‘Een ondernemer kijkt voortdurend vooruit’

Hoe definieert u een zelfstandige?
Een zelfstandige is zzp’er of heeft één of maximaal twee medewerkers in loondienst.  Hij is zelf verantwoordelijk voor zijn omzet en winst. De zelfstandige werkt dus voor eigen rekening en risico. De ideale eigen baas beseft dit terdege en is flexibel, slagvaardig en betrouwbaar. Hij heeft een actiegerichte houding, want de man is belangrijker dan het plan. Ideeën zijn belangrijk, maar de uitvoering is nóg belangrijker. De zelfstandige is iemand die gecalculeerde risico’s durft te nemen.  Een eigen baas heeft kennis en ervaring, maar kan ook ondernemen. Overigens zonder hierin te hoeven uitblinken, want geboren ondernemers zijn zeldzaam. Maar zelfkennis, zoals inzicht in de eigen sterke en zwakke kanten, is wel een aanrader bij het ondernemen. Dankzij dit inzicht kan een zelfstandige zijn goede eigenschappen uitbuiten en zijn mindere kanten compenseren.

Wat vindt u de belangrijkste kwaliteiten van een ondernemer?
Je durft risico's te nemen en stapt gemakkelijk op mensen af. Dankzij je open uitstraling maak je gemakkelijk contact. Daarnaast ben je optimistisch, heb je commercieel inzicht en kun je verkopen. Ervaring met ondernemen is belangrijk, net als administratieve kennis en financieel inzicht. Natuurlijk kun je samenwerken en organiseren en ben je bereid om lange dagen te maken. Doorzettingsvermogen is ook essentieel, want dat heb je nodig om tegenslagen te overwinnen. Een ondernemer kan bovendien knopen doorhakken, toont initiatief en is creatief en origineel. Hij is ook realistisch en heeft oog voor detail. Dat is het ideale lijstje, maar daar voldoet natuurlijk niemand aan. Het Handboek daagt de lezer uit om zichzelf voor elk van de genoemde kwaliteiten een score toe te kennen. Vrienden en goede bekenden kunnen hem ook op deze eigenschappen beoordelen. Door de scores te vergelijken kan hij zijn oordeel over zichzelf bijstellen.

De termen zelfstandige, eigen baas en freelancer hebben juridisch gezien geen betekenis. Hoe kan dat?
Voor de overheid bestaan er alleen ondernemers en werknemers: je bent het een of het ander. Toch bestaat er geen duidelijke definitie van het begrip ondernemerschap. De Belastingdienst kan iemand als ondernemer beschouwen en hem de bijbehorende fiscale voordelen geven, terwijl diezelfde persoon voor de sociale zekerheid een werknemer is voor wie sociale zekerheidspremies moeten worden afgedragen. De introductie van de VAR-wuo, de Verklaring winst uit onderneming, in 2005 maakte een eind aan deze patstelling. De VAR is sinds 1 mei 2016 verleden tijd. De nieuwe Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) regelt dat opdrachtgever en opdrachtnemer vooraf duidelijkheid krijgen, als ze werken volgens een modelovereenkomst die door de Belastingdienst is goedgekeurd.

Hoe word je als fiscaal ondernemer erkend door de Belastingdienst?
Een vuistregel is dat je minimaal drie opdrachtgevers moet hebben. Ben je bijna geheel afhankelijk van een van die opdrachtgevers, dan kan hieruit volgen dat er geen sprake is van zelfstandigheid. Ook mag er geen gezagsverhouding bestaan. Je moet vrijheid hebben in de uitvoering van de opdracht. De aanpak van de opdracht dien je zelf te kunnen bepalen, net als de tijden waarop je werkt. De Belastingdienst kijkt ook naar je presentatie. Eigen briefpapier, visitekaartjes en facturen helpen je in dit geval, net als het voeren van een eigen boekhouding. De fiscus beoordeelt verder het financiële risico dat je loopt als zelfstandige en kijkt naar de traditie van de branche waarin je actief bent: adviseurs worden eerder geaccepteerd als zelfstandige dan schoonmakers. De Belastingdienst is verder benieuwd naar de wijze waarop je opdrachten verwerft en naar de omvang van je onderneming.

Is ondernemen hogere wiskunde?
Ondernemen is beslist geen wetenschap. Intuïtie, originaliteit en flair spelen net zo goed een rol als vakkennis, reflectie en financieel inzicht. Een eigen baas moet verder zakelijk kunnen omgaan met zijn onderneming. Aan die zakelijkheid schort het wel eens bij de eigen baas, vooral bij de eigen bazin. Uit onderzoek onder 1.600 hoogopgeleide zelfstandigen blijkt dat vrouwen een gemiddelde omzet van 65.500 euro realiseren, terwijl mannen gemiddeld 106.000 euro omzetten. Ondernemen vereist behalve zakelijkheid ook het vermogen om voortdurend vooruit te kijken. Je dient te weten wie er wanneer behoefte heeft aan jouw dienst: wat moet je nú doen om straks een offerte te mogen uitbrengen. De ideale ondernemer is een stressbestendige duizendpoot en voortdurend in beweging. Dat klinkt als een onmogelijke opgave, maar mijn ervaring is dat een gezonde onderneming een eigen dynamiek heeft. Net als bij een hoepel die eenmaal draait, zijn kleine impulsen genoeg om hem op gang te houden.

Hoe voorkom je dat de hoepel omvalt?
Uit onderzoek van werkgeversorganisatie VNO-NCW blijkt dat een gebrek aan klanten de belangrijkste oorzaak is van een faillissement, gevolgd door te laat betalende klanten en het onvermogen om nieuwe afzetmarkten te vinden. De plaatsen één en drie worden dus ingenomen door gebrekkige acquisitie. Een goede ondernemer denkt daarom permanent aan het binnenhalen van nieuwe klanten. Bij acquisitie heb je het over alles waarmee de zelfstandige naar buiten treedt. Je acquireert met het benoemen van de diensten die je aanbiedt, de boodschap op je voicemail en je visitekaartje. Maar ook met de tarieven die je hanteert en met je formule: een bondige omschrijving van je onderneming. Jouw persoonlijke verhouding met de beslisser bij een opdrachtgever speelt ook een belangrijke rol in het acquisitieproces. Steek dus tijd en energie in het persoonlijk contact. Een ideale onderneming heeft een constante stroom klanten. Toch moet een zelfstandige ook in voorspoedige tijden alert blijven, want de markt verandert snel. Klanten kunnen bankroet gaan, de diensten die je aanbiedt kunnen verouderen en je contactpersonen bij opdrachtgevers kunnen vertrekken. Tegelijkertijd kunnen  startende zelfstandigen aan je tarieven gaan knagen. Denk dus permanent aan acquisitie! Doe dat met een zelfbewuste houding. Behalve voor de opdrachtverwerving is dat ook goed voor je gevoel van eigenwaarde. Neem dus niet alleen je klanten serieus maar ook jezelf!