraak bij belangrijke beslissingen en delen mee in de winst (waarvoor ze ooit wel een deel van hun vaste salaris hebben ingeleverd), en bepalen zelf hoe veel ze verdienen
Ronde pyramides
Zijn ervaringen als ondernemer zijn de basis van zijn boek Semco Stijl dat Semler in 1993 schreef. De journalist Runhaar vat in de kleine Semler het boek samen in zo’n zeventig pagina’s op A5-formaat. De negen hoofdstukken hebben titels zoals Hoe het begon; De cultuur van Semco; Schaalverkleining; De structuur van Semco: ronde pyramides en zelfsturende cellen.
Ergernis
De op Harvard opgeleide Semler jr. verbaasde zich vanaf het begin over de hiërarchische wijze van organiseren en over de vele managementlagen. Hij ergerde zich aan de cultuur van Semco, waarin mensen passief werden gehouden en waar ze geen voldoening in het werk hadden. Semler begon niet met een heldere strategie aan zijn reorganisatie(s). Zijn eerste grote stap in het reorganiseren van Semco was het ontslaan van veel managers. Maar zijn ideeën zijn ook beïnvloed door economische tegenslagen, waarbij veel medewerkers werden ontslagen en hij een loonoffer van de achterblijvers vroeg. In ruil voor minder loon eisten medewerkers een aandeel in de winst en meer zeggenschap. Lering hiervan is dat sommige principes al werkend ontstaan.
Tips
Ricardo Semler heeft zelf ervaren dat het introduceren van zelfsturing niet eenvoudig is. Het resultaat is vaak de moeite waard, maar de weg ernaartoe bevat veel valkuilen. Runhaar heeft een aantal tips voor het succesvol implementeren van zelfsturing uit het boek van Semler gedistilleerd, waaronder:
- Wees voorbereid op de terugval. Zo zal een aantal medewerkers moeite hebben met de nieuwe situatie en de resultaten kunnen tijdelijk tegenvallen.
- Kijk kritisch naar alle conventies en neem rigoureus afscheid van het merendeel. In Semlers termen: doe de procedurebijbel in de papierversnipperaar en vervang hem door gezond verstand.
- Deel informatie. Zorg dat alle informatie voor iedereen beschikbaar is en zorg er ook voor dat medewerkers de beschikbare informatie kunnen ‘lezen’. Of anders gezegd, lei ze op in het lezen van financiële informatie.
Inspiratie
Op de achterflap wordt Semler de ‘geestelijk vader van de zelfsturende organisatie’ genoemd. Enige overdrijving bij het aanprijzen van een boek mag, maar Runhaar had toch wel iets meer voorwerk mogen doen alvorens met dit statement te komen. In Nederland waren er al eerder verschillende voorbeelden van zelforganisatie, zoals bijvoorbeeld bij BSO van Eckart Wintzen in 1976. In dezelfde tijd bestonden er bij Volvo in Zweden en bij W.L. Gore in Amerika al vormen van zelforganisatie. De laatste twee zijn door medewerkers van Semler bezocht om inspiratie op te doen voor de inrichting van Semco.
Gemiste kans
Ik had pas laat in de gaten dat De kleine Semler een herdruk is van het boekje uit februari 2017. Het kreeg een nieuwe omslag en subtitel waardoor het geheel nieuw oogt. Nee dus, er is niks geactualiseerd of aangevuld. Zo staat in hoofdstuk negen, ‘Semler in Nederland’, een verslag van een rondetafelgesprek dat Runhaar al in 2015 hield met een aantal ondernemers, die Runhaar ‘semlerianen’ noemt. Het gesprek ging over hun ervaringen met zelfsturing. En blijkbaar is er na acht jaar niks nieuws te melden over deze organisaties. En de uitgever of auteur vond het ook niet de moeite waard om in het hoofdstuk ‘Semler in Nederland’ iets te zeggen over wat er in Nederland in de afgelopen zes jaar aan ervaring is opgedaan bij de vele organisaties die zelfsturing hebben ingevoerd. Een gemiste kans.
Inzichten
Semco Stijl over zelfsturing uit 1993 heeft 300 bladzijden en is verhalend geschreven. De Kleine Semler is goed geschreven. Het vrij sober opgemaakte boekje past makkelijk in de binnenzak van een jas of tas. In De Kleine Semler krijg je als lezer in zo’n 70 pagina’s een goed idee van Semlers ideeën. Ideeën en principes die de tand des tijds doorstaan hebben, ook al zijn het ideeën die nu niet meer zo nieuw klinken. Semco is al lang geen productiebedrijf meer en Semler is al lang geen directeur meer. Semler trekt langs congrescentra waar hij over zijn visie op organiseren praat. De ‘Semco Stijl’ is nog steeds relevant, ook al spiegelen veel managers zich nu aan organisaties zoals Buurtzorg of Spotify. Maar dat doet niks af aan de Semco filosofie, die door Runhaar helder is samengevat.
Over Rudy Kor
Rudy Kor is zelfstandig organisatieadviseur en auteur van diverse managementboeken. Tot voor kort werkte hij (als senior partner) bij Twynstra Gudde. Hij startte zijn werkzame leven bij Philips in Eindhoven. Als adviseur helpt hij (project)managers bij het effectiever inrichten van hun projecten. Als veellezer wordt hij gedreven door nieuwsgierigheid en schrijft regelmatig boekrecensies.
