Opvattingen onderzoeken

Voorwoord 11

1 Opvattingen onderzoeken: inleiding 13
Ivo Giesen, Lydia Dalhuisen, Tom Bouwman en Elbert de Jong
1 Introductie 13
1.1 Vraagstelling 13
1.2 Opzet 14
1.3 Doel en relevantie 15
2 Opzet en methodologie 16
2.1 Onze theoretische kaders 16
2.2 Opzet van deze studie 18
2.3 Methoden van onderzoek 19
2.3.1 Introductie 19
2.3.2 Werkwijze 19
2.3.3 Participanten 20
2.3.4 Vragenlijst 21
2.3.5 Statistische analyse 21
2.4 Kracht en beperkingen 22
3 Wat volgt? 22

2 Opvattingen onderzoeken: theoretisch kader 25
Tom Bouwman en Lucas Roorda
1 Inleiding 25
2 Maatschappelijke opvattingen: een (begrips)verkenning 26
3 Functies van maatschappelijke opvattingen 29
4 Kanttekeningen bij maatschappelijke opvattingen 32
5 Maatschappelijke opvattingen: feit of norm? 35
6 Wisselwerking empirie en recht 37
7 Afronding 39

3 Sociaal-ethische aanvaardbaarheid van consensuele seks tussen jongeren – In the name of ‘love’ 41
Lydia Dalhuisen en Renée Kool
1 Introductie 41
2 De juridische betekenis van ontuchtige handelingen in het licht van de sociaal-ethische aanvaardbaarheid 42
2.1 Ontuchtige handelingen en het Trioseks-arrest 42
2.2 Ontuchtige handelingen in de wet 44
2.3 Wijziging van de zedenwetgeving 46
3 Wat is er al bekend? 48
3.1 Introductie 48
3.2 De seksuele moraal onder én over jongeren 49
3.3 Invulling van de sociaal-ethische norm door de strafrechter 51
3.3.1 Rechtspraakonderzoek 51
3.3.2 Algemene kenmerken 52
3.3.3 Sociaal-ethische aanvaardbaarheid 53
4 Hoe denkt de burger over de sociaal-ethische aanvaardbaarheid van seksuele contacten met en tussen minderjarigen? 55
4.1 Hypothese 55
4.2 Vragen voor het opiniepanel 55
4.3 Resultaten empirisch onderzoek 57
4.4 Statistische analyse 60
5 Discussie en conclusie 63

4 Maatschappelijke verkeersopvattingen en toerekening van gedragingen aan rechtspersonen 65
François Kristen en Manuel Lokin
1 Inleiding 65
2 Juridisch kader voor toerekening aan rechtspersonen 66
3 De wijze waarop de maatschappelijke opvattingen zijn getoetst 73
3.1 Algemene opmerkingen 73
3.2 Drie situaties 74
3.3 De aard van de verboden gedraging 74
3.4 Wat aan respondenten is voorgelegd 75
4 De uitkomsten van het onderzoek 76
5 Duiding van de uitkomsten 79
5.1 Generieke bevindingen 79
5.2 Statistische data-analyse 81
6 Bevindingen en implicaties 82

5 De impact van Amerikaanse economische sancties op het Nederlandse contractenrecht – Tussen hamer en aambeeld 87
Cedric Ryngaert
1 Inleiding 87
2 Weigering om goederen of diensten te leveren 89
2.1 Introductie 89
2.2 Voorzieningenrechter Den Haag, 17 september 1982 90
2.3 Voorzieningenrechter Zutphen, 12 maart 2012 92
2.4 Voorzieningenrechter Den Haag, 25 juni 2019 93
2.5 Voorzieningenrechter Zutphen, 10 februari 2012 95
2.6 Rechtbank Rotterdam, 1 april 2020 97
3 Opschorting en beëindiging bankrelatie 99
3.1 Introductie 99
3.2 Voorzieningenrechter Amsterdam, 18 oktober 2017 99
3.3 Voorzieningenrechter Amsterdam, 6 februari 2020 100
3.4 Gerecht in eerste aanleg Curaçao (kort geding), 22 november 2019 103
4 Een empirische toetsing van rechterlijke assumptiesinzake maatschappelijke verkeersopvattingen 105
5 Analyse van de empirische resultaten 111
6 Afsluitende opmerkingen 112

6 Over het ‘normaal maatschappelijke risico’ of ‘normale bedrijfsrisico’ bij schade door politie-invallen 115
Ivo Giesen en Emanuel van Dongen
1 Introductie 115
2 De juridische betekenis van het ‘normale maatschappelijke risico’ of ‘het bedrijfsrisico’ 119
3 Wat is er al bekend? 123
4 Hoe denkt de burger over de maatschappelijke opvatting dat het redelijk is dat de Staat de schade van strafvorderlijk optreden betaalt? 124
5 Discussie en conclusie 130

7 Hangmatten en paarden – Over de redelijkheid van medebezittersaansprakelijkheid 133
Ivo Giesen en Elbert de Jong
1 Introductie 133
2 De juridische betekenis van ‘de maatschappelijke opvatting’ 135
3 Wat is er al bekend? 137
4 Hoe denkt de burger over medebezittersaansprakelijkheid? 138
4.1 Inleiding: drie vragen 138
4.2 De antwoorden 139
4.3 Nadere statistische data-analyse 144
5 Analyse: verhullend motiveren? 146

8 Risicoverdeling in geval van gebruik van ongeschikte medische hulpmiddelen 149
Rianka Rijnhout en Shosha Wiznitzer
1 Inleiding 149
2 Juridisch vraagstuk 151
2.1 Achtergrond 151
2.2 De Hoge Raad aan het woord 154
2.3 De juridische discussie die is ontstaan 158
3 Methode 160
3.1 Algemeen: stellingen in omvangrijkere vragenlijst 160
3.2 Stellingen 160
4 Resultaten 161
4.1 Beschrijvende statistiek 161
4.2 Verschillen tussen de stellingen 165
4.3 Een kanttekening bij ons onderzoek 166
5 Discussie 167
5.1 Drie relevante inzichten voor het recht 167
5.2 Betekenisinzicht 1: de schade zou betaald moetenworden door het ziekenhuis 167
5.3 Betekenis inzicht 2: het ziekenhuis moet de schadelast dragen, ook als het ziekenhuis niet is verzekerd of als de producent failliet is 168
5.4 Betekenis inzicht 3: er bestaat geen duidelijke opvatting over schadeverdeling als sprake is van fraude door de producent 168
5.5 Afsluiting 169

9 Van ‘praktische handleiding’ tot onrechtmatige handeling – Over interne instructies als invulling van de maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm 171
Anneloes Kuiper-Slendebroek
1 Meten is weten 171
2 Aanleiding: private regelgeving en het Meetinstructie-arrest 172
3 Het gebruik van private regelgeving door de Hoge Raad 177
4 Geteld, gewogen, gemeten 181
4.1 Inleiding 181
4.2 De voorgelegde stellingen en hypotheses 182
4.3 De resultaten 184
5 Afsluitende analyse: de rechtspraak en de maatschappij 187

10 Opvattingen onderzoeken: slotbeschouwing 189
Tom Bouwman, Lydia Dalhuisen, Ivo Giesen en Elbert de Jong
1 Introductie 189
2 Eén kader, zeven inhoudelijke onderdelen: overkoepelende conclusies? 190
2.1 Vaak heeft de rechtspraak de maatschappelijke opvattingen in de smiezen 190
2.2 Maar in bepaalde gevallen niet 191
2.3 Kan de rechtspraak iets meenemen voor zijn toekomstige rechtspraak? 192
3 Bruikbaarheid van (empirisch onderzoek naar) maatschappelijke opvattingen 193
3.1 Moet de rechter ook iets meenemen uit het voorgaande? 193
3.2 En als de rechter er dan inderdaad iets mee moet, hoe dan? 195
4 Afronding 199

Bijlage – Vragenlijst 201