Over de grenzen van cultuur en management

Met de toegenomen mondialisering van markten zien organisaties zich gesteld voor een dilemma. Enerzijds hebben zij behoefte aan standaardisering van de bedrijfsvoering. Anderzijds moeten zij hun bedrijfsvoering voortdurend aanpassen aan behoeften van culturen. Deze onderscheiden zich van elkaar door de specifieke oplossingen die ze bieden voor bepaalde problemen. Ze vallen uiteen in drie gebieden: menselijke relaties, tijd en de omgeving. Deze oplossingen kunnen vervolgens worden verdeeld in 7 fundamentele aspecten van cultuur. Menselijke relaties vallen uiteen in de volgende vijf dimensies: universalisme versus particularisme; individualisme versus collectivisme; neutraal versus emotioneel; specifiek versus diffuus en prestatie versus toeschrijving. Tijd kan op verschillende manieren worden ervaren, variërend van een opeenvolging van gebeurtenissen in een rechte lijn tot een cyclische beweging waarbij het heden en verleden samenvallen met de mogelijkheden in de toekomst. De houding die men aanneemt tegenover de omgeving, ten slotte, kan variëren van internalisme (het individu heeft invloed op zijn omgeving) tot externalisme (de omgeving beïnvloedt het individu in sterke mate). Deze dimensies kunnen worden gebruikt bij de karakterisering van bedrijven, waarbij aan de hand van twee dimensie vier archetypen van bedrijfsculturen worden beschreven. Deze dimensies zijn gelijkheid vs. hiërarchie en persoonsgerichtheid vs. taakgerichtheid. De archetypen die hieruit resulteren zijn de
familiecultuur (persoonlijk en hiërarchisch), de eiffeltoren (taakgericht en hiërarchisch), de geleide raket (taakgericht en gelijkwaardig) en de kweekplaats (persoonlijk en gelijkwaardig). Hoewel in de praktijk altijd sprake zal zijn van mengvormen, is het formele onderscheid zinvol omdat het inzichtelijk maakt waarom bepaalde maatregelen in bepaalde culturen wel en in andere niet werken.