Too Frail to Fail - De gecontroleerde zorgoverdracht van jeugdorganisatie Juzt

Werken vanuit de bedoeling heeft al bijna 15 jaar mijn aandacht. Nog voordat het boek Verdraaide organisaties verscheen, was ik al nauw betrokken bij de beweging die hieruit voortkwam. Ik bedacht voor auteur Wouter Hart de titel Verdraaide organisaties en ik interviewde heel wat mensen die ieder op hun eigen, en eigenzinnige, manier werk(t)en vanuit de bedoeling. Denk aan Sjef Drummen (Agora-onderwijs), Ruud Klarenbeek (JP van den Bentstichting), Toke Tom (gemeente Utrecht), Maarten Schurink (toenmalig SG bij de Rijksoverheid), Bibian Mentel (topsport), Bart Bakker (Proeftuin de Ruwaard) en Albert Jan Kruiter (Instituut voor Publieke Waarden). Stuk voor stuk waren dit inspirerende gesprekken. En toch bleef altijd de vraag knagen: hoe zou het werken vanuit de bedoeling eruitzien wanneer je als organisatie juist in zwaar weer zit, als er ontslagen dreigen, als er grote financiële problemen zijn? Is dat dan nog wel mogelijk?

Jeugdzorginstelling

Ruim twee jaar geleden kreeg ik plotseling een antwoord op deze knagende kwestie door een bijzondere aanvraag. Vincent Schouten nam als voormalige Raad van Bestuur (RvB) van jeugdzorginstelling Juzt contact met mij op. Vincent vroeg mij of ik de laatste jaren dat deze jeugdzorginstelling had bestaan mee wilde helpen optekenen. Er was daar nogal wat gebeurd. Een faillissement werd ternauwernood afgewend. Gelukkig maar, want een faillissement zou desastreuze gevolgen hebben gehad; zowel voor de 3.000 jongeren en gezinnen die zorg kregen van Juzt als voor de 600 betrokken zorgverleners. Voor jeugdzorg geldt met recht dat deze too frail to fail is. Te kwetsbaar om te falen.

gecontroleerde zorgoverdracht

In plaats van een rampzalig faillissement is er met allerlei partners als centrumgemeente Breda, de Ondernemingsraad en de Cliëntenraad – en onder toeziend oog van de Jeugdautoriteit, de Inspectie en het ministerie van vws – bewust toegewerkt naar ‘gecontroleerde zorgoverdracht’. Dat betekende dat bij elke stap het belang van jeugdige, het belang van medewerkers en het belang van publieke middelen voorop bleef staan. Daarmee stuurden de eerdergenoemde Schouten, tezamen met de nieuwe RvT onder leiding van bestuurlijk zwaargewicht Henk de Jong, niet meer per se op het voortbestaan van Juzt zelf. Het ging om de bedoeling waarmee Juzt ooit was opgericht: om een kwetsbare groep jonge mensen zo goed mogelijk begeleid een thuis en een toekomst te blijven bieden.

Heikele dynamieken

Maar de eindfase was hectisch. Denk onder meer aan: dreiging met stakingen, een aantal gemeenten die de samenwerking met Juzt opzegden, ultimatums vanuit de vakbond, geheime vergaderingen en protesten bij het stadhuis. Op openhartige wijze nemen de hoofdauteurs je in dit boek mee hoe ze met al die heikele dynamieken zijn omgesprongen. Ze geven aan welke ankers, denkwijze en methodologische stappen daarbij hielpen. Kortom: wat hielp en wat hinderde om – zo snel als het kon en zo langzaam als het moest – de zorg naar een veilige thuishaven te slepen.

Met Too Frail to Fail willen de hoofdauteurs de geleerde lessen doorgeven aan andere bedrijven en organisaties die zich voor een grote transitie, organisatieverandering, schaalvergroting, faillissement of sluiting gesteld zien. Deze publicatie geeft een uniek inkijkje hoe je in het publieke domein de bedoeling voorop kunt blijven zetten. En hoe je in een situatie met veel stakeholders verantwoordelijk kunt blijven omgaan met maatschappelijk geld, zonder je cliënten en medewerkers uit het oog te verliezen.