Eerst een succesverhaal. In 1961, onder druk van de wapenwedloop met de voormalige Sovjet Unie, kondigde toenmalig president John F. Kennedy aan dat voor het eind van het decennium de Verenigde Staten een mens op de maan zou zetten. Twee jaar eerder bleken de Russen in staat om eerst een grote kogel en daarna hond Laika de ruimte in de schieten. Het project dat nu al ruim 50 jaar geleden succesvol is gerealiseerd, werkt nog steeds op onze verbeelding. Het project was een succes. Voor eind van de jaren ’60 hadden de Amerikanen het Apollo project uitgevoerd. Op 11 juli 1969 huppelden Neil Armstrong en Buzz Aldrin op het maanoppervlak. Uit dit project is veel geleerd, er zijn duizenden ontdekkingen gedaan en verwerkt in vele duizenden producten. Techniek en communicatie zijn met grote passen vooruitgegaan.
Er is veel geschreven over de waarde van dit project. Misschien doordat er nu drie miljardairs (Elon Musk, Jeff Bezos en Richard Branson) in een vergelijkbare ruimterace zijn. Het concept van de Moonshot, een groot ambitieuze visie op de toekomst en daar veel resources voor vrijmaken is het onderwerp van Moonshot (‘Grootse missie voor het hervormen van het kapitalisme’) door Mariana Mazzucato. Ze bepleit een vergelijkbare aanpak voor grote thema’s klimaatverandering, toenemende ongelijkheid en vastzittende economische groei. Onder het mom, we konden het toen, waarom niet nu. Ze promoot een Moonshot-gids voor verandering, dat begint met leiderschap en visie. De analyse kan zijn dat dat nu is wat in de politiek van haar eigen land en in West-Europa ontbreekt. Dat lukt wat meer autocratische leiders van het type Musk en Bezos, of Xi Jinping van China, die hun bedrijf (en investeerders) of land en volk kunnen mobiliseren. Het boek daarentegen is zeker integer en leerzaam. Alleen zijn de tijden veranderd.
Het Moonshot-project vroeg om een compleet andere benadering dan alles wat daarvoor gerealiseerd is op technisch en organisatorisch gebied. Professor in de psychologie Richard Wiseman heeft zich verdiept in de manier waarop samenwerking en innovatie in dit project hebben gewerkt. Op alle gebieden was dit project nieuw, dus deskundigen waren er nauwelijks. Alles moest bedacht en gerealiseerd worden. Ook de manieren om dit te organiseren. NASA, de organisatie die het project Apollo uitvoerde, was één groot experiment. In Iedereen kan landen op de maan (‘In 8 stappen naar een Apollo Mindset’) beschrijft hij de lessen die we nu nog kunnen trekken. Over groot denken en origineel denken, opdelen in kleine stukjes, accepteer je fouten, ontwikkelen van zelfcontrole, over gewoon doen, ontwikkelen van een defensief pessimisme en flexibel omgaan met onverwachte situaties. Een lekker leesbaar boek dat je kan helpen met innovatief groeien.
De ervaringen om er als een raket van door te gaan, heeft Stijn Ronsse geïnspireerd om 12 valkuilen van innovatie uit te leggen in Als de raket niet opgaat. Een doordacht innovatieproces en goed innovatiemanagement zijn de sleutels tot waardevolle en gedragen innovaties. Ronsse onderkent de noodzaak van innovaties zowel op de korte (er moet snel iets gebeuren!) als op de lange termijn (waar willen we naar toe?). In alle gevallen zijn structuur, draagvlak en voldoende vaardigheden van de innovators het begin. Twaalf valkuilen monden uit in tien lessen. Een kort maar belangrijk reflectiedeel.
Raketten, naar verre planeten vliegen, het zijn tot verbeelding sprekende zaken. Het kost alleen heel veel geld, energie en tijd. De vraag is of we dat hebben om bijvoorbeeld de klimaatuitdagingen te tackelen. De Apollo-missies hebben aan de andere kant geleerd dat er grote en onverwachte spin-offs zijn van dit type projecten.
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
