Wavemakers - Leiders (& volgers) van de nieuwe wereld

Succes komt steeds vaker in golven. Voorbeelden? De alsmaar sneller om zich heen grijpende rages en hypes op het internet. Maar ook offline verschijnselen zoals de vierhonderdduizend mensen die zich voor Tesla-dealers staan te verdringen om tegen forse betaling alvast in te tekenen op een ooit te verschijnen model elektrische auto. Of de drommen jongeren (en ook heel wat ouderen) die een jaar geleden de publieke ruimte in bezit namen om op jacht te gaan naar her en der verstopte virtuele Pokémon. Nog meer voorbeelden: toeristen die massaal bezit nemen van je woonwijk. Of taxi´s die je op ieder gewenst moment met een druk op de knop van je mobiel naar je toe laat komen.

De verklaring voor zulke vloedgolven wordt meestal gezocht in ´harde´ factoren, zoals de explosieve ontwikkeling van digitale technologie, het bedenken van briljante business modellen of het gebruik van versnellende werkmethoden als agile, scrum en sprint. Wij – naast mij zijn dat Patrick Davidson en Martijn Arets – hebben de afgelopen jaren meer dan vijftig vernieuwende en snelgroeiende bedrijven bestudeerd. Wat bleek? Het geheim van het succes berust maar deels op ´harde´ factoren en heeft minstens zoveel te maken met ´zachte´ factoren als gedrag, cultuur en leiderschap. Nu is bekend dat je hard en zacht niet keurig van elkaar kunt onderscheiden, maar juist in onderling verband moet zien. Als tegenwicht tegen de met veel aplomb aan de man gebrachte denkbeelden over het belang van exponentieel groeiende technologie kan het echter geen kwaad om wat meer aandacht aan de mindset en het gedrag van de mensen achter die schokgolven – de Wavemakers – te besteden.

Meer eco dan ego

Dat hebben we de afgelopen jaren dan ook gedaan. We hebben honderden wavemakers opgezocht en ze ´in het wild´ bestudeerd. We hebben ze gefilmd, geïnterviewd en tijdens hun werk geobserveerd. Waar het kon, hebben we niet alleen hun energie, maar ook die van hun medewerkers gemeten. We hebben stapels boeken en artikelen geraadpleegd. Op basis van de bergen studiemateriaal die dat opleverde, schrijven wij nu het boek dat in het najaar uitkomt. Hier alvast een paar conclusies.

In de eerste plaats, wavemakers zijn écht andere leiders dan hun traditionele voorgangers. Hoewel er ook best wel alfa-mannetjes onder zitten, zijn ze doorgaans wars van Bokito-gedrag dat we bij veel traditionele leiders tegenkwamen. Wavemakers zijn meer op de groep, het netwerk en de goede zaak (´eco´) dan puur op zichzelf (´ego´) gericht. Ze torenen bij voorkeur hoog op de apenrots. Het zijn veeleer netwerkleiders, die niet alleen geneigd zijn om de kar te trekken, maar ook om anderen in staat stellen om te excelleren. Ook zijn zij bereid om bij falen de hand in eigen boezem te steken en hun fouten te erkennen. En om het roer om te gooien. Mislukt iets dan ben je zelf nog niet mislukt. Opstaan en opnieuw proberen.

In de tweede plaats hanteren wavemakers, ondanks verschillen in achtergrond, persoonlijkheid of drijfveren, een vijftal gemeenschappelijke principes. Ze starten allen vanuit wilskracht (ze doen dingen omdat ze het willen, niet omdat ze het moeten), ze focussen op essentiële, eenduidige en eigenzinnige ambities (ze leggen de lat hoog en richten zich met veel discipline op de realisatie van hun doelen), ze streven voortdurend naar (virale) verbinding (ze werken intern koortsachtig aan het bouwen van een unieke cultuur en extern richten zij zich op het beïnvloeden, maar vooral ook sociaal besmetten van anderen), explosiviteit (ze beschikken over het vermogen om er alles uit te halen en om op de goede momenten te pieken) en ze leggen een opmerkelijke souplesse aan de dag (ze zijn wendbaar en laten dingen los als ze niet blijken te werken). Zet de eerste letters van de vijf genoemde principes achter elkaar en kijk dan welk woord ontstaat…

Charismatisch, collaboratief en compromisloos leiderschap

Ondanks deze gemeenschappelijkheid, zijn er wel degelijk ook verschillen in aanpak en stijl te constateren. Simpel gezegd, komen wij in de praktijk drie typen wavemakers tegen: charismatische (die het vooral moeten hebben van hun visie en ambitie), collaboratieve (die vooral op verbinding met anderen zijn gericht) en compromisloze wavemakers (explosieve leiders die er alles voor over hebben om te winnen). Elk van deze typen heeft sterke en minder sterke punten. Hoe die eruitzien, zal ik in een volgend artikel aangeven. Hier geef ik alvast mee dat het recente koningsdramadrama bij Uber – baas Travis Kalanick zag zich na een reeks van schandalen uiteindelijk gedwongen om te vertrekken – grotendeels te verklaren is uit zijn compromisloze stijl van leiderschap. Die stijl leidde weliswaar tot explosieve groei, maar vormde ook een ideale voedingsbodem voor narcistische superioriteitsgevoelens en toenemend dedain voor andersdenkenden. Kalanick raakte gaandeweg het contact kwijt met zijn mensen, consumenten en partners. Hij was niet meer verbonden met, maar zweefde als het ware boven zijn eigen golf. En dan ben je gezien.

Tot slot nog een vakantieweetje over golven: als je straks ergens aan de kust vakantie viert en een blik op de golven werpt, zal het lijken alsof de golven water verplaatsen. Dat is echter niet zo: het water beweegt weliswaar op en neer, maar blijft grotendeels op zijn plaats. Wat er werkelijk beweegt is energie die zich via de golven verplaatst. Golven zijn niet anders dan transportmiddelen van energie. Het zijn krachtbundels. De moraal van het verhaal: wie golven wil maken en succes wil halen, moet eerst energie moeten vrijmaken.