Handboek Framing - 'Leerzaam en onderhoudend'

Hans de Bruijn, hoogleraar Bestuurskunde, heeft al een aantal publicaties over dit onderwerp op zijn naam staan, en schrijft al 10 jaar een wekelijkse column over framing in Trouw. In zijn nieuwste boek ‘Handboek Framing, het spel met de taal’ staat het politieke debat centraal. Hoe spelen politici dat spel precies? Welke taal werkt, welke niet? En waarom?

Psychologisch spel

Een goed frame voldoet aan een aantal eisen. Om De Bruijn te parafraseren: het bekt lekker, je kunt het er eigenlijk niet mee oneens zijn, er is iemand op wie je boos kunt worden, sluit aan bij je eigen waarden en/of ondermijnt de waarden van de ander. Een psychologisch spel met woorden dus. Een spel dat in politieke debatten volop gespeeld wordt, en in verkiezingstijd misschien nog wel vaker. Kiezers baseren hun keuze immers zelden op zuiver rationele argumenten.

Frame jezelf uit (politieke) moeilijkheden

De Bruijn beschrijft 25 politieke thema’s en dilemma’s, die hij uitwerkt aan de hand van voorbeelden uit de praktijk. Hij werkt deze voorbeelden uit in verschillende frames en bespreekt wat deze frames zo krachtig of juist zwak maakt. Het zijn voor een deel onderwerpen op de politieke agenda, zoals privacy en data, veiligheid en de veronderstelde kloof tussen burgers en politiek. Hoe je als regeringsleider moslims wél een goede ramadan wenst. Hoe je belastingen framet, als voor- en als tegenstander. En hoe je je er als man uit kunt redden als je in een seksschandaal bent beland… je zal het maar nodig hebben. Zou dat in deze tijden van #metoo nog werken?

Hoe dan?

Andere thema’s gaan meer in op het ‘hoe dan?’. Hoe je je uit een vals dilemma kunt redden: bent u voor of tegen? Ja of nee? Fijn voor journalisten, maar de politicus eindigt altijd in een hoek… Hoe links bij rechts zou moeten afkijken om ambtelijke taal af te leren. Geen ‘beleidscoherentie’ dus, maar ‘regel dat!’ En kom je er niet meer uit? Dan kun je altijd nog politieke ‘feelgood-taal’ in de strijd gooien. De communicatie moet beter! De mens moet centraal! Wie kan daar nou tegen zijn? En als je niet op een vraag wilt ingaan, dan kun je altijd met metaframing commentaar geven op die vraag zelf: “Wat een zure vraag zeg!”.

Een echt handboek kan ik dit boek niet noemen, daarvoor moet je de tips te veel zelf uit de vele anekdotes filteren. Ik zie een politicus er nog niet snel even in bladeren om zich uit een netelige situatie te redden. Maar leerzaam en onderhoudend is Handboek Framing zeker!