Robots in de definitie van Eynikel zijn ‘machines of virtuele toepassingen die op basis van programmering of zelflerende technieken mechanische en/of intellectuele handelingen automatiseren’.
Rol van technologie
De rol van techniek op onze samenleving is een oud discussiepunt. De laatste decades hebben auto’s en vliegtuigen onze mogelijkheden om de omgeving en de wereld te ontdekken veranderd. Internet en smartphones brengen afstanden nog dichterbij en veranderen relatie tussen mensen. Mondialisering was onmogelijk zonder al deze technische innovaties. Maar nu komen er technieken aan, die ons omgaan met elkaar en onszelf fundamenteel veranderen.
Door het hele boek van Eynikel lopen de thema’s van privacy, vertrouwen en rechtvaardigheid. Nieuwe vraagstukken worden actueel met bivoorbeeld de komst van de zelfrijdende auto. Een robot op wielen die, gestuurd door kunstmatige intelligentie, autonome keuzes maakt voor de ‘bestuurder’ en zijn omgeving. En wat vinden we van de humanoïden die in onze verpleeghuizen een rol vervullen of aan onze kinderen onderwijs verzorgen. Welke regels moeten die volgen en welke waarden moeten die uitstralen? Hoe hebben wij daar invloed op?
Is een diepgaande relatie opbouwen mogelijk?
Het is een boeiend boek met net zulke boeiende vraagstukken. Eynikel geeft in de laatste hoofdstukken met zijn WIN-canvas hier een werkkader voor. Het is een model om de waarden rondom een innovatie te analyseren. Het gaat uit van de invloed van mens (de stakeholders), maatschappij (de impact) en moraal (de waardentoets) van deze innovatie. En een analyse om te bepalen of het wel verstandig is om een bepaalde innovatie voort te zetten of bepaalde aanpassingen te doen. Het levert een rijker en genuanceerder beeld op als we de impact van technologie op ons leven en moraal willen bespreken.
In het eerste verhaal van de nieuwe Adriaan van Dis, In het Buitengebied, wordt de verteller verliefd op Akiko. De Japanse bereidt voor hem een theeceremonie. Ze helpt hem in de moestuin, praat en puzzelt met hem, en verzorgt delen van het huishouden. Akiko helpt de verteller in de moeilijke periode van het alleen-zijn. Akiko is een humanoïde robot die leert communiceren en taakjes uit te voeren. Hij communiceert met het Brain Team dat Akiko steeds verder modificeert. Aan het eind van het verhaal gaat Akiko in de doos waar ze in kwam. Superslim. Geen empathie. De liefde zal onbeantwoord blijven. ‘Ik ritste haar in haar jumpsuit, sloeg het stof van de doos waarin ze ooit de reis naar mijn huis had gemaakt – een doos tintelend van verwachting, maar ook passend als kartonnen graf – en droeg haar in mijn armen het huis uit.’
(Meer achtergronden over de invloed van robots op ons werk en maatschappij zijn te lezen in Het Tweede Machinetijdperk van Erik Brynjolfsson en Andrew McAfee en het meer techno negatieve aspect in Martin Fords’ De opmars van robots.)
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
