Ongelijkheidscompensatie in het bestuursprocesrecht

Lijst met gebruikte afkortingen IX

1 Inleiding 1
1.1 Aanleiding 1
1.2 Thema’s 4

2 Ongelijkheidscompensatie in het Awb-tijdperk 7
2.1 Inleiding 7
2.2 Achtergrond en context 8
2.2.1 Parlementaire geschiedenis 8
2.2.2 Literatuur 10
2.3 Ongelijkheidscompensatie door een laagdrempelig bestuursprocesrecht 13
2.3.1 Compensatoire Awb-bepalingen 13
2.3.2 Art. 6:5 en art. 6:6 Awb: indiening beroepschrift en herstel van een vormverzuim 13
2.3.3 Art. 6:15 Awb: doorzendplicht 14
2.3.4 Art. 3:45, art. 6:23 en art. 8:77 lid 1 sub f Awb: rechtsmiddelenclausule opnemen 15
2.3.5 Art. 6:11 Awb: verschoonbare termijnoverschrijding 16
2.3.6 Lekenbescherming versus ongelijkheidscompensatie 18
2.4 Ongelijkheidscompensatie door ambtshalve activiteit van de bestuursrechter 19
2.4.1 De bestuursrechter als dominus litis? 19
2.4.2 Art. 8:69 lid 1 Awb: omvang van het geding en ambtshalve toetsing 20
2.4.3 Art. 8:69 lid 2 Awb: ambtshalve aanvullen van de rechtsgronden 23
2.4.4 Art. 8:69 lid 3 Awb: ambtshalve aanvullen van de feiten 26
2.5 De veranderde rol en de taakopvatting van de bestuursrechter 28
2.5.1 Op naar ongelijkheidscompensatie ‘nieuwe stijl’? 28
2.5.2 Taakopvatting van de bestuursrechter 29
2.6 Art. 6 EVRM en ongelijkheidscompensatie 31
2.6.1 Het beginsel van equality of arms 31
2.6.2 Rol van de bestuursrechter bij oproepen van getuigen en benoemen van deskundigen 33
2.7 Het beginsel van ongelijkheidscompensatie: een rechtsbeginsel? 37
2.7.1 Duiding van een rechtsbeginsel 37
2.7.2 Het beginsel van ongelijkheidscompensatie als rechtsbeginsel 39

3 Digitalisering 41
3.1 Inleiding 41
3.2 Geautomatiseerde besluitvorming 41
3.2.1 Complicatie 1: kenbaarheid, transparantie en toegankelijkheid 42
3.2.2 Complicatie 2: ontbreken van menselijke tussenkomst bij bestuurlijke discretie 47
3.2.3 Complicatie 3: disfunctioneren van geautomatiseerde (keten)besluitvorming 48
3.3 Digitaal contact tussen de ‘zelfredzame’ burger en het bestuursorgaan 51
3.3.1 Verkeer langs elektronische weg 51
3.3.2 De zelfredzame burger in de digitale wereld: feit of fictie? 52
3.3.3 Kanttekeningen bij de Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer 54
3.4 Digitaal procederen 57
3.4.1 Stagnatie van het programma KEI 57
3.4.2 Technische problemen bij digitale indiening van het beroepschrift 59
3.4.3 Visionair: het geautomatiseerd nemen van procesbeslissingen 63
3.5 Beginselen van behoorlijk digitaal bestuur 65
3.5.1 Beginselen als sleutel van de ‘digitale kooi’? 65
3.5.2 Het digitale transparantiebeginsel 66
3.5.3 Een nieuw beginsel voor digitaal maatwerk? 67
3.5.4 Het belang van correctie en een digitaal correctiebeginsel 68

4 Het complexer worden van het bestuurs(proces)recht 71
4.1 Inleiding 71
4.2 Groeiende complexiteit en verstrengeling van weten regelgeving 71
4.3 Burgerperspectief en oplossingsrichtingen 73
4.3.1 Het mensbeeld van de wetgever en bestuursrechter: de Awbmens? 74
4.3.2 De (niet zo) actieve rol van de bestuursrechter 77
4.3.3 De noodzaak van verplichte procesvertegenwoordiging in het bestuursprocesrecht 78

5 Slotbeschouwing en conclusie 83
5.1 Het belang van het beginsel van ongelijkheidscompensatie 83
5.2 Actuele ontwikkelingen: problemen en oplossingsrichtingen 84
5.2.1 Digitalisering: problemen en oplossingen 85
5.2.2 Het complexer worden van het bestuurs(proces)recht: problemen en oplossingen 87
5.3 Een herwaardering van het beginsel van ongelijkheidscompensatie? 88

Geraadpleegde literatuur 91
Geraadpleegde jurisprudentie 97