De wereld van Donald Trump, de 45e president van de Verenigde Staten, is er een van uitersten. Alleen hij heeft alle macht en je bent vóór hem of tegen hem – er is geen middenweg. Mensen die hem als president openlijk bekritiseren, vindt hij niet loyaal en verdwijnen van het toneel. Ben je wél loyaal, dan houdt Trump je desnoods uit de gevangenis, zoals hij onlangs deed met zijn voormalige adviseur Roger Stone. Trumps narcisme loopt als een rode draad door ‘The Great American Dictator’ van Frank Schaper. Het boek verschijnt komend jaar en is als voorpublicatie gratis te lezen op www.dictatortrump.net. Trumps narcistische gedrag is goeddeels te verklaren uit zijn jeugd, veronderstelt de auteur. Zijn vader leerde hem mensen te wantrouwen, het eigenbelang voorop te stellen en om altijd te winnen - elk middel is daartoe geheiligd.
Wat opvalt in uw boek is dat Donald Trump al zijn hele leven een obsessie heeft met publiciteit.
Trump is een narcist, een oplichter en een dwangmatig liegende aandachtstrekker die permanent in de schijnwerpers wil staan. Als beginnend vastgoedontwikkelaar zocht hij eind jaren zeventig regelmatig contact met journalisten bij kranten en tijdschriften en genereerde volop publiciteit met zijn leugens en verzinsels. Zelfs Forbes Magazine trapte er in en gaf hem in 1985 ten onrechte voor het eerst een plek in de Forbes 400, de lijst met rijkste Amerikanen. Zijn enorme behoefte aan erkenning en aandacht komt goeddeels voort uit zijn jeugd. Trump had geen hechte band met zijn moeder. Fred Trump, zijn vader, stuurde hem op zijn 13e naar een militair internaat in New York. Trump blonk daar uit in sport en kreeg zo de aandacht - ook van de lokale krant - die hem thuis niet werd gegeven.
Grote Amerikaanse filmbazen als Samuel Goldwyn, Daryll Zanuck en Louis B. Mayer waren belangrijke rolmodellen voor de jonge Trump. Wat leerde hij van deze moguls?
Wat hem in het bijzonder als jonge filmliefhebber aantrok in Goldwyn, Zanuck en Mayer was hun onbeperkte macht. Deze Hollywoodbazen waren absolute heersers over hun studio’s en hun invloed reikte tot ver daarbuiten. Ze konden mensen maken of breken, misbruikten vele vrouwelijke actrices en leidden een glamourleven. De 18-jarige Trump overwoog zelfs een loopbaan als filmproducent, maar stapte uiteindelijk toch in het voetspoor van zijn vader. Vastgoedmagnaat én showman William Zeckendorf Sr. werd toen zijn rolmodel. Hij gaf persoonlijk vorm aan de Manhattan skyline en reed in een Cadillac, met de letters WZ op de kentekenplaten. Trump kopieerde deze showmanstijl en een journalist noemde hem de ‘Zeckendorf of Bad Times’.
U noemt Trump ‘The Great American Dictator’. Hoe komt u tot deze toch vrij vergaande typering?
We moeten hier het onderscheid maken tussen een dictator en een dictatuur, iets wat mensen wel eens door elkaar halen. Amerika is geen dictatuur, maar ’s werelds oudste democratie met een presidentieel stelsel geleid door een democratisch gekozen president die zich gedraagt als een dictator. In 2015 beschreef ik in Het dictatorvirus tien kenmerken van een dictator en Trump voldoet daar aan, al ruim voordat hij Obama opvolgde. Bij Trump zie je: expansiedrift, grootheidswaan, zelfverrijking, propaganda, sektegedrag, bedrog, staatsterreur, zelfrechtvaardiging, geheimen en machtsbehoud. Bij de Romeinen kreeg een dictator van de Senaat vanuit het landsbelang verregaande bevoegdheden voor de duur van zes maanden. Trump had maar liefst twee jaar de absolute macht in zowel het Congres als de Senaat en regeerde vooral met presidentiële decreten. In januari 2019 kregen de Democraten weer de macht in het Congres en werd Trumps macht beperkt.
U beschrijft hoe Trump in het Witte Huis een video van The Apprentice bekijkt, een programma waarin hij vanaf 2004 gedurende veertien seizoenen de hoofdrol vervulde.
Dit programma, waarin kandidaten kans maakten op een managementfunctie bij de Trump Organization, plaveide voor hem de weg naar het Witte Huis. The Apprentice transformeerde Trump van een sjoemelende projectontwikkelaar in een nationale televisiester. De kijkers zagen een geproduceerd sprookje van een succesvolle, schatrijke en besluitvaardige vastgoedondernemer van statuur die mensen weet te doorgronden. The Apprentice bood hem de uitgelezen kans om bij miljoenen kijkers het merk Trump te propageren. Daar maakt hij succesvol gebruik van, tot in de fijnste details. Zijn hele houding en gezichtsuitdrukking bij The Apprentice is identiek aan hoe hij zich als president voor de camera’s presenteert.
In welke opzichten heeft voormalig president Ronald Reagan, regerend van 1981 tot en met 1989, een belangrijke invloed uitgeoefend op Trump?
Kijk je naar Trumps reactie op de nationale protesten en onlusten die volgden op de dood van George Floyd, dan zie je heel duidelijk Reagans invloed. Door zich te afficheren als een president van ‘law and order’ die bereid is om keihard in te grijpen, kopieert hij de wijze waarop Reagan omging met crises. In 1969 maakte toenmalig gouverneur Reagan in Californië op zeer gewelddadige wijze korte metten met de studentenprotesten in Berkeley, zich later rechtvaardigend met de woorden: ‘If it takes a bloodbath, let's get it over with. No more appeasement.’ In 1981 ontsloeg Reagan als president totaal onverwacht 11.359 stakende verkeersleiders, een extreme maatregel. Zijn aanpak in beide situaties, acterend als een niemand en niets ontziende sheriff fascineerde Trump enorm. Want hij ziet zichzelf ook als zo’n sheriff, de hoogste ‘law enforcer’ van Amerika die nergens voor terugdeinst.
Verwacht u dat Donald Trump de presidentsverkiezingen gaat winnen op 3 november 2020?
Aan het begin van dit jaar verwachtte ik dat nog wel maar de coronacrisis heeft mij van gedachten doen veranderen. Trump gaat de presidentsverkiezingen zeker verliezen. Deze crisis heeft aangetoond dat het Trump en zijn regering volledig ontbreekt aan goed leiderschap. Het Amerikaanse volk verwachtte dat zijn regering bij het uitbreken van de pandemie in actie zou komen om de volksgezondheid te beschermen. Trump ontkende evenwel de gezondheidsrisico’s, weigerde het land in lockdown te laten gaan en verklaarde dat corona vanzelf zou verdwijnen. De VS is nu het land met het hoogste aantal coronadoden en de meeste besmettingen. De Amerikanen zien een falende leider en verliezen het vertrouwen in hun president. Trump staat in de peilingen al flink achter op Joe Biden en die achterstand zal alleen maar toenemen. Ik ben nu al benieuwd of Trump straks in november alles en iedereen zal meeslepen in zijn val, want dat hij diep gaat vallen staat als een paal boven water.
Over Peter Spijker
Peter Spijker is freelance journalist. Hij schrijft regelmatig artikelen voor Managementboek.nl
