De oprichting van de muntunie bevatte zoveel weeffouten dat het Europese experiment van meet af aan gedoemd was om te mislukken, aldus de Amerikaanse topeconoom, die tijdens de Griekse schuldencrisis adviseur was van de toenmalige premier George Papandreou.
Stiglitz trekt een vergelijking met de Verenigde Staten, waar een gemeenschappelijke munt hand in hand gaat met een fiscale unie. Dat maakt het mogelijk dat de federale overheid bij een financiële crisis in één staat zonder ruggespraak kan ingrijpen met belastinggeld dat door andere staten is opgehoest. Europa heeft dergelijke stabiliseringsmechanismen niet of nauwelijks. Waar Amerika's federale budget pakweg twintig procent van het bbp omvat, bedraagt het gemeenschappelijke budget van Brussel slechts een procent van de Europese economie.
Gevolg is dat Europa's fiscale debacles veel harder aankomen en eindeloos kunnen dooretteren. Zo kampt Griekenland na zeven jaar crisis nog steeds met een jongerenwerkloosheid van rond de vijftig procent, en lijkt het een kwestie van tijd voordat het bankenprobleem in het land weer de kop opsteekt.
De tekortkomingen van de eurozone kunnen volgens Stiglitz met betrekkelijk eenvoudige maatregelen worden opgelost. De negentien lidstaten zouden bijvoorbeeld kunnen kiezen voor een hoger gemeenschappelijk budget, een Europese Centrale Bank met een groter mandaat voor het bestrijden van werkloosheid, of een belastingssysteem dat de basis legt voor een fiscale unie. Het is echter de vraag of het huidige politieke klimaat rijp is voor méér Europa, in plaats van minder.
Een andere optie is om de euro op te splitsen in twee of drie afzonderlijke valuta, die hetzij vrij, hetzij binnen een bepaalde bandbreedte kunnen fluctueren, zodat economische schokken in zwakkere lidstaten met rentemaatregelen en aanpassingen van de wisselkoers kunnen worden opgevangen.
Wat er ook besloten wordt, het is buigen of barsten, aldus Stiglitz: als de euro in zijn huidige vorm blijft bestaan, dan is het eind van de Unie onvermijdelijk.
Over Jeroen Ansink
Jeroen Ansink is journalist in New York. Hij schrijft en schreef onder meer voor HP/De Tijd, Elsevier Weekly Magazine en Fortune.com. Voor Managementboek schrijft hij interviews. Ansink voltooide een vrij doctoraal in de Letteren aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en behaalde het certificaat Business Journalism aan de Wharton Business School aan de Universiteit van Pennsylvania.
