Daar ben ik weer! Misschien kent u mij van mijn werk over lichaamstaal. Wellicht herinnert u zich nog dat ik meeschreef aan Het groot complimentenboek. Maar mogelijk associeert u mij het meest met Manipuleren kun je leren. Dat zijn in ieder geval mijn meest bekende werken. Nu verschijnt alweer mijn zevende boek: Doe niet zo moeilijk, de kunst van het relativeren. Dit is het boek dat ik altijd al heb willen schrijven en waarvan ik zelf vind dat het mijn beste werk tot nu toe is. Dat komt omdat het boek een afspiegeling geeft van mijn levensinstelling. Door die instelling lukt het me om bijna altijd gemotiveerd, optimistisch en luchtig in het leven te staan en mij niet onnodig te laten opwinden door alle tegenslagen en problemen die ik op mijn pad tegenkom. Ik wil dit graag delen.
Soms zit het allemaal tegen
Iedereen heeft wel eens te maken met tegenslagen, problemen en moeilijkheden. Uw buurman maakt lawaai, uw kinderen zijn enorm druk en uw partner heeft alweer de vaatwasser niet ingeruimd. Onderweg naar uw werk ontmoet u zeer onvriendelijke medeweggebruikers. En op uw werk zelf is het al niet veel beter. Ook daar lijkt het soms allemaal tegen te zitten. De opdrachten blijven uit. De planning loopt in de soep. Uw ideeën pakken niet uit zoals verwacht. Uw afdeling presteert onder de norm. De deadlines worden niet gehaald en de verkoopcijfers vallen tegen. Dit alles gaat ten koste van uw vertrouwen, uw motivatie en uw humeur. U raakt gefrustreerd, u zoekt naar een zondebok of zwelgt in zelfmedelijden. Maar wat lost dat op? Meestal niets, want tegenslag is niet altijd te voorkomen en achteraf gepraat is achteraf gepraat.
Toch kunnen we ons over dit soort dingen behoorlijk opwinden. We zijn teleurgesteld over wat er is gebeurd, we ergeren ons aan de huidige omstandigheden en we maken ons zorgen over de toekomst. Soms raken we verwikkeld in een strijd om het gelijk, waarbij we zelf wel snappen dat niemand daar als winnaar uitkomt. Maar is die opwinding wel altijd zo nodig? U kunt het dan toch beter maar wat relativeren: Shit happens! Inderdaad, maar laat u er niet gek door maken!
Valkuilen bij het relativeren
Maar is relativeren niet een al te simpele oplossing? Gaat dat niet ten koste van uw betrokkenheid en motivatie? Is dat niet een volledig ontkennen van de werkelijkheid? Sommige mensen denken bij relativeren aan euforie, gemakzucht, en onverschilligheid. Een houding waarbij u bij alles uw schouders ophaalt: ach wat maakt het uit? – alles is relatief, toch?! Vanuit die optiek bestaat er niets meer wat er werkelijk toe doet of belangrijk is. Alles is immers betrekkelijk. U hoeft alleen uw verwachtingen bij te stellen. Maar is dat wel een goede manier? U lost uw problemen niet op door ze te ontkennen of weg te lachen. En als u tegen uzelf zegt dat het allemaal toch niets uitmaakt, is dat niet erg motiverend. Bovendien hebt u ook te maken met andere mensen die uw nonchalante houding niet altijd zullen begrijpen en u misschien verwijten dat u het allemaal niet zo serieus neemt.
In mijn boek noem ik zes valkuilen bij relativeren:
1. Euforie – alles is leuk, problemen bestaan niet, u kunt alles reframen.
2. Onverschilligheid – niets is belangrijk, lekker op de bank hangen is ook fijn!
3. Berusting – u accepteert alles wat zich aandient, maar u laat dan ook over u heen lopen.
4. Onthechting – Het maakt u niets uit, dus u bent nog weinig betrokken bij wat er gebeurt.
5. Zweverigheid – Er is niets dat werkelijk bestaat en het heelal is oneindig veel groter dan u.
6. Lichtvoetigheid – U neemt niets meer serieus, maar doet alles af met een grap.
Betrokken onverschilligheid
Als u de kunst van het relativeren goed verstaat, betekent dat echter niet dat u de kantjes eraf loopt en alles afdoet als zinloos. Het betekent ook niet dat u overal de draak mee steekt of dat u niet meer met twee benen op de grond staat. Sterker nog, u bent zeer serieus, betrokken en gemotiveerd. U vertrouwt op mensen en u werkt met maximale inspanning. Maar u laat u niet ontmoedigen als het tegenzit en u vat dat (voor uzelf) luchtig op. Dat is een levensinstelling die ik vaak omschrijf als ‘maximale betrokkenheid met een gezonde dosis desinteresse’. Dat betekent dat u alles doet wat mogelijk is er een succes van te maken, uw doelen te behalen en prettig met mensen om te gaan. U stelt zeker uw verwachtingen niet bij. U hebt juist grootse dromen en u streeft naar het beste, maar u bent onverschillig over de resultaten, als die achteraf niet uitpakken zoals u voor ogen had.
De woorden desinteresse en onverschilligheid klinken misschien negatief en juist weinig betrokken, maar dat zijn ze in deze context niet. Het gaat erom dat u alles doet wat in uw mogelijkheden ligt, maar dat tegenvallende resultaten u niet ontmoedigen. Aan de uiteindelijke resultaten kunt u immers niets meer veranderen. Gedane zaken nemen geen keer. De uitslag staat vast. Het is dan zinloos om daar nog moeilijk over te doen. U mag best even teleurgesteld zijn, u kunt er van leren. Maar daarna gaat u weer met goede moed en nieuwe kennis op pad naar uw volgende bestemming. Verder bent u belangstellend naar andere mensen. U hebt interesse voor wat ze doen en bent nieuwsgierig naar hun belevenissen. U stelt u open voor andere waarden, andere meningen en een ander perspectief. U bent bij een probleem of een meningsverschil bereid om te kijken vanuit hun positie. Maar als hun waarden of hun gedrag u tegenstaan, windt u zich daar ook niet over op.
Persoonlijk en inzicht gevend
In het boek leg ik uit hoe we onze moeilijkheden soms kunnen benaderen vanuit een ander perspectief. Dit beschrijf ik aan de hand van een aantal anekdotes en persoonlijke levenservaringen. Ik neem u mee naar het voetbalveld om inzicht te geven in hoe we denken. Ik noem de relativerende benadering van mijn ouders tijdens hun werk in de kapsalon en ik vertel hoe mijn verwerkingsproces bij het overlijden van mijn zus mij nog beter heeft leren relativeren. Dit alles combineer ik met verschillende technieken die zijn ontleend aan de cognitieve gedragstherapie. Ten slotte komt ook de techniek van het mentaliseren aan bod. Door de verschillen in de gezichtspunten en het gedrag van uzelf en anderen te begrijpen, kunt u tot elkaar komen zonder uw eigen positie te verlaten. Kennis van uw perspectief én dat van anderen, geeft u een breder perspectief en vergroot uw invloed.
Het boek Doe niet zo moeilijk, de kunst van het relativeren is nu al te bestellen. Meer over de relativerende instelling is te lezen op mijn nieuwe website: www.relativeren.nl
Frank van Marwijk is Nederlands bekendste lichaamstaalexpert. Zijn kennis van sociaal-psychologische inzichten combineert hij met scherpe observaties uit de praktijk. Frank van Marwijk is directeur en oprichter van Bodycom Lichaamscommunicatie, hét trainings- en adviesbureau op het gebied van lichaamstaal en non-verbale communicatie. Hij is de auteur van Doe niet zo moeilijk.
