‘Onzinbanen maken mensen ongelukkig’

Onzinbanen zijn volgens Graeber banen met taken die de uitvoerenden zelf als zinloos ervaren. Ze vinden hun eigen functie eigenlijk overbodig. ‘Het betreft vooral de beter betaalde kantoorbanen. Op kantoor vind je vele onzinbanen waarin mensen minstens de helft van de dag letterlijk niets doen. Dit geldt voor zowel de publieke sector als het bedrijfsleven; onzinbanen zijn er in elk kantoorgebouw en op alle niveaus.’

Schaamte
De mensen met onzinbanen willen vaak liever ander werk doen. ‘Ze zijn vaak ongelukkig en schamen zich voor de nutteloosheid van hun baan. Vraag je mensen wat ze belangrijk vinden in een functie, dan geven de meesten aan graag iets te willen betekenen voor anderen. In veel mindere mate halen ze de waarde uit het salaris of hun persoonlijke ontwikkeling. De meeste mensen met onzinbanen zitten doorgaans in een gouden kooi. Ik kreeg e-mails van marketingmanagers en financieel specialisten die met liefde iets willen doen in het onderwijs of de zorg, maar het lagere salaris schrikt hen af.’

Meer macht
Graeber heeft wel een verklaring waarom kantoren uitpuilen met mensen die vrijwel de hele dag alleen maar aanwezig zijn. ‘Volgens de economische theorie geeft een onderneming liever geen geld uit aan mensen die ze niet nodig hebben. Toch doen ze dat wél, want bij afslankrondes sturen grote bedrijven hoofdzakelijk de mensen weg die iets nuttigs doen; die dingen maken, vervoeren of onderhouden. Terwijl het aantal middenmanagers, managementondersteuners en andere overbodige functies maar blijft toenemen. Ik kan dit wel verklaren: een ceo heeft immers de neiging om zijn macht te vergroten door zeggenschap te krijgen over steeds meer mensen.’

De auteur ziet een oplossing in een universeel basisinkomen voor iedereen, dus voor arm én rijk. ‘Dan kunnen we allemaal vijftien of zestien uur per week gaan werken en de resterende tijd besteden aan de écht nuttige dingen die ons gelukkig maken zoals het zorgen voor andere mensen.