Een pregnantere demonstratie van een blinde vlek is nauwelijks denkbaar. In de politiek blijft het aantal vrouwen nog steeds achter, sterker nog: het dreigt te stagneren! Julia Wouters, gepokt en gemazeld politiek adviseur, stelt in De zijkant van de macht deze blinde vlek aan de kaak. Met wetenschappelijke inzichten, interviews met ervaringsdeskundigen en praktische tips wil zij eraan bijdragen dat meer vrouwen politiek actief worden.
Zelfvertrouwen binnen de marges
De rode draad in het boek is beeldvorming: hoe vooroordelen vrouwen op achterstand zetten. Dat bijvoorbeeld de uitgesproken minister Tineke Netelenbos weggezet werd als schooljuf, terwijl haar minstens zo uitgesproken collega Jan Pronk juist visionair gevonden werd. Als vrouw doe je het niet snel goed. Ben je aardig, dan kun je natuurlijk nooit competent zijn. En ben je daadkrachtig, dan ben je gewoon de ‘bitch’. Het kan wel: aardig én competent overkomen. Wouters observeert dat een van haar gesprekspartners, oud-minister Lilianne Ploumen, deze koorddans beoefent door ‘haar zelfvertrouwen te etaleren binnen de marges van bescheidenheid die van vrouwen wordt verwacht’. Zo mag het dus wel kennelijk…
Verander het mannentheater
Moeten de vrouwen zich aanpassen aan het huidige politieke spel? Wim Kok stelt: ‘Dat hele mannentheater […], dat moet dus echt anders’. Maar hoe dan? Een probleem is al de werving van vrouwen. De praktijk wijst uit dat mannen worden beoordeeld op hun potentie, en vrouwen op wat ze al bereikt hebben. Dat helpt vrouwen dus niet als ze hun debuut willen maken in de politiek. Talentscouting en opleiding zijn hard nodig om meer vrouwen in de politiek te krijgen. Vrouwen melden zichzelf bovendien minder snel dan mannen voor een politieke functie, en één keer vragen is niet voldoende. ‘Ask me nice, ask me twice’ is het devies. En ben je dan een excuus-Truus? Hedy d’Ancona vond dat helemaal geen probleem, omdat ze overtuigd was van haar eigen kwaliteit. ‘Ik dacht altijd: ze mogen er blij mee zijn!’
Wouters is hoopvol, ze ziet een nieuwe generatie vrouwen opkomen in de politiek die zich niet in bochten wringen om geaccepteerd te worden binnen de geldende marges, zoals zij Clinton en May ziet doen, maar volkomen zichzelf zijn. Jacinda Ardern, premier van Nieuw-Zeeland, en de New Yorkse rijzende ster Alexandria Ocasio-Cortez bijvoorbeeld. ‘Ik ben een vrouw. Had je wat?’
Tips voor iedereen
Kennis en bewustzijn zijn niet voldoende, er moet natuurlijk ook actie komen! In ieder hoofdstuk staan daarom concrete tips. Voor vrouwen die zichzelf goed willen positioneren, bijvoorbeeld: verontschuldig je nooit. Dus niet steeds ‘sorry’ en ‘Ik weet hier natuurlijk niet zo veel van af…’. Mannen doen zoiets niet. Carola Schouten, die voor de meest actuele anekdotes zorgt, vertelt hoe fractievoorzitter Gert-Jan Segers haar vraagt om input voor een tv-optreden, over een onderwerp waar hij eigenlijk niet in thuis is. Schouten was daar dus domweg niet gaan zitten, stel je voor! Wouters geeft ook tips voor mannen (luister!), vrouwen die last hebben van queen bees of seksisme (aankaarten!), voor recruiters in de politiek en redacteuren van tv-programma’s. Een aparte bijlage met de tips per doelgroep had ze wellicht krachtiger gemaakt, dan was het echt een handleiding.
De zijkant van de macht is een persoonlijk verhaal, waar Wouters’ hart voor de zaak duidelijk naar voren komt. Ze behandelt beknopt een grote hoeveelheid onderwerpen die minstens een boek op zich waard zijn. Door de vele gesprekken die ze gevoerd heeft, komen deze onderwerpen wel echt tot leven en leest het lekker weg. En hopelijk zet het dan ook echt aan tot actie!
Over Liesbeth Tettero
Liesbeth Tettero is trainer en coach in het openbaar bestuur (www.publice.nl) en van ambitieuze vrouwen (www.feministerie.nl).
