Slachtoffers

Voorwoord 21
Redactie

DEEL I: GESCHIEDENIS EN THEORIE SLACHTOFFERSCHAP 25

1 Beknopte geschiedenis van de victimologie 27
J.M. van Dijk
1.1 Inleidende opmerkingen 27
1.2 Slachtoffertypologieën 28
1.3 Interactionistische victimologie 30
1.3.1 Stephen Schäfer 30
1.3.2 Willem Nagel en de interactionistische victimologie 31
1.4 Victim precipitation en risicokenmerken 33
1.5 Agogische victimologie en slachtofferhulp 34
1.6 Slachtofferrechten en herstelrecht 36
1.6.1 Genoegdoening voor het slachtoffer: Een Nederlandse ideeëngeschiedenis 37
1.6.2 Restorative Justice of herstelrecht 39
1.7 Jongste geschiedenis: 2000-2021 40
1.7.1 Traumatic stress studies en bewezen therapeutische interventies 40
1.7.2 Criminologische victimologie: Feminisering en internationalisering 42
1.7.3 Slachtofferrechten in de praktijk 43
1.8 Besluit 43

2 Theoretische perspectieven op slachtofferschap 51
A. Pemberton en L. van Reemst
2.1 Inleiding 51
2.2 Criminologische perspectieven 53
2.3 Rechtswetenschappelijke perspectieven 56
2.4 Herstelrechtelijke perspectieven 59
2.5 Sociaalpsychologische perspectieven 60
2.6 Klinischpsychologische perspectieven 62
2.7 Sociaal-constructivistische en kritische perspectieven 64
2.8 Besluit 67

3 Het ideale slachtoffer 79
A.K. Bosma en E. Mulder
3.1 Inleiding 79
3.2 Slachtofferkarakteristieken 80
3.2.1 Persoonskenmerken 80
3.2.2 Gedrag 82
3.2.3 Emoties 83
3.3 Daderkarakteristieken 84
3.4 Contextuele factoren 86
3.5 Het ‘ideale slachtoffer’ in hedendaags onderzoek 88
3.6 De waarnemer 90
3.6.1 (Universele) belangen? 90
3.6.2 Wiens belangen? 91
3.7 Gevolgen 92
3.8 Conclusie 93

4 Strijden om erkenning: Een actuele sociologie van slachtofferschap 101
J.C.J. Boutellier
4.1 Inleiding 101
4.2 Victimalisering van de moraal 101
4.3 Een slachtofferindustrie 102
4.4 Gevoelige identiteiten 103
4.5 Strijd om erkenning 104
4.6 Een politiek van vijandschap 105
4.7 Morele culturen 106
4.8 Extreme gevoeligheid 107
4.9 Slachtofferschap en de rechtstaat 109
4.10 Inclusieve en exclusieve identiteitspolitiek 110
4.11 Besluit 111

5 Slachtofferschap van criminaliteit als traumatische gebeurtenis 115
M.J.J. Kunst
5.1 Inleiding 115
5.2 De ontstaansgeschiedenis van PTSS 116
5.3 DSM en de classificatiecriteria voor PTSS 117
5.3.1 PTSS in DSM-5 118
5.3.2 Classificatieproblemen 120
5.4 Theorieën over het ontstaan van PTSS bij slachtoffers van criminaliteit 122
5.5 Onderzoek naar PTSS onder slachtoffers van criminaliteit 123
5.5.1 Prevalentieonderzoek 123
5.5.2 Risicofactoren en beschermende factoren 124
5.5.3 Effectieve behandelingen 126
5.6 Malingeren 127
5.7 Besluit 128

DEEL II: TYPEN SLACHTOFFERSCHAP NADER BELICHT 135

6 Slachtoffers van mensenhandel 137
C. Rijken
6.1 Introductie 137
6.2 Wat is mensenhandel? 138
6.3 Mensenhandel in de Nederlandse wetgeving 139
6.3.1 Uitbuiting 140
6.3.2 Arbeidsuitbuiting: Het ondergeschoven kindje? 141
6.4 Aard en omvang van slachtoffers mensenhandel 142
6.5 Achtergrond slachtoffers van mensenhandel in Nederland 144
6.6 De impact van mensenhandel op slachtoffers 146
6.7 Secundaire victimisatie in de strafprocedure 147
6.8 Conclusie 150

7 Kindermishandeling: Impact op slachtoffer en maatschappij 157
S. Vermeulen, M. Scheuplein, A.L. van Harmelen en L.R.A. Alink
7.1 Inleiding 157
7.2 Prevalentie van kindermishandeling 158
7.2.1 Factoren die het risico op slachtofferschap vergroten of verkleinen 160
7.3 Gevolgen van kindermishandeling 162
7.3.1 Van slachtoffer naar slachtoffer – gevolgen voor familie en de maatschappij 163
7.3.2 Intergenerationele overdracht van kindermishandeling 164
7.3.3 Kindermishandeling en slachtofferschap buiten het gezin 165
7.4 Interventies 166
7.5 Conclusie 167

8 Seksueel geweld bij volwassenen 177
E. Mulder, M. Cense en W.T.M. van Berlo
8.1 Inleiding 177
8.2 Betekenissen van seksueel geweld 177
8.3 Prevalentie 181
8.4 Oorzaken en risicofactoren 182
8.4.1 Cultureel niveau 182
8.4.2 Interpersoonlijk niveau 184
8.4.3 Individueel niveau 185
8.5 Beleving en gevolgen van seksueel geweld 186
8.5.1 Emotionele en psychische problemen 186
8.5.2 Fysieke en seksuele problemen 187
8.5.3 Sociale gevolgen 187
8.5.4 Gevolgen voor gender- en seksuele identiteit 188
8.5.5 Revictimisatie 188
8.6 Reacties van derden en secundaire victimisatie 188
8.7 Preventie 190
8.8 Vragen en uitdagingen voor de toekomst 191
8.8.1 Praktijk 191
8.8.2 Wetenschap 192

9 Huiselijk geweld in Nederland 201
K.D. Lünnemann en M. Steketee
9.1 Inleiding 201
9.2 Van vrouwenmishandeling naar huiselijk geweld 201
9.2.1 Begrip huiselijk geweld 203
9.3 Aard, ernst en omvang van huiselijk geweld 204
9.4 Samenhang partnergeweld en kindermishandeling 207
9.4.1 Geweld tussen ouders en mishandeling van kinderen 208
9.4.2 Kinderen als getuige van geweld tegen of tussen ouders 208
9.5 Patronen van geweld 209
9.6 Beleid en de aanpak van huiselijk geweld 212
9.6.1 Beleidsontwikkelingen 212
9.6.2 Het stoppen van het geweld, risicogestuurde zorg en herstel 214
9.6.3 Verschil in aanpak intieme terreur en situationeel geweld 216
9.7 Conclusie en uitdagingen voor de toekomst 217

10 Seksuele straatintimidatie: Aard, omvang en gevolgen 229
G.N.G. Vanderveen † en T.F.C. Fischer
10.1 Seksuele straatintimidatie: Een complex fenomeen met een onbekende trend 229
10.2 Empirisch onderzoek naar de aard, omvang en gevolgen van seksuele straatintimidatie 232
10.2.1 Internationaal onderzoek 232
10.2.2 Nederlands onderzoek 233
10.3 Conclusie en discussie 241

11 Slachtofferschap van online criminaliteit 249
R. Leukfeldt en M.S. van ’t Hoff-de Goede
11.1 Inleiding 249
11.2 Definitie en verschijningsvormen 250
11.2.1 Cybercriminaliteit 251
11.2.2 Gedigitaliseerde criminaliteit 251
11.3 Prevalentie: Traditionele criminaliteit daalt, online criminaliteit stijgt 253
11.4 Risicofactoren 255
11.5 Gevolgen voor slachtoffers 258
11.6 De toekomst 260

12 Agressie tegen mensen met een publieke taak 271
L. van Reemst en T.F.C. Fischer
12.1 Inleiding 271
12.2 Onderzoek naar slachtofferschap van mensen met een publieke taak 272
12.3 De omvang van slachtofferschap van mensen met een publieke taak 273
12.3.1 Handhavende en veiligheidsberoepen 275
12.3.2 Zorgverlenende beroepen 276
12.3.3 Dienstverlenende beroepen 277
12.3.4 Onderwijs 277
12.3.5 Overheidsmedewerkers en politieke ambtsdragers 278
12.3.6 Verschillen tussen beroepsgroepen 279
12.4 Factoren die samenhangen met slachtofferschap van mensen met een publieke taak 279
12.4.1 Theorieën over slachtofferschap van mensen met een publieke taak 280
12.4.2 Empirische bevindingen over factoren die samenhangen met slachtofferschap van mensen een publieke taak 281
12.4.3 Verschillen tussen beroepsgroepen in samenhangen met agressie 286
12.5 Besluit 286

13 Slachtofferschap van georganiseerde misdaad en ondermijning 293
J. Landsman en P.W. Tops
13.1 Inleiding 293
13.2 Waarom georganiseerde misdaad en ondermijning wél voor slachtoffers zorgen 294
13.3 Slachtoffers van geweld 294
13.4 Criminele uitbuiting: De dunne scheidslijn tussen slachtoffer- en daderschap 297
13.5 Verstoring van het economische en financiële systeem: Bedrijven als slachtoffer 300
13.6 Aantasting van de rechtsstaat en het openbaar bestuur 303
13.7 Het onzichtbare slachtoffer: Het milieu 304
13.8 Tot slot 306

14 Haatmisdrijven in Nederland 313
S. van der Aa en M. van Noorloos
14.1 Inleiding 313
14.2 Impact en ervaringen met het strafrechtsysteem 315
14.3 Beleidskader en bijzondere procedurele slachtofferrechten 318
14.4 Het Nederlandse materiële strafrecht inzake haatmisdrijven 321
14.5 Nieuwe ontwikkelingen in binnen- en buitenland 325
14.5.1 Community Impact Statements 325
14.5.2 Het initiatiefwetsvoorstel discriminatoir oogmerk 328
14.6 Conclusie 331

15 Eergerelateerd geweld 335
J. van Doorn, Y. van Osch, D.P.K. Roeg en J. Janssen
15.1 Inleiding 335
15.2 Definitie eer en eergerelateerd geweld 336
15.3 Slachtoffers van eergerelateerd geweld 339
15.4 Aanpak eergerelateerd geweld 341
15.5 Conclusie 344

16 Verkeersslachtoffers 351
P.G.M. Aarten en L.I.M. Lenferink
16.1 Inleiding 351
16.2 Een definitie van verkeersslachtoffers en verkeersongevallen 352
16.3 Gevolgen en nazorg 353
16.3.1 Gevolgen en professionele nazorg voor slachtoffers van verkeersongevallen 353
16.3.2 Gevolgen en professionele nazorg voor nabestaanden van verkeersongevallen 354
16.3.3 Laagdrempelige nazorg voor slachtoffers en nabestaanden van verkeersongevallen 355
16.4 De juridische nasleep 356
16.4.1 Wegenverkeerswet 1994 356
16.4.2 Wet versus de praktijk 356
16.4.3 Herstelbemiddeling 358
16.5 Letselschadeafwikkeling 359
16.6 Besluit 360

17 Slachtoffers en nabestaanden van levensdelicten 365
M.C.A. Liem, P.G.M. Aarten, M.Y. van Denderen en L.I.M. Lenferink
17.1 Inleiding 365
17.2 Aard en omvang van levensdelicten in Nederland in de periode 1992-2020 366
17.2.1 Zaakkarakteristieken 366
17.2.2 Slachtofferkarakteristieken 369
17.3 Slachtoffer-daderoverlap 371
17.4 Nabestaanden en rouwverwerking 372
17.4.1 Factoren waar nabestaanden mee te maken krijgen 372
17.4.2 Rouwverwerking 372
17.4.3 Rouwklachten 373
17.4.4 Professionele nazorg voor nabestaanden na moord 374
17.4.5 Laagdrempelige nazorg voor nabestaanden na moord 374
17.5 Tot slot 377

18 Massavictimisatie 383
M. Bax, M. de Waardt en R. Letschert
18.1 Inleiding 383
18.2 De complexiteit van massavictimisatie 384
18.3 Toegang tot het (internationaal) recht 386
18.4 Toegang tot juridische herstelmaatregelen 388
18.5 Toegang tot geïmplementeerde herstelmaatregelen 391
18.6 Non-juridische herstelmaatregelen 392
18.7 Conclusie 395

19 Slachtofferschap en schade van organisatiecriminaliteit 399
K. van Wingerde en L. Bisschop
19.1 Inleiding 399
19.2 De geringe aandacht voor slachtofferschap en schade van organisatiecriminaliteit 401
19.3 Huidige kennis over slachtofferschap en schade door organisatiecriminaliteit 403
19.3.1 Financiële schade 404
19.3.2 Corporate violence 405
19.3.3 Emotionele schade 407
19.4 Uitdagingen voor de toekomst 408

20 Slachtoffers en milieu: Groene criminologie en het schadebeginsel 417
D.P van Uhm
20.1 Inleiding 417
20.2 Aandacht voor niet-menselijke slachtoffers 417
20.3 De groene criminologie en het schadebeginsel 420
20.4 Antropocentrisme 421
20.5 Ecocentrisme 422
20.6 Biocentrisme 423
20.7 Conclusie 425

21 Slachtofferschap in internationaal perspectief 435
P. Nieuwbeerta en J. van Dijk
21.1 Inleiding 435
21.1.1 Enquêtes over slachtofferschap van criminaliteit 436
21.1.2 Gallup World Poll 437
21.1.3 Beschrijving van de data 437
21.2 Wereldwijde patronen en trends van criminaliteit 439
21.2.1 Regionale en sub-regionale variatie in criminaliteit 439
21.2.2 De wereldatlas van criminaliteit 441
21.2.3 Regionale trends in criminaliteit 442
21.3 Verklaringen voor wereldwijde verschillen 443
21.4 Discussie 445

DEEL III: REACTIES OP SLACHTOFFERSCHAP 451

22 Slachtofferbeleid: Inhoud en organisaties 453
E.R. Muller
22.1 Inleiding 453
22.2 Slachtofferbeleid en -regelgeving 453
22.2.1 Overzicht 453
22.2.2 Recht doen aan slachtoffers 2013 455
22.2.3 Meerjarenprogramma slachtofferbeleid 2016-2018 455
22.2.4 Meerjarenagenda slachtofferbeleid 2018-2021 en nieuwe wetten 456
22.2.5 Beleidsdoorlichting slachtofferzorg 2021 458
22.2.6 Meerjarenagenda slachtofferbeleid 2022-2025 458
22.3 Organisaties slachtofferbeleid 459
22.4 Analyse slachtofferbeleid en organisaties 463
22.4.1 Beleid en samenleving 464
22.4.2 Intensief beleidsproces 464
22.4.3 Plannen, regels en uitvoering 464
22.4.4 Een complex netwerk van organisaties 465
22.4.5 Toezicht en controle 465
22.4.6 Bestuurskundig kennis en onderzoek 466
22.5 Afsluiting 466

23 Slachtofferrechten en -participatie in het strafproces 469
A.K. Bosma en M.S. Groenhuijsen
23.1 Inleiding 469
23.1.1 Leeswijzer 469
23.1.2 Het slachtoffer 470
23.2 Ontwikkeling: van de eerste generatie slachtofferrechten tot nu 472
23.2.1 Ontwikkelingen vanaf de jaren ’80 472
23.2.2 Doel van de ontwikkelingen 475
23.2.3 Enkele belangrijke voorstellen die het niet gehaald hebben 476
23.3 Passieve slachtofferrechten 478
23.3.1 Correcte bejegening 478
23.3.2 Informatie 478
23.3.3 Bijstand en vertegenwoordiging 479
23.3.4 Bescherming 480
23.4 Actieve participatie 481
23.4.1 Aandragen van informatie 481
23.4.2 Spreekrecht en de spreekrechtverklaring 481
23.4.3 Vorderen van geleden schade 482
23.4.4 Bemiddeling/mediation 483
23.5 Afronding 484

24 Slachtofferrechten in Europa 493
A. Pemberton en S. van der Aa
24.1 Inleiding 493
24.2 De aanloop: 1985-1999 494
24.2.1 Inhoud: Overeenkomsten en verschillen 495
24.2.2 Soft law en hard law 496
24.2.3 Variëteit tussen landen 497
24.3 De periode rondom en na het kaderbesluit (1999-2010) 498
24.3.1 Inhoud: Overeenkomsten en verschillen 500
24.3.2 Optimisme en pessimisme 500
24.3.3 De werking van het EU-recht 501
24.4 De periode rondom en na de EU-richtlijn (2010-2020) 503
24.4.1 Inhoud: Overeenkomsten en verschillen 503
24.4.2 De lessen geleerd? 504
24.4.3 Grotere nadruk op implementatie 505
24.5 De huidige tijd (2020 en verder) 506
24.5.1 Pas op de plaats of toch nieuwe stappen voorwaarts? 507
24.5.2 Kwetsbare slachtoffers 508
24.6 Conclusie 509

25 Compensatie 513
M. van Hasenbroek, M.R. Hebly en S.D. Lindenbergh
25.1 Inleiding 513
25.2 Strafbaar feit, slachtoffer, schade, compensatie 514
25.3 Compensatiebronnen 515
25.3.1 Inleidende opmerkingen 515
25.3.2 Verzekering 516
25.3.3 Sociale zekerheid 518
25.3.4 Schadefonds Geweldsmisdrijven 519
25.4 Verhaal op de dader 521
25.4.1 Het civiele aansprakelijkheidsrecht 521
25.4.2 Volledige schadevergoeding 521
25.4.3 Schade van derden 522
25.4.4 Realisatie via civiele procedure 523
25.4.5 Realisatie via strafprocedure 523
25.4.6 Strafproces: Schadevergoedingsmaatregel en ‘voorschotregeling’ 524
25.4.7 (Beperkte) dekking door aansprakelijkheidsverzekering 525
25.4.8 Incidentele bronnen, ad hoc compensatie 526
25.5 Compensatiebeleid: Ontwikkelingen en evaluatie 527

26 Een tegemoetkoming voor slachtoffers: Het Schadefonds Geweldsmisdrijven 535
A.H.R. Jager, Y. Pieters en M.J.J. Kunst
26.1 Inleiding 535
26.2 Achtergrond en organisatie 536
26.2.1 Geschiedenis 536
26.2.2 Organisatie 537
26.2.3 Ketenpartners 537
26.3 Juridisch kader 538
26.3.1 Kring der gerechtigden 538
26.3.2 In Nederland 541
26.3.3 Termijn 542
26.3.4 Geweldsmisdrijf 542
26.3.5 Aannemelijkheid 543
26.3.6 Ernstig letsel 544
26.3.7 Eigen aandeel 545
26.3.8 Schade op andere wijze vergoed 546
26.3.9 Bezwaar 547
26.3.10 (Hoger) beroep 547
26.4 Cijfers 547
26.5 Wetenschappelijk onderzoek 548
26.6 Bijzondere regelingen 550
26.6.1 Regelingen Commissie Samson 550
26.6.2 Pilot aannemelijkheid slachtofferschap mensenhandel 551
26.6.3 Regeling tijdelijke beleidsregels stimulering preventieve maatregelen woning- en bedrijfsovervallen 551
26.6.4 Tijdelijke regeling voor vergoeding eigen risico slachtoffers seksueel geweld 551
26.6.5 Tijdelijke regeling voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg (commissie de winter) 551
26.7 Ontwikkelingen 552
26.8 Besluit 553

27 Minderjarige slachtoffers van kindermishandeling: Hulp via vrijwillig en gedwongen kader 557
M.R. Bruning
27.1 Inleiding 557
27.2 Van Veilig Thuis naar hulp in vrijwillig of gedwongen kader 558
27.3 Vrijwillige hulpverlening 559
27.3.1 Vrijwillige jeugdhulp 559
27.3.2 Jeugdhulp in het drangkader 562
27.3.3 Het jeugdbeschermingsplein in Rotterdam 563
27.4 Hulp via het gedwongen kader: Maatregelen van kinderbescherming 565
27.4.1 Jeugdbeschermingsketen 565
27.5 Kinderbeschermingsmaatregelen 569
27.5.1 Ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing 569
27.6 Gezagsbeëindiging 571
27.7 Spoedmaatregelen 572
27.8 Zorgen over het jeugdhulpstelsel 573
27.9 Besluit 575

28 Slachtofferhulp in Nederland: De uitgestoken hand van de samenleving 581
S. Leferink
28.1 Inleiding 581
28.2 Ontstaan en groei 581
28.2.1 Van proeftuinen naar Landelijke Organisatie Slachtofferhulp 582
28.2.2 Nieuwe activiteiten 583
28.2.3 Financiering 585
28.3 De vrijwillige inzet 586
28.4 Dienstverlening 588
28.4.1 Psychosociaal 589
28.4.2 Juridisch 590
28.4.3 ZSM 590
28.4.4 Lotgenotensteun 591
28.5 Doelgroepen 591
28.5.1 Verkeersslachtoffers: De wereld van letselschade 591
28.5.2 Getroffenen van rampen en calamiteiten: De crisisinzet 592
28.5.3 Nabestaanden: het casemanagement 592
28.5.4 Slachtoffers van institutioneel misbruik: De Hulplijn Seksueel Misbruik 593
28.5.5 Overige groepen 594
28.6 Slachtofferhulp als belangenbehartiger en expert 594
28.7 Tot slot 596

29 De rol van de slachtofferadvocaat in het Nederlandse strafproces 601
S. Meijer, A.J.J.G. Schijns, N.A. Elbers, I.M. Becx en A.J. Akkermans
29.1 Inleiding 601
29.2 De slachtofferadvocaat 602
29.3 Rechtsbijstand van het slachtoffer 603
29.4 Verwezenlijking van slachtofferrechten als gevolg van bijstand door een slachtofferadvocaat 604
29.4.1 Recht op informatie 604
29.4.2 Recht op kennisneming van het dossier 606
29.4.3 Recht op toevoeging van stukken 608
29.5 Spreekrecht en schriftelijke slachtofferverklaring 608
29.5.1 Tijdens het strafproces 608
29.5.2 Rechten van het slachtoffer in de tenuitvoerleggingsfase 610
29.6 Recht op schadevergoeding 611
29.7 Recht op beschermingsmaatregelen 613
29.8 Herstelrechtvoorzieningen 615
29.9 Overige meerwaarde van bijstand door een slachtofferadvocaat 616
29.10 Besluit 617

30 De Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 621
J.H.L.J. Janssen
30.1 Inleiding 621
30.2 Waarom een meldcode? 622
30.3 Voor wie een meldcode? 623
30.4 Welke vormen van geweld vallen onder de Wet meldcode? 624
30.5 Welke stappen moet een meldcode bevatten? 624
30.5.1 Stap 1: In kaart brengen van signalen 625
30.5.2 Stap 2: Overleggen met een collega (eventueel veilig thuis raadplegen) 626
30.5.3 Stap 3: Gesprek met de betrokkene(n) 627
30.5.4 Stap 4: Wegen van het huiselijk geweld of de kindermishandeling 628
30.5.5 Stap 5: Beslissen over melden en/of hulp organiseren 628
30.5.6 Afwegingskader 629
30.6 Tot slot 630

31 Strafrechtelijke contact- en locatieverboden 633
I.M.V. Cleven, T.F.C. Fischer en S. Struijk
31.1 Inleiding 633
31.2 Beschrijving van de uitvoeringspraktijk 634
31.2.1 Wettelijk kader 634
31.2.2 Omvang van en trends in opleggingen 634
31.2.3 Ketenpartners 636
31.3 Naleving en gevolgen van verboden: Theorie 637
31.3.1 Veiligheid vanuit perspectief verdachte/dader 637
31.3.2 Veiligheid vanuit perspectief slachtoffers 638
31.4 Naleving en gevolgen van verboden: Empirie 638
31.4.1 Veiligheid vanuit perspectief verdachte of dader 639
31.4.2 Veiligheid vanuit het perspectief van slachtoffers 643
31.4.3 Toezicht op naleving en handhaving 643
31.5 Beperkingen van bestaand onderzoek en uitdagingen voor toekomstig onderzoek 644
31.6 Conclusie 646

32 Beleid en praktijk van het tijdelijk verblijfsrecht voor slachtoffers van mensenhandel 653
S.R. van Bemmel en L.B. Esser
32.1 Inleiding 653
32.2 Het tijdelijk verblijfsrecht nader bezien 655
32.3 De praktijk van het tijdelijk verblijfsrecht 659
32.3.1 Inzichten over het praktisch beslissen vanuit de theorie beschouwd 660
32.3.2 Internationaal onderzoek naar de beslispraktijk inzake mensenhandel 661
32.3.3 Inzichten uit Nederland over het praktisch beslissen over de bedenktijd 662
32.4 Reflectie 664
32.5 Conclusie 666

33 Sociale steun en lotgenotencontact in de nasleep van een slachtofferervaring: Interpersoonlijke aspecten van betekenisgeven aan een slachtofferervaring 671
P. van de Ven
33.1 Inleiding 671
33.2 Lotgenotencontact 672
33.3 Lotgenotencontact voor slachtoffers in Nederland 673
33.4 Lotgenotencontact na een slachtofferervaring 676
33.4.1 Theorie 677
33.4.2 Onderzoek 678
33.4.3 Lotgenotencontact als platform voor betekenisgeving, identiteitsvorming en hervertellen van verhaal 679
33.5 Toekomstig onderzoek en aanbevelingen 682
33.6 Conclusie 684

34 Victim blaming 689
M. Bal en K. van den Bos
34.1 Inleiding 689
34.2 Just-world-theorie 690
34.2.1 Het BJW als persoonlijkheidstrek 691
34.2.2 Het BJW als noodzakelijke overtuiging 692
34.2.3 Andere reacties dan victim blaming 695
34.3 System-justification-theorie 698
34.4 Besluit 699

35 Angst voor slachtofferschap van criminaliteit? Grip krijgen op de complexiteit tussen situationele angst voor slachtofferschap van criminaliteit en algemene onveiligheidsbeleving 705
J. Brands en R. Spithoven
35.1 Inleiding 705
35.2 Fear of crime: Een overzicht 707
35.3 Van overzicht naar toepassing 715
35.4 Adviezen voor onderzoekers 718
35.5 Adviezen voor de beleidspraktijk 719
35.6 Besluit 720

36 Herhaald slachtofferschap 727
L. van Reemst en M.J.J. Kunst
36.1 Inleiding 727
36.2 Definities van herhaald slachtofferschap 728
36.3 Verklaringen voor herhaald slachtofferschap 729
36.4 Eerder onderzoek naar herhaald slachtofferschap 730
36.4.1 Risicoheterogeniteit of gebeurtenisafhankelijkheid 730
36.4.2 Factoren die samenhangen met herhaald slachtofferschap 731
36.4.3 Preventiemaatregelen 736
36.5 Tot besluit 737

37 Geloofwaardigheidsbeoordelingen in juridische procedures 745
J. van Doorn en M.J.J. Kunst
37.1 Inleiding 745
37.2 Leeswijzer 746
37.3 Heuristische informatieverwerking 747
37.4 Het emotionele-slachtoffereffect 748
37.5 Eerder onderzoek naar het emotionele-slachtoffereffect 749
37.6 Beperkingen van eerder onderzoek 751
37.7 Aanbevelingen voor toekomstig onderzoek 752
37.8 Conclusie 753

38 Aangiftebereidheid 761
S.G.A. van de Weijer
38.1 Inleiding 761
38.2 Mate van aangiftebereidheid 761
38.3 Determinanten van aangiftebereidheid 764
38.3.1 Economisch perspectief 764
38.3.2 Psychologisch perspectief 766
38.3.3 Sociologisch perspectief 767
38.3.4 Demografische kenmerken 767
38.3.5 Determinanten aangiftebereidheid na cybercriminaliteit 768
38.4 Motivaties voor het wel of niet doen van aangifte 769
38.5 Trends in aangiftebereidheid 770
38.6 Conclusie 772

39 De rol van bestaande psychische problemen: Lessen uit de prospectieve VICTIMS-studie 777
P.G. van der Velden en C. Contino
39.1 Inleiding 777
39.2 Leeswijzer 779
39.3 Onderzoeksmethoden 780
39.3.1 Participanten 780
39.3.2 Gebruikte vragenlijsten 780
39.4 Statistische analyses 782
39.5 Resultaten 783
39.5.1 Kenmerken slachtoffers en niet-slachtoffers 783
39.5.2 Verschillen tussen subgroepen slachtoffers 784
39.5.3 Verschillen tussen subgroepen niet-slachtoffers 785
39.5.4 Verschillen tussen slachtoffers en niet-slachtoffers 785
39.6 Discussie 786
39.7 Beperkingen 788
39.8 Praktische relevantie 789

40 De victimologie bloeit, en al lang niet meer ‘in cognito’ 795
M.J.J. Kunst, A. Pemberton, J. Brands, J. van Doorn, E.R. Muller en L. van Reemst
40.1 Inleiding 795
40.2 Victimologisch onderzoek 796
40.2.1 Vooruitgang 796
40.2.2 Uitdagingen 798
40.3 Hulpverlening en rechtsbescherming 799
40.3.1 Vooruitgang 799
40.3.2 Uitdagingen 800
40.4 Tot besluit 802

Auteurs 805
Trefwoordenregister 811
Serie Handboeken Veiligheid 827