‘Vitale medewerkers vormen de basis van een vitale organisatie’

Uit de inleidende passages van uw boek blijkt dat u er een gezond wantrouwen op na houdt ten opzichte van het commerciële systeem van de arbodiensten en bedrijfsartsen. Basisartsen treden op als bedrijfsartsen, er is sprake van onethische verdienmodellen, het handelen uit eigenbelang wordt gestimuleerd en de kosten lopen uit de hand. Wat is hier aan de hand?
Er zijn veel problemen, maar het is goed om te benadrukken dat 40 procent van de betrokken experts - wel goed functioneert. Maar duidelijk is dat er veel te verbeteren is. We zouden een gezamenlijk doel moeten hebben: de individuele werknemer gezond houden en voor het bedrijf of de arbeidsmarkt behouden. Vitale medewerkers vormen de basis van een vitale organisatie. Die gezamenlijke visie ontbreekt, vind ik. In 2012 heeft de minister van Volksgezondheid de SER gevraagd een advies op te stellen over de arbeidsgerelateerde zorg. Dat advies is enkele maanden geleden verschenen. Er komen 22 stakeholders aan het woord over de vraag hoe het systeem zich zou moeten ontwikkelen. Het resultaat vind ik teleurstellend. Het lijkt mij de hoogste tijd om met elkaar in gesprek te gaan over de vraag hoe wij doelmatig, met de juiste zorg en met aandacht voor de kosten, te werk kunnen gaan. Geld is altijd een cruciale factor: hoe meer we kunnen doen met het beschikbare geld, hoe meer mensen we kunnen helpen.

In uw boek Ziek zijn, maak er werk van houdt u managers voor dat zij op een andere manier met verzuim moeten omgaan. Wat doen zij verkeerd?
Ik spreek niet alleen de managers aan, ook anderen gaan in de fout. Het probleem met verzuim binnen organisaties is dat wij te veel met waarheidsvinding bezig zijn. Daar gaat het niet om bij verzuim, daar hebben wij ook geen verstand van. Er zijn chronisch zieken die de marathon van New York kunnen lopen. Verzuim is een lastig onderwerp voor werkgevers. Je moet respect tonen, de wetgeving kennen, de relatie met je werknemer goed houden. Daar zijn verschillende vaardigheden voor nodig. Werkgevers weten niet zo goed hoe ze het moeten aanpakken.

Oplossingsgericht Verzuimmanagement, uw eigen methode, biedt een oplossing: u garandeert maximaal drie procent verzuim en maximaal twee procent in de zakelijke dienstverlening. Hoe doet u dat?
In mijn vorige boek, Werken, iedereen wordt er beter van heb ik die methode al uitgebreid beschreven. Ik merk dat werkgevers blij zijn met de structuur van mijn methodiek. Het probleem is dat je over ziek zijn kunt discussiëren. Je kunt het veel beter hebben over de vraag in welke mate iemand mobiel is: in hoeverre hij wel kan werken. Dat is iets wat je met elkaar kunt bespreken zonder je een oordeel aan te matigen over de kwaal waar iemand aan lijdt. Daarbij maken wij gebruik van de richtlijnen van het Nederlands huisartsengenootschap (NHG) en van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB). Die zijn wetenschappelijk onderbouwd. Het voordeel van denken in mobiliteitscodes, zoals wij doen met onze methode Oplossingsgericht Verzuimmanagement, is dat je niet in ziek of niet ziek hoeft te denken.

Wat komt daarvoor in de plaats?
Uit de richtlijnen kun je opmaken dat bijna niemand die verzuimt van zijn werk vijf dagen op bed ligt en gedurende die tijd niet mobiel is. Ziek zijn mag, zeg ik altijd, maar kom zo snel mogelijk naar mij toe zodat ik voor jou kan zorgen. Dat is de beste manier om de helpende hand te bieden bij het herstel. Wanneer je het verzuimmanagement op die manier inricht, zul je zien dat er sprake is van sneller herstel en een lager percentage chronisch zieken.

In dit boek gaat u een stap verder in vergelijking met uw vorige boek. De bedrijfsgezondheidszorg kan in deze vorm niet blijven bestaan, zegt u. Wat kan e-health betekenen?
e-Health en zelfmanagement kunnen ervoor zorgen dat de re-integratie nog gemakkelijker en sneller gaat en dat het verzuim korter duurt. Op Harvard, maar ook op de Radboud Universiteit in Nijmegen wordt er veel onderzoek naar gedaan. De resultaten van zelfmanagement zijn ongelooflijk goed: organisaties die gebruikmaken van zelfmanagement realiseren na een maand als 30 procent zorgreductie. In een e-omgeving spreek je meteen de eigen verantwoordelijkheid van mensen aan. Bovendien zorgt het gebruik van digitale middelen voor lagere kosten. We zaten al op 30 procent uitval door stressklachten en dat percentage dreigt op te lopen tot 50 procent. Dat is heel heftig. Die klachten hebben verschillende oorzaken: problemen thuis of op het werk. De werklast neemt toe: ik hoor vaak dat mensen vroeger gewoon de tijd hadden om vakliteratuur te lezen, maar dat is er nu niet meer bij. Het is dus niet meer dan logisch dat we gaan nadenken over instrumenten als apps en beeldschermzorg, waardoor mensen geen uren meer kwijt zijn met heen en weer reizen naar de bedrijfsarts, of dat bedrijfsartsen niet meer door het hele land hoeven te rijden. Met een instrument als beeldschermzorg wordt het leuker, goedkoper en doelmatiger.

U pleit voor meer innovatie, zodat er meer ruimte voor zelfmanagement ontstaat en de kosten in de hand gehouden kunnen worden.
In ons oude model zagen we verzuim als een keuze en dachten we dat we gedrag konden beïnvloeden. Wanneer je dat als uitgangspunt neemt, heb je een oordeel en zet je de verhoudingen op scherp. Maar iedereen kan wel eens niet fit zijn. In het model dat ik voorsta, gaat het om ‘coping’: hoe ga je met het verzuim om? Daar heeft de werkgever veel meer invloed op. Buikpijn kun je als werkgever niet verhelpen, ook niet als die door stress wordt veroorzaakt. Tachtig procent van de klachten worden veroorzaakt door mentale problemen. Op dat punt kunnen werkgevers wel iets bereiken, door er met respect mee om te gaan. Je kunt niet anders dan in de kracht van je mensen geloven, want die heb je voor je organisatie hard nodig.