Voorwoord bij de vijfde druk / V
Lijst met afkortingen / XVII
Lijst van verkort aangehaalde literatuur / XXI
HOOFDSTUK 1
Inleiding / 1
1.1 Awb en het formele belastingrecht / 1
1.2 Regelgeving / 9
1.3 Afbakening van het terrein / 13
1.4 Invorderingsrecht / 13
1.5 Opzet van dit boek / 14
HOOFDSTUK 2
Bestuursorgaan en belanghebbende / 17
2.1 Bestuursorgaan / 17
2.1.1 Fiscale bestuursorganen / 17
2.1.2 Bevoegdheid om te besturen / 18
2.1.3 Advisering van bestuursorganen / 23
2.1.4 Verplichtingen van bestuursorganen / 24
2.1.5 Elektronisch verkeer met bestuursorganen / 25
2.1.6 Toezicht op bestuursorganen / 28
2.1.7 Klachten over bestuursorganen / 28
2.2 Belanghebbende / 30
2.2.1 Fiscale belanghebbenden / 30
2.2.2 Bijstand en vertegenwoordiging / 32
HOOFDSTUK 3
Algemene beginselen van behoorlijk bestuur / 35
3.1 Inleiding / 35
3.2 Zorgvuldigheid en belangenafweging / 39
3.2.1 Inleiding / 39
3.2.2 Formeel zorgvuldigheidsbeginsel: zorgvuldige voorbereiding / 39
3.2.3 Détournement de pouvoir, belangenafweging en evenredigheidsbeginsel / 48
3.2.4 Materieel zorgvuldigheidsbeginsel / 51
3.3 Algemeen verbindende voorschriften en beleidsregels / 55
HOOFDSTUK 4
Besluit, beleidsregel en beschikking / 59
4.1 Inleiding; begripsomschrijving / 59
4.2 Besluit / 59
4.3 Algemeen verbindende voorschriften / 60
4.4 Beleidsregels; resoluties / 61
4.5 Beschikking / 64
4.6 Voor bezwaar vatbare beschikking / 65
4.7 Reikwijdte van het beschikkingsbegrip / 67
4.8 Niet-besluiten / 67
4.9 Motivering / 68
4.10 Bekendmaking / 69
4.10.1 Inleiding / 69
4.10.2 Belastingaanslag / 70
4.10.3 Invordering / 72
4.10.4 Rechtsmiddelverwijzing / 73
HOOFDSTUK 5
Bijzondere bepalingen over besluiten / 75
5.1 Inleiding / 75
5.2 Beschikkingen op aanvraag en ambtshalve beschikkingen / 76
5.2.1 Inleiding / 76
5.2.2 Aanvraag / 76
5.2.3 Ambtshalve gegeven beschikking / 77
5.2.4 Beslissing op aanvraag / 77
5.3 Hoorplicht / 78
5.3.1 Systematiek Awb / 78
5.3.2 Unierechtelijke verdedigingsbeginsel / 79
5.4 Beslistermijn / 84
5.5 Dwangsom bij niet-tijdig beslissen / 89
5.6 Nadeelcompensatie / 98
HOOFDSTUK 6
Bestuurlijke boete / 101
6.1 Inleiding / 101
6.2 Algemene bepalingen / 102
6.2.1 Inleiding / 102
6.2.2 De begrippen ‘overtreding’ en ‘overtreder’; inleiding / 102
6.2.3 Legaliteitsbeginsel / 107
6.2.4 Rechtvaardigingsgronden / 108
6.2.5 Samenloop / 108
6.2.6 Inhoud van de beschikking / 109
6.2.7 Zwijgrecht en cautie / 110
6.3 Bestuurlijke boete / 111
6.3.1 Inleiding / 111
6.3.2 Algemene bepalingen over bestuurlijke boeten / 112
6.3.3 De procedure bij bestuurlijke boete / 121
HOOFDSTUK 7
Algemene bepalingen over bezwaar en beroep / 125
7.1 Inleiding / 125
7.1.1 Algemeen; gelaagde structuur / 125
7.1.2 Complicaties bij aangiftebelastingen / 126
7.2 Fictief besluit / 126
7.2.1 Inleiding / 126
7.2.2 Weigering een besluit te nemen / 127
7.2.3 (Rechtsmiddelen tegen) het niet-tijdig nemen van een besluit / 127
7.2.4 Verplichting om besluit op oorspronkelijke aanvraag te nemen / 134
7.3 Het maken van bezwaar en het instellen van beroep / 136
7.3.1 Inleiding / 136
7.3.2 Wijze van indiening / 136
7.3.3 Bij wie? / 138
7.3.4 Door wie? / 139
7.3.5 Wanneer is een geschrift een bezwaar- of beroepschrift? / 140
7.3.6 Tweede keer bezwaar of beroep / 140
7.3.7 Eén bezwaar- of beroepschrift kan meer dan een besluit betreffen / 141
7.4 Eisen bezwaar- en beroepschriften / 144
7.4.1 Algemeen / 144
7.4.2 Motiveringseis (gronden) / 146
7.5 Herstel van verzuimen / 149
7.5.1 Inleiding / 149
7.5.2 Pro-formabezwaar- en beroepschriften / 150
7.5.3 Geen onmiddellijke niet-ontvankelijkverklaring / 151
7.5.4 Ambtshalve toetsing / 154
7.6 Termijn voor het indienen van een bezwaar- of beroepschrift / 155
7.7 Aanvang termijn / 157
7.8 Tijdigheid indiening bezwaar- of beroepschrift / 164
7.8.1 Inleiding / 164
7.8.2 Indiening anders dan door terpostbezorging: ontvangsttheorie / 165
7.8.3 Indiening door terpostbezorging: gemitigeerde variant van de verzendtheorie / 166
7.9 Voortijdig ingediend bezwaar- of beroepschrift / 171
7.10 Verschoonbare termijnoverschrijding / 176
7.10.1 Inleiding / 176
7.10.2 Verschoonbaarheid en onderzoeksplicht; openbare orde / 176
7.10.3 Verschoonbare en niet-verschoonbare verzuimen / 178
7.10.4 Later blijkende feiten of strijdigheid met het recht: verschoonbaarheid? / 191
7.10.5 Boete en termijnoverschrijding / 192
7.10.6 Zo spoedig mogelijk indienen / 193
7.11 Onderdelenfuik? / 194
7.12 Ontvangstbevestiging / 195
7.13 Doorzendverplichting / 195
7.14 Schorsende werking / 199
7.15 Vertegenwoordiging; toezending van stukken / 200
7.15.1 Toezending van stukken aan gemachtigde in bezwaar- en beroepsfase / 200
7.15.2 Toezending van aanslag of kopie daarvan aan gemachtigde / 201
7.16 Rechtsbescherming bij intrekking, wijziging of vervanging van een bestreden besluit / 202
7.16.1 Inleiding / 202
7.16.2 Hoofdlijnen regeling / 203
7.16.3 ‘Wijziging’ van aanslagen / 205
7.16.4 Herziening van beschikkingen / 207
7.16.5 Herziening van uitspraak op bezwaar? / 207
7.17 Intrekking van bezwaar of beroep / 209
7.18 Passeren van gebreken in een besluit / 211
7.18.1 Inleiding / 211
7.18.2 Fiscaal-historische context; devolutieve werking van het beroep / 211
7.18.3 HR BNB 2003/267 / 212
7.18.4 Tot 1 januari 2013: alleen bij schending vormvoorschriften / 213
7.18.5 Wijziging per 1 januari 2013: verruiming toepassingsbereik / 216
7.18.6 Benadelingscriterium / 218
7.18.7 Gevolgen toepassing art. 6:22 Awb; verschil met art. 8:72, lid 3, Awb / 220
7.19 Rechtsmiddelverwijzing / 222
7.20 Schakelbepaling voor hoger beroep en beroep in cassatie / 222
HOOFDSTUK 8
Bijzondere bepalingen over bezwaar / 223
8.1 Inleiding / 223
8.2 Bezwaarmogelijkheden / 223
8.2.1 Geen beroep zonder bezwaar; functies bezwaar / 223
8.2.2 Waartegen? / 224
8.2.3 Door wie? / 226
8.3 Rechtstreeks beroep / 226
8.3.1 Inleiding / 226
8.3.2 Verzoek om rechtstreeks beroep / 227
8.3.3 Beslissing op het verzoek / 227
8.3.4 Doorzending en eventuele terugwijzing / 228
8.4 Hoorplicht / 229
8.4.1 Inleiding / 229
8.4.2 Het initiatief voor horen; afzien van horen; de wijze van horen / 230
8.4.3 Inzage van stukken / 232
8.4.4 Wie hoort? / 235
8.4.5 Verslag / 236
8.4.6 Sanctie op niet (op de juiste wijze) horen / 237
8.5 Beslistermijn / 239
8.5.1 Algemeen / 239
8.5.2 Beslistermijn / 241
8.5.3 Opschorting van de termijn / 242
8.5.4 Verdaging / 243
8.5.5 Verder uitstel c.q. verlenging / 244
8.5.6 Gevolgen niet tijdig beslissen / 247
8.5.7 Verhouding tot het leerstuk van vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn / 248
8.6 Massaalbezwaarprocedure / 248
8.7 Heroverweging / 252
8.7.1 Inleiding / 252
8.7.2 Reformatio in peius? / 253
8.7.3 Interne compensatie in de bezwaar- en beroepsfase / 254
8.8 Uitspraak / 256
8.9 Motivering / 259
8.10 Bekendmaking / 261
8.11 Vergoeding kosten van bezwaar / 262
HOOFDSTUK 9
Beroep bij de rechtbank / 271
9.1 Inleiding / 271
9.2 Beroepsmogelijkheden / 274
9.2.1 Waartegen? / 274
9.2.2 Door wie? / 276
9.2.3 Beroep tegen een fictieve uitspraak / 277
9.2.4 Rechtstreeks beroep; direct beroep / 279
9.3 Absolute bevoegdheid / 279
9.4 Relatieve bevoegdheid / 281
9.5 Enkelvoudige en meervoudige kamers; interne verwijzing / 283
9.5.1 EK of MK? / 283
9.5.2 Interne verwijzing / 284
9.6 Externe verwijzing; voeging en splitsing / 284
9.6.1 Externe verwijzing / 284
9.6.2 Voeging en splitsing / 285
9.7 Wraking en verschoning / 286
9.8 Partijen / 290
9.9 Bijstand en vertegenwoordiging / 291
9.9.1 Inleiding / 291
9.9.2 Volmacht / 291
9.9.3 Zaakwaarneming / 293
9.9.4 Wettelijke vertegenwoordiging / 294
9.9.5 Faillissement, surseance en schuldsanering / 295
9.9.6 Na overlijden / 296
9.9.7 Lichamen / 296
9.9.8 Bestuursorgaan / 297
9.9.9 Bijstand / 297
9.9.10 Weigering van bijstand of vertegenwoordiging / 297
9.10 Informatie- en medewerkingsplichten / 298
9.10.1 Inleiding / 298
9.10.2 Weigering; geheime informatie / 298
9.10.3 Boetezaken / 301
9.10.4 Inbreng van anderen dan partijen / 302
9.11 Getuigen, deskundigen en tolken / 303
9.11.1 Inleiding / 303
9.11.2 Getuigen / 303
9.11.3 Deskundigen / 310
9.11.4 Tolken / 313
9.11.5 Vergoeding / 313
9.12 Verzending van stukken / 313
9.13 Griffierecht / 316
9.13.1 Inleiding / 316
9.13.2 Heffing / 317
9.13.3 Matiging / 319
9.13.4 Teruggaaf / 321
9.13.5 Vergoeding / 321
9.14 Vooronderzoek / 324
9.14.1 Korte schets / 324
9.14.2 Verweerschrift, repliek en dupliek / 325
9.14.3 De op de zaak betrekking hebbende stukken / 327
9.14.4 Comparitie; descente / 331
9.15 Bestuurlijke lus / 332
9.16 Versnelde behandeling / 333
9.17 Vereenvoudigde behandeling / 334
9.17.1 Inleiding / 334
9.17.2 Verzet / 334
9.18 Beroep bij niet tijdig handelen / 337
9.19 Onderzoek ter zitting / 340
9.19.1 Inleiding / 340
9.19.2 Uitnodigen; oproepen; uitstel / 340
9.19.3 Nadere stukken / 343
9.19.4 Openbaarheid / 344
9.19.5 Verslaglegging; proces-verbaal / 345
9.19.6 Pleitnota’s en stukken / 347
9.19.7 Het karakter van de zitting / 349
9.19.8 Schorsing en sluiting / 352
9.20 Uitspraak / 353
9.20.1 Inleiding / 353
9.20.2 Heropening onderzoek / 353
9.20.3 Tussenbeslissingen en tussenuitspraak / 355
9.20.4 Mondelinge en schriftelijke uitspraak / 361
9.20.5 Inhoud uitspraak en vormvereisten / 363
9.20.6 Openbaarmaking, bekendmaking en publicatie / 364
9.20.7 Verwijzing naar de burgerlijke rechter / 366
9.20.8 Grondslagen van de uitspraak; omvang van het geschil / 367
9.20.9 Dictum / 373
9.20.10 Na vernietiging: zelf in de zaak voorzien of terugwijzen? / 378
9.20.11 Motivering van de beslissing / 381
9.21 Voorlopige voorziening / 385
9.22 Herziening / 387
9.22.1 Wettelijke regeling / 387
9.22.2 Buitenwettelijke ambtshalve vervallenverklaring / 389
9.22.3 Rectificatie / 390
HOOFDSTUK 10
Proceskostenvergoeding en schadevergoeding / 393
10.1 Inleiding: onrechtmatige overheidsdaad / 393
10.2 Proceskostenvergoeding / 395
10.2.1 Wettelijke regeling / 395
10.2.2 Discretionaire bevoegdheid / 397
10.2.3 Strijd met verdragsbepalingen? / 400
10.2.4 Intrekking beroep / 402
10.3 Het proceskostenbesluit / 404
10.3.1 Proceskosten: limitatief en forfaitair / 404
10.3.2 Kosten van door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand / 404
10.3.3 Kosten van getuigen en deskundigen / 410
10.3.4 Reis- en verblijfkosten van een partij / 411
10.3.5 Verletkosten van een partij / 412
10.3.6 Kosten van uittreksels uit openbare registers, internationale telefoongesprekken e.d. / 413
10.3.7 Bevoegdheid tot afwijking / 413
10.4 Schadevergoeding / 415
10.4.1 Inleiding; oud en nieuw regime naast elkaar / 415
10.4.2 Schadevergoeding: oud regime / 417
10.4.3 Schadevergoeding; nieuw regime / 429
HOOFDSTUK 11
Hoger beroep / 433
11.1 Inleiding / 433
11.2 Functie van het hoger beroep in belastingzaken / 436
11.3 Instellen van het hoger beroep / 437
11.3.1 Waartegen is hoger beroep mogelijk? / 437
11.3.2 Door wie? / 439
11.3.3 Hoe en bij wie? / 439
11.4 Schorsende werking / 440
11.5 Griffierecht / 441
11.5.1 Heffing / 441
11.5.2 Vergoeding / 442
11.6 Incidenteel hoger beroep / 443
11.7 Behandeling van het hoger beroep / 447
11.7.1 Voorbereidende handelingen griffiers / 448
11.7.2 Toedeling van werkzaamheden / 449
11.7.3 Algemene regels behandeling hoger beroep / 450
11.8 Rechtsstrijd in hoger beroep / 451
11.9 De uitspraak in hoger beroep / 455
11.10 Gedektverklaring uitspraak onbevoegde rechtbank / 459
11.11 Voorlopige voorziening in hoger beroep / 459
HOOFDSTUK 12
Beroep in cassatie / 461
12.1 Inleiding / 461
12.2 Beroepsmogelijkheden / 463
12.2.1 Waartegen? / 463
12.2.2 Door wie? / 468
12.2.3 Hoe? / 469
12.2.4 Incidenteel beroep in cassatie / 471
12.3 Verdeling van werkzaamheden / 473
12.4 Voeging en splitsing / 473
12.5 Wraking en verschoning / 473
12.6 Partijen / 474
12.7 Bijstand en vertegenwoordiging / 474
12.8 Informatie- en medewerkingsplichten / 475
12.9 Getuigen, deskundigen en tolken / 475
12.10 Verzending van stukken / 476
12.11 Griffierecht / 476
12.12 Vooronderzoek / 476
12.13 Versnelde behandeling / 478
12.14 Vereenvoudigde behandeling / 478
12.15 Onderzoek ter zitting / 478
12.16 Conclusie procureur-generaal / 479
12.17 Uitspraak / 481
12.18 Schadevergoeding en proceskostenvergoeding / 484
12.18.1 Geen schadevergoeding / 484
12.18.2 Wel proceskostenvergoeding / 484
12.19 De prejudiciële vraag van de feitenrechter / 485
12.20 Voorlopige voorziening / 489
12.21 Herziening / 489
HOOFDSTUK 13
Bewijs / 491
13.1 Inleiding / 491
13.2 Redelijke verdeling bewijslast / 493
13.3 Aannemelijk maken voldoende; soms ‘blijken’ / 496
13.4 Omkering van de bewijslast / 497
13.5 Keuze en waardering bewijsmiddelen / 501
13.5.1 Inleiding / 501
13.5.2 Keuze bewijsmiddelen / 503
13.5.3 Waardering bewijsmiddelen / 505
13.6 Bewijsaanbod / 506
JURISPRUDENTIEREGISTER / 509
TREFWOORDENREGISTER / 551
