Met blockchain wordt alles anders

De technologie achter de blockchain is echter een tweesnijdend zwaard: ze kan ook leiden tot een wereld van decentraal opererende terroristen, ongrijpbare criminelen, en burgers die het recht in eigen hand nemen.

Kan blockchain het vertrouwen in de politiek helpen herstellen? Of twee miljard mensen een weg uit extreme armoede bieden? De technologie achter de virtuele munt bitcoin werd tot nog toe vooral gezien als mogelijke disruptor van de financiële sector. Maar de potentie van blockchain gaat veel verder, stelt de Canadese internetdenker Don Tapscott in zijn nieuwe boek Blockchain Revolution. Dat komt omdat blockchain vertrouwen kan scheppen tussen partijen die elkaar niet kennen, waardoor tussenpersonen en makelaars overbodig worden.

Blockchain is in de kern een openbaar digitaal grootboek van elke mogelijke transactie die in software kan worden omgezet, zoals financiële overeenkomsten, diploma's, eigendomsbewijzen, verzekeringsclaims, en zelfs politieke stemmen. De registratie van deze transacties vindt niet plaats op een centrale database die gehackt kan worden, maar op een netwerk van computers van vrijwilligers die over de hele wereld verspreid zijn. Nieuwe transacties worden elke tien minuten door techneuten van het netwerk geverifieerd en voorzien van een digitaal tijdsstempel. Het goedgekeurde blok wordt vervolgens aan de voorgaande schakel van de keten geregen, zodat er altijd een historisch overzicht is.

Blockchain maakt het mogelijk om bedrijfsketens stap voor stap te analiseren, of het nu gaat om de precieze herkomst van een hamburger of het besluitvormingsproces van een onderneming. De technologie opent daarnaast de deur tot slimme contracten: computerprogramma's die vooraf vastgelegde overeenkomsten tussen mensen en organisaties kunnen uitvoeren, beveiligen, en afdwingen.

De combinatie van geautomatiseerd vertrouwen, radicale transparantie en slimme contracten is de grootste innovatie sinds het ontstaan van het internet, stelt Tapscott, die vorig jaar door de Britse organisatie Thinkers50 werd uitgeroepen tot de op drie na belangrijkste managementdenker van de wereld. Het is in principe mogelijk om een democratie te creëren waarin volksvertegenwoordigers gedwongen worden tot integriteit, burgers volledige controle hebben over hun privacy, en politieke macht gelijk wordt verdeeld. Blockchain kan daarnaast de rechtszekerheid in ontwikkelingslanden een enorme boost geven, bijvoorbeeld als het gaat om de registratie van eigendomsrechten. Financiële innovaties, zoals microbetalingen die volledig peer-to-peer zijn, kunnen leiden tot een vloedgolf aan nieuwe ondernemers.

Blockchain revolution heeft niet de pretentie om te voorspellen hoe blockchain de wereld precies gaat veranderen. In plaats concentreert Tapscott zich op wat (nu al) mogelijk is. Hij etaleert daarbij een aanstekelijk optimisme, zonder te vervallen in naïviteit. Het boek eindigt met een waslijst aan potentiële gevaren die pijnlijk duidelijk maakt dat blockchain een tweesnijdend zwaard is. Zo kan de technologie, net als elke andere vorm van automatisering, tot een significant verlies aan banen leiden. Een ander risico is dat de blockchain-gemeenschap door het ontbreken van een toezichthoudend orgaan uiteen zal vallen in een chaotisch geheel van vijandige facties.

Ook bestaat de kans dat overheden de toepassingen van blockchain aan banden zullen leggen en dat gevestigde belangen, zoals banken, de technologie zullen monopoliseren. In het slechtste scenario leidt een ongebreidelde proliferatie van blockchain-toepassingen tot een schemerwereld van decentraal opererende terroristen, ongrijpbare criminelen, en burgers die het recht in eigen hand nemen.

Het hoeft zo'n vaart niet te lopen, aldus Tapscott. Er is nog tijd voor een maatschappelijke discussie over hoe we onze toekomst precies willen invullen. Hoe sneller we daarmee beginnen, hoe groter de kans dat de blockchain-revolutie de vorm zal krijgen van een bloeiend ecosysteem, in plaats van een met prikkeldraad ommuurde tuin.