Mensenhandel

Voorwoord / V
Lijst met gebruikte afkortingen / XV

HOOFDSTUK 1
Inleiding / 1

HOOFDSTUK 2
Achtergrond en uitleg van (oude) strafbaarstellingen mensenhandel / 3
2.1 Inleiding / 3
2.2 Achtergronden en wetsgeschiedenis / 4
2.2.1 De periode 1900-2000 / 4
2.2.2 Internationale regelgeving / 6
2.2.3 Systematisch overzicht / 11
2.3 Oude strafbaarstellingen mensenhandel / 12
2.3.1 Uitleg art. 250ter Sr / 13
2.3.2 Uitleg art. 250a Sr / 13
2.3.3 Uitleg art. 273a en art. 273f Sr / 15

HOOFDSTUK 3
Artikel 273f Sr / 19
3.1 Inleiding / 19
3.2 Integrale tekst van art. 273f Sr / 20
3.3 Uitleg art. 273f Sr / 22
3.3.1 Art. 273f lid 1 / 22
3.3.2 Art. 273f lid 2 Sr / 75
3.3.3 Art. 273f leden 3-6 Sr / 81
3.3.4 Art. 273f lid 7 Sr / 82
3.4 Verschillende vormen van mensenhandel / 83
3.4.1 Seksuele uitbuiting / 83
3.4.2 Overige vormen van uitbuiting / 89
3.4.3 Verwijdering van organen / 92
3.5 Poging, voorbereiding en deelneming / 92
3.5.1 Poging / 92
3.5.2 Voorbereiding / 97
3.5.3 Deelneming / 97
3.6 De tenlastelegging / 100

HOOFDSTUK 4
Toonaangevende mensenhandelzaken / 105
4.1 Inleiding / 105
4.2 Jurisprudentie met betrekking tot seksuele uitbuiting / 106
4.2.1 Sneep / 106
4.2.2 Koolvis / 108
4.2.3 Sierra / 109
4.2.4 Judo / 110
4.2.5 Buidelwolf / 112
4.2.6 Jongensprostitutie, de zaak Yukon / 114
4.3 Jurisprudentie met betrekking tot overige uitbuiting / 116
4.3.1 Het EHRM over overige uitbuiting / 116
4.3.2 Nederlandse rechtspraak overige uitbuiting / 119
4.3.3 Slavernij, dienstbaarheid en daarmee vergelijkbare praktijken / 131
4.3.4 Diensten / 132
4.3.5 Criminele uitbuiting / 133

HOOFDSTUK 5
Slachtoffers / 139
5.1 Inleiding / 139
5.2 Informatief gesprek en aangifte / 144
5.3 Verantwoordelijkheden ten aanzien van slachtoffers van mensenhandel / 146
5.4 Speciale bescherming voor bepaalde slachtoffers / 147
5.4.1 Minderjarige slachtoffers / 147
5.4.2 Slachtoffers met specifieke behoeften / 149
5.4.3 Slachtoffers als daders: het non-punishmentbeginsel / 149
5.4.4 Vreemdeling als slachtoffer / 154
5.5 Prostitutie en het Vreemdelingenrecht / 154
5.5.1 Vreemdelingenrecht en prostitutie algemeen / 154
5.6 Opvang voor slachtoffers / 156
5.7 Rechtsbijstand slachtoffers / 159
5.8 Betrouwbaarheid van slachtofferverklaringen / 159
5.9 Secundaire victimisatie / 162
5.10 Verhoormethode in Koolvis / 163
5.11 Inzet niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) slachtoffers mensenhandel / 165
5.11.1 CoMensha en La Strada / 165
5.11.2 Het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel / 166
5.11.3 Fairwork / 167

HOOFDSTUK 6
Opsporing / 169
6.1 Inleiding / 169
6.2 Verhouding bestuurlijke controle en opsporing / 170
6.3 Multidisciplinair team / 172
6.4 Financieel onderzoek / 173
6.5 Verbod op doorlaten (art. 126ff Sv) / 173
6.5.1 Inleiding / 173
6.5.2 De regel / 173
6.5.3 De uitzondering / 174
6.5.4 Wetenschap / 175
6.5.5 Visie NRM / 175
6.5.6 Problemen met het doorlaatverbod / 175
6.5.7 Doorlaatverbod niet ter bescherming van verdachte / 176
6.5.8 Gecontroleerde aflevering / 177
6.5.9 Inzetten bijzonder opsporingsmiddel: lokprofiel / 178
6.6 Afschermprocedure en wegtippen via het Team Criminele Inlichtingen (TCI) / 179
6.7 Restproces-verbaal / 180
6.8 Inzet van deskundigen / 181

HOOFDSTUK 7
Vervolgen of niet vervolgen, Straftoemeting, Verweren op de zitting / 183
7.1 Inleiding / 183
7.2 Beoordeling / 183
7.2.1 Hoofdregel: vervolgen door middel van een dagvaarding / 183
7.2.2 Kerncijfers vervolging en berechting mensenhandelzaken (2015-2019) / 184
7.3 Beleidssepots / 185
7.3.1 Inleiding / 185
7.3.2 Sepotgronden / 186
7.4 Gevolgen vervolgen of niet-vervolgen voor een verblijfsvergunning / 188
7.4.1 Slachtoffer-vreemdeling / 189
7.4.2 Getuige-vreemdeling / 190
7.4.3 Klemmende redenen van humanitaire aard / 190
7.4.4 Schrijnend Pad / 192
7.4.5 Nationaal Verwijzingsmechanisme Slachtoffers Mensenhandel (NVM) / 193
7.5 Art. 12 Sv procedure / 193
7.6 De strafeis / 194
7.6.1 Strafmaximaoverzicht / 195
7.7 Straftoemeting / 196
7.7.1 Dadermonitor NRM 2015-2019 / 196
7.7.2 Gevoerde verweren / 196
7.7.3 Bewijsminimum / 202

HOOFDSTUK 8
Gelieerde strafbare feiten / 205
8.1 Inleiding / 205
8.2 Strafbare feiten / 205
8.2.1 Deelneming aan een criminele organisatie (art. 140 Sr) / 205
8.2.2 Mensensmokkel (art. 197a Sr) / 207
8.2.3 Illegale arbeid (art. 197b, 197c en 197d Sr) / 208
8.2.4 Valsheid in geschrift (art. 225 Sr) / 209
8.2.5 Vals reisdocument (art. 231 Sr) / 210
8.2.6 Kinderpornografie (art. 240b Sr) / 210
8.2.7 Verkrachting (art. 242 Sr) / 211
8.2.8 Seks met minderjarigen (art. 244, 245, 248a, 248b, 248c, 248f en 249 Sr) / 211
8.2.9 Verbod op slavenhandel (art. 274 Sr) / 213
8.2.10 Mensenroof (art. 278 Sr) / 214
8.2.11 Wederrechtelijke vrijheidsberoving (art. 282 Sr) / 214
8.2.12 Dwang (art. 284 Sr) / 214
8.2.13 Bedreiging (art. 285 Sr) / 215
8.2.14 Verklaringsvrijheid belemmeren (art. 285a Sr) / 215
8.2.15 Stalking/belaging (art. 285b Sr) / 217
8.2.16 Abortus (art. 296 Sr) / 217
8.2.17 Mishandeling (art. 300-304 Sr) / 217
8.2.18 Oplichting (art. 326 Sr) / 219
8.2.19 Witwassen (art. 420bis-420ter Sr) / 220
8.2.20 Belastingontduiking (art. 69 AWR) / 220
8.2.21 Verboden vuurwapenbezit (art. 26-29 WWM) / 221
8.3 Overzicht strafmaxima gelieerde strafbare feiten mensenhandel augustus 2021 / 221
8.4 Samenloop tussen de diverse strafbare feiten / 222

HOOFDSTUK 9
Ontneming / 225
9.1 Inleiding / 225
9.2 Ontnemingsmaatregel / 225
9.3 Schadevergoeding / 227
9.4 Schikking / 235
9.5 Strafrechtelijk financieel onderzoek (SFO) / 236
9.6 Conservatoir beslag / 237
9.7 Bewijsvoering / 239
9.8 Opbrengsten / 241
9.9 Gemaakte kosten / 242
9.9.1 Een voorbeeld: Sneep 2 / 243
9.9.2 Een voorbeeld: Someren / 244
9.10 Berekeningsmethoden / 244
9.11 Praktijkvoorbeeld Someren / 246

HOOFDSTUK 10
Programmatische aanpak / 249
10.1 Inleiding / 249
10.2 Programmatische werkwijze / 250
10.3 Barrièremodel / 251
10.3.1 Entree / 254
10.3.2 Huisvesting / 254
10.3.3 Identiteit / 255
10.3.4 Arbeid / 255
10.3.5 Financiële stromen / 256
10.4 Informatiehuishouding en -uitwisseling / 256
10.5 Praktijkvoorbeeld Sneep / 259
10.6 Praktijkvoorbeeld Actie Baekelandplein / 260
10.7 Praktijkvoorbeeld 13 Oceans / 261
10.8 Verplaatsingseffect (waterbedeffect) / 266

HOOFDSTUK 11
Betrokken instanties / 269
11.1 Inleiding / 269
11.2 Nationaal niveau / 269
11.2.1 Openbaar Ministerie (OM) / 269
11.2.2 Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel (EMM) / 270
11.2.3 Landelijk overleg specialisten mensenhandel en mensensmokkel / 271
11.2.4 Task Force Aanpak Mensenhandel / 271
11.2.5 Nationaal Rapporteur Mensenhandel (en Seksueel Geweld tegen Kinderen) / 272
11.2.6 Gemeenten / 272
11.2.7 Nationale Politie (NP/AVIM) / 275
11.2.8 Koninklijke Marechaussee (KMar) / 275
11.2.9 Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) / 276
11.2.10 Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) / 276
11.2.11 Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC) / 277
11.2.12 Landelijk Informatie en Expertise Centrum (LIEC) / 277
11.3 Internationale instanties / 277
11.3.1 Europol / 277
11.3.2 Eurojust / 279
11.3.3 Europese Unie / 280
11.3.4 Raad van Europa / 281
11.3.5 United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) / 282
11.3.6 Trafficking in Persons (TIP) Report / 283
11.4 Overige instanties / 283

HOOFDSTUK 12
Internationale samenwerking / 285
12.1 Inleiding / 285
12.2 Rechtshulpverzoeken / 286
12.2.1 Inleiding / 286
12.2.2 Inhoud en vorm van het rechtshulpverzoek / 287
12.3 Parallelle onderzoeken / 290
12.4 Getuigen horen in het buitenland / 290
12.5 Joint Investigation Teams (JIT’s) / 292
12.5.1 Achtergrond / 292
12.5.2 Oprichtingseisen en kenmerken / 293
12.5.3 De rol van Europol en Eurojust / 295
12.5.4 Praktijkvoorbeeld JIT / 296

Bijlage 1 Verjaring / 299
Bijlage 2 Rechtsmacht / 303
Bijlage 3 Art. 250ter Sr / 305
Bijlage 4 Art. 250a Sr / 307
Bijlage 5 Factoren/aandachtspunten die een rol (kunnen) spelen bij het
toetsen van de betrouwbaarheid van getuigenverklaringen / 309
Bijlage 6 Richtlijn voor strafvordering mensenhandel 2021 / 313
Bijlage 7 Oriëntatiepunten LOVS art. 273f Sr mensenhandel in geval van (oogmerk van) seksuele uitbuiting / 323
Bijlage 8 EU-Richtlijn 2011/36/EU / 329
Bijlage 9 Aanwijzing Mensenhandel 2022 / 341

Aangehaalde literatuur / 355