trefwoord
Pragmatisme: de kunst van het praktisch denken
Pragmatisme is een filosofische stroming die de praktische waarde en bruikbaarheid van ideeën en theorieën vooropstelt. Anders dan filosofische stromingen die zich richten op absolute waarheden of ideologische zuiverheid, beoordeelt het pragmatisme concepten op basis van hun praktische consequenties. 'Wat werkt?' is belangrijker dan 'wat is waar?'. Deze denkwijze, ontstaan in de Verenigde Staten aan het einde van de 19e eeuw met denkers als Charles Sanders Peirce, William James en John Dewey, heeft een blijvende invloed op politiek, onderwijs, bedrijfsleven en coaching.
Charles Sanders Peirce
Lessen in pragmatisme
Als grondlegger van het Amerikaanse pragmatisme zette Charles Sanders Peirce de toon voor deze invloedrijke filosofische beweging. In 'Lessen in pragmatisme' wordt voor het eerst in Nederland een vertaling van Peirce's werk gepresenteerd, waarin zijn revolutionaire ideeën over de praktische consequenties van denken worden uiteen gezet.
Pragmatisme in filosofie en coaching
Het pragmatisme heeft niet alleen een rijke geschiedenis in de filosofie, maar vindt ook praktische toepassingen in diverse vakgebieden. Met name in coaching en begeleiding biedt deze denkwijze een waardevol kader voor het oplossen van problemen en het bereiken van concrete resultaten, zoals blijkt uit recente publicaties in dit domein.
Sergio van der Pluijm
Coachen 3.0 - Deel 2: Oplossingsgerichte gespreksvoering
In 'Coachen 3.0' laat Sergio van der Pluijm zien hoe pragmatisme als filosofische grondslag dient voor oplossingsgerichte gespreksvoering. Door de nadruk te leggen op wat werkt in plaats van op oorzaken van problemen, biedt pragmatische coaching een effectieve route naar vooruitgang en verandering.
Aniek Janssen
Milou Engelaer
Arianne Kloosterman
Babette Richter
Het Groot Interventieboek
Het Groot Interventieboek omarmt expliciet een pragmatische benadering van veranderprocessen. De auteurs kiezen bewust voor 'de wereld van het doen' boven abstracte theorievorming en bieden een rijke collectie praktisch toepasbare interventies die professionals direct kunnen implementeren.
De pragmatische zoektocht naar zingeving
Hoewel pragmatisme vaak wordt geassocieerd met nuchterheid en praktisch handelen, heeft deze stroming ook belangrijke inzichten geboden op het gebied van betekenisgeving en zingeving. Pragmatische denkers als George Herbert Mead toonden aan dat 'wat werkt' ook van toepassing is op hoe we betekenis construeren in ons leven.
Ben Kuiken
Het ZINnigste boek dat je ooit zult lezen
Ben Kuiken put in 'Het ZINnigste boek dat je ooit zult lezen' uitgebreid uit het Amerikaanse pragmatisme, met name George Herbert Mead's theorie over betekenisgeving. Kuiken laat zien dat betekenis niet draait om abstracte waarheid maar om wat werkt en bijdraagt aan een zinvol leven.
Pragmatisme in de politiek: de kunst van het mogelijke
Het is wellicht in de politieke arena waar pragmatisme het meest zichtbaar en invloedrijk is geweest. Verschillende politieke leiders hebben pragmatische benaderingen geadopteerd, waarbij zij flexibel bleven in hun middelen terwijl ze vasthielden aan hun doelen. Dit pragmatisme wordt soms geprezen als effectief bestuur, maar ook bekritiseerd als gebrek aan visie.
Ron Fresen
Wilma Borgman
Het raadsel Rutte
In 'Het raadsel Rutte' analyseren Ron Fresen en Wilma Borgman het pragmatisme van Mark Rutte als definiërend kenmerk van zijn premierschap. Ze beschrijven hoe voor Rutte het sluiten van akkoorden vaak belangrijker was dan het vinden van inhoudelijk goede oplossingen.
"Rutte was eerst en vooral een pragmaticus. Hij bracht de zaak verder door de dingen aan te pakken zoals ze waren, niet zoals ze idealiter zouden moeten zijn. Ideologie was voor Rutte vaak meer een sta-in-de-weg dan een kompas."
Uit: Het raadsel Rutte
Ralph Bollmann
Angela Merkel
Ralph Bollmann's biografie 'Angela Merkel' portretteert de voormalige Duitse bondskanselier als een toonbeeld van pragmatische politiek. Haar afkeer van ideologie, voorkeur voor geleidelijke verandering en vermogen om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden vormden de kern van haar bestuursstijl.
Als politiek journaliste en schrijfster heeft Margriet Brandsma diepgaande analyses gemaakt van pragmatische politieke leiders, met name Angela Merkel. In haar boeken belicht ze hoe pragmatisme in de politiek zowel een effectieve bestuursstijl als een overlevingsstrategie kan zijn in een complexe politieke omgeving.
Margriet Brandsma
Het mirakel Merkel
In 'Het mirakel Merkel' beschrijft Margriet Brandsma hoe Merkels stap-voor-stap aanpak en bereidheid om van koers te veranderen kenmerken zijn van haar pragmatische politieke stijl. Brandsma toont hoe deze benadering Merkel hielp om langdurig aan de macht te blijven in een turbulente periode.
Peter Bootsma
'Als het niet kan zoals het moet…'
Peter Bootsma's ''Als het niet kan zoals het moet...' onderzoekt het pragmatisme van Jan de Koning, die bekend stond om zijn praktische aanpak bij het oplossen van politieke en maatschappelijke vraagstukken. De titel zelf verwijst naar De Konings pragmatische lijfspreuk: 'Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan.'
Pragmatisme in ondernemerschap en bedrijfsleven
Ook in het bedrijfsleven speelt pragmatisme een belangrijke rol. Ondernemers en managers moeten vaak snel schakelen tussen theorie en praktijk, en kiezen daarbij regelmatig voor wat werkt boven wat theoretisch juist zou zijn. Dit pragmatisme wordt vaak gezien als een belangrijke eigenschap voor succesvol ondernemerschap.
Gerd De Smyter
Belg in de boardroom
In 'Belg in de boardroom' contrasteert Gerd De Smyter het Belgische pragmatisme met de meer gestructureerde Nederlandse werkwijze. Het boek toont hoe deze pragmatische aanpak, die oplossingen zoekt buiten bestaande kaders, een waardevolle aanvulling kan zijn op procesmatig denken.
De kracht van ondernemersdochters
Ondernemersdochters leren al vroeg dat pragmatisch denken essentieel is voor bedrijfssucces. Door mee te kijken in de keuken van het familiebedrijf ontwikkelen ze een uniek vermogen om snel te schakelen tussen denken en doen, en leren ze dat oplossingen vaak in de praktijk worden gevonden, niet in theorieën.
Heidi Los
Marcella Bos
De kracht van ondernemersdochters
'De kracht van ondernemersdochters' laat zien hoe vrouwen die opgroeien in ondernemersfamilies een pragmatische mindset ontwikkelen. Heidi Los en Marcella Bos beschrijven hoe deze vrouwen leren om praktisch te denken, snel te handelen en oplossingsgerichtheid te waarderen.
Kritische perspectieven op politiek pragmatisme
Hoewel pragmatisme in de politiek kan leiden tot werkbare oplossingen en compromissen, zijn er ook critici die wijzen op de risico's van een te pragmatische benadering. Wanneer pragmatisme ontaardt in puur opportunisme of het ontwijken van fundamentele vraagstukken, kan het leiden tot kortetermijndenken en gebrek aan visie.
Leonard Ornstein
Mattias Schut
De laatste dagen
In 'De laatste dagen' analyseren Leonard Ornstein en Mattias Schut Rutte's pragmatische bestuursstijl kritisch. Ze beschrijven hoe zijn voorkeur voor praktische oplossingen boven visie en ideologie uiteindelijk zowel zijn kracht als zijn zwakte vormde in de turbulenties van zijn laatste kabinetsperiode.
Als bestuurskundige heeft Arno Korsten diepgaand onderzoek gedaan naar pragmatisme in het openbaar bestuur. Zijn analyses van bestuursstijlen, met name die van Mark Rutte, bieden inzicht in zowel de sterke kanten als de beperkingen van pragmatische politiek in een democratische samenleving.
Arno Korsten
Tien jaar in het Torentje
In 'Tien jaar in het Torentje' analyseert Arno Korsten hoe Rutte's pragmatische aanpak hem enerzijds hielp bij het sluiten van compromissen en het overeind houden van zijn kabinetten, maar anderzijds vragen opriep over zijn visie op lange termijn vraagstukken.
Pragmatisme: een blijvende invloed
Of het nu gaat om filosofie, coaching, politiek of ondernemerschap, pragmatisme blijft een invloedrijke denkwijze in onze samenleving. De focus op wat werkt in plaats van op abstracte principes spreekt veel mensen aan in een complexe wereld die vraagt om praktische oplossingen. Tegelijkertijd blijft de uitdaging bestaan om pragmatisme te verbinden met langetermijnvisie en waarden, zodat praktische oplossingen ook duurzame waarde creëren.
De boeken die hierboven zijn besproken bieden verschillende perspectieven op pragmatisme, van filosofische grondslagen tot praktische toepassingen. Ze laten zien dat pragmatisme, mits verstandig toegepast, een krachtig instrument kan zijn voor het navigeren door complexe vraagstukken en het bereiken van betekenisvolle resultaten.
