De fraude bij Ahold, de vervanging van topmanagers en de bijbehorende koersval van het aandeel wordt verteld door zeventig direct betrokkenen bij de gebeurtenissen binnen Ahold, onder wie bestuurders en commissarissen. Het lot van Ahold blijkt jarenlang volledig verstrengeld geweest met het leiderschap van Cees van der Hoeven. Vijfvoudig manager van het jaar en een vechter: niemand durfde hem tegen te spreken. Een zonnekoning ook die ging geloven in zijn eigen almacht en gelijk
Toen volgde De prooi, een zeer nauwgezette inhoudelijke analyse van de ondergang van ‘De bank', maar ook en vooral een schoolvoorbeeld van de toegevoegde waarde van een journalistieke benadering van wat op het eerste gezicht een netelige managementkwestie lijkt. En ook hier draait het plot om een man die geloofde in zijn eigen gelijk, en daarom wist dat ie gelijk had. Rijkman Groenink ging voor de troepen staan, legde het nog een keertje uit en begon te lopen in de veronderstelling dat zijn troepen zouden volgen. Evenals het succes.
En nu is er Het grote gevecht. Na twee keer ‘wat niet' besloot Jeroen Smit eens een ‘wat wel' te schrijven. En dat wreekt zich, temeer omdat Smit vindt dat zijn onderwerp, Paul Polman van Unilever, gelijk heeft. De waarschuwing van historici dat je moet oppassen met leiders die de wereld willen veranderen, is kennelijk aan Smit voorbijgegaan, getuige ook de ondertitel van zijn boek: ‘Het eenzame gelijk van Paul Polman'. En hier zit geen greintje ironie bij.
De nodige distantie tot het onderwerp ontbreekt soms. Polman doet wat ie doet omdat ie vindt dat hij gelijk heeft, en daarom moet iedereen hem volgen. Waarom hij gelijk heeft, blijft in nevelen gehuld. En dat wringt nogal eens omdat Unilever lang niet altijd doet waar het zegt te voor te staan. Het zogenaamde Polman-model (duurzaamheid verbinden met inclusieve groei) staat nogal eens haaks op de werkelijkheid. Zo verbetert het bedrijf de hygiënische levensomstandigheden van miljoenen arme mensen door allerlei zeepjes op de markt te brengen. In kleine verpakkingen (goedkoop!) in niet recyclebaar plastic. Alleen al in India en Indonesië belanden jaarlijks een miljard kleine Unilever-sachets in het milieu. Hoezo duurzaam? Ook wil het bedrijf nogal eens duurzaam preken maar blijven de financiële daden achter. Uiteindelijk blijken de cijfers onder de streep toch belangrijker.
De (d)warse managementdenker René ten Bos verwoordde het tijdens de uitreiking van de ‘Nijmegen penning' als volgt: ‘We zijn allemaal zandkorrels die bijdragen aan de wereldwijde crisis. Alleen moeten we het misschien geen crisis noemen. Immers, waar crisis is, komt management en automatisch ook het idee dat het allemaal wel op te lossen is, omdat dat management denkt dat deeloplossingen vanzelf zullen leiden tot hele oplossingen, alsof die kloof tussen korrel en zandhoop er niet is. Duurzame ontwikkeling noemt men dat tegenwoordig.' Kortom, Ten Bos gelooft er niet in, ook niet in het ‘eenzame gelijk van Polman'.
De onbedoelde les die na lezing blijft hangen van dit ondanks alles geweldige boek, is dat niemand Polman begrijpt behalve Polman. Culminerend in de keuze voor zijn opvolger, de Schot Alan Jope, allesbehalve een Polman 2.0. Uiteindelijk geeft ook niemand Polman gelijk behalve Polman.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
