Kennis van de psychologie behoort tot de basisvaardigheden voor managers en er bestaat dan ook veel interesse voor. Manon Bongers is al veertien jaar bezig met het onderwerp en geeft sinds 2005 in samenwerking met de congresorganisatie Euroforum een leergang over dit onderwerp met dezelfde naam, Psychologie voor managers. Toen uitgeverij Sdu een brochure over de training ‘Effectief samenwerken met verschillende karakters’ in handen kreeg, werd zij door de uitgever benaderd met de vraag of zij er een boek gericht op leidinggevenden over wilde schrijven.
‘Er bestaat onder managers een grote behoefte het gedrag van medewerkers beter te leren begrijpen, zodat zij dit gedrag kunnen beïnvloeden’, zegt Bongers. De leergang bestaat uit een kort en krachtig programma van vijf dagen met de mogelijkheid tot een vierdaagse verdieping. Dat is intensief, maar noodzakelijk, zegt ze. ‘Wanneer managers voor het eerst binnenkomen, zie ik ze soms denken: fijn, zo leer ik hoe mijn medewerkers in elkaar steken en dan begrijp ik hoe ik hun gedrag kan beïnvloeden. Maar ik probeer ze juist eerst te leren naar zichzelf te kijken, hoe zij als leidinggevenden in elkaar steken. Het is altijd een samenspel. Als een leidinggevende bijvoorbeeld veel verantwoordelijkheid naar zich toe trekt, maakt hij zijn medewerkers passief.’
Zonder moeite schudt Bongers de meest voorkomende problemen uit haar mouw: de belemmerende afhankelijkheid, waarbij managers geneigd zijn om te veel zelf te doen, het moeite hebben met loslaten, waardoor mensen niet de kans krijgen fouten te maken, het handelen op de automatische piloot, waardoor managers zich te weinig bewust zijn van de onderlinge verhoudingen, of de onvoldoende bereidheid om anderen aan te spreken op hun gedrag, omdat de manager te druk is met zijn eigen werk of het niet durft.
In haar leergang – en dus ook in haar nieuwe boek – maakt Bongers aan de hand van herkenbare voorbeelden een koppeling tussen theorie en praktijk. Ze heeft voortgeborduurd op het gedachtegoed van de wetenschappelijke gedragspsychologie, die gericht is op het verschaffen van inzicht in zowel het interne als externe gedrag van jezelf en anderen.
‘Er zijn gedragingen die moeilijk te beïnvloeden zijn’, zegt ze. ‘Sommige mensen zijn van nature heel autonoom, anderen zijn juist heel afhankelijk. Maar tussen zwart en wit zitten heel veel tinten grijs, waarin veel mogelijkheden zijn om bepaald gedrag te activeren. Aangeleerd gedrag kun je beïnvloeden en met de eigenschappen die genetisch zijn bepaald, kun je leren omgaan.’
Het doel van de leergang en het boek is het inzicht in het eigen en andermans denken, voelen en doen te vergroten, om van daaruit de effectiviteit van het leidinggeven te versterken. En daarmee meer werkplezier voor de manager zelf en zijn medewerkers te realiseren. Daarom heeft Bongers gekozen voor een combinatie van psychologische analyses en de praktische toepasbaarheid daarvan op de werkvloer. ‘Door de kennis en de ervaring die ik in de afgelopen veertien jaar heb opgedaan, weet ik dat ik managers kan helpen bij het ontwikkelen van hun repertoire op psychologisch gebied. Zij hebben vaak veel meer opties tot hun beschikking om gedrag te beïnvloeden dan zij denken.’
Over Hans van der Klis
Hans van der Klis is freelance journalist. Hij schrijft regelmatig artikelen voor Managementboek.
