De democratisering van de Europese Unie

Inleiding 9

Van Interne Markt naar Europese Democratie 13
Inleiding 13
Het Westfaalse stelsel van Internationale Betrekkingen 15
Kolen, staal en Koude Oorlog 19
Van grondstoffen naar grondrechten 20
Een club van democratische staten 22
Het democratisch tekort van Europa 24
De theorie van democratische integratie 26
De emancipatie van de burgers in de Unie 27
Civis Europaeus sum 29
De EU op het wereldtoneel 31
De eurocrisis 32
Onvolkomenheden 34
Van interne markt naar Europese democratie 36

Het Europese model van Transnationale Betrekkingen 41
De democratische beginselen van de EU 41
De opzet van het essay 42
Het Westfaalse stelsel van internationale betrekkingen 44
De les van Brexit 45
De theorie van democratische integratie 47
De bedoeling van het burgerschap 48
Het academische debat 50
Het Europese model van Transnationale Betrekkingen 51

De theorie van democratische integratie als filosofische basis voor Europese democratie, 53
De les van Brexit 53
Burgerschap en democratie 55
Wat is de Europese Unie? 56
Uit de impasse 57
De theorie van democratische integratie 59
Het burgerschap van de Unie 61
Het democratisch bestel van de EU 63
De verkiezingen voor het Europees Parlement 65
Het Europese model van Transnationale Betrekkingen 66

Juridische grondslagen van Europese democratie 69
‘Beter wordt het niet’ 69
Wat is de EU? 70
De status quaestionis 71
De theorie van democratische integratie 72
Van marktmens naar burger 74
Conclusie 82

President EU-Hof luidt noodklok over rechtsstaat 83
Soevereine staten 83
Wat is de EU? 84
De rechter als roepende in de woestijn? 84
Doelstelling Conferentie over Toekomst Europa 85

Biden bevestigt EU als democratische internationale organisatie 87
Handvest van de Verenigde Naties 87
Gedeelde soevereiniteit 88
Democratische legitimatie 89
Het leven sterker dan de leer 89
Democratie onder druk 90
De juridische identiteit van de EU 91
Nederland in Europa 92
Conclusie 94
EU Hof van Justitie dicht democratisch tekort Europa 95
Naoorlogse vergezichten 95
De oorsprong van het tekort 96
Een Unie van democratische Staten 97
De paradox van de finalité politique 97
Het dwaalspoor van de Europese Raad 98
De waarden van de Unie 98
Keerpunt Amsterdam 99
Brexit en Bijbelse plagen 99
De constitutionele betekenis van het conditionaliteitsmechanisme 100
Conclusie 102

Het dictator dilemma 105
Recht van veto 105
Politiek van de lege stoel 106
Unie van democratische Staten 106
De waarden van de Unie 107
Conclusie 107

Van Maastricht naar Amsterdam: De Nederlandse omweg in Europa 109
Europa 1992 109
Koerswijzigingen 111
De Kopenhagen-criteria 112
Het Verdrag van Amsterdam 113

Waarom de EU geen keizerrijk is 115
Middeleeuws 115
Gedeelde soevereiniteit 116
Een democratische Unie van democratische Staten 116
Mondiale uitdagingen 116
De Democratisering van de Europese Unie 119
Gedeelde soevereiniteit 119
Een Nederlandse omweg 120
Het democratisch verhaal van Europa 121
Verdragswijziging 127

Millennials en Europese democratie 129
Vrede van Münster 129
Absolute soevereiniteit 130
Wereldoorlogen 130
Europese democratie 130
Zicht op de toekomst 131

Rechtsstaatstoets constitutioneel keerpunt EU 133
De regels van het spel 133
Statenbond 134
Bondsstaat 134
Impasse 134
Het perspectief van de burgers 135
Rechtsstatelijke waarden 135
Constitutioneel keerpunt 136

Homo Ludens Europaeus 137
Ab urbe condita 137
Slapende vulkanen 138
EUROCRACY 138
De kleren van de keizer 139
Cultuur komt op in spelvorm 140
Homo Ludens 141

Beknopte bibliografie 143
Eindnoten 149