Rosabeth Moss Kanter komt in Op zoek naar nieuwe oplossingen met een nieuwe loot aan de leiderschapsboom. Ze spreekt van ‘geavanceerd leiderschap': leiderschap dat niet zozeer leiding geeft aan mensen, maar aan grote vraagstukken in de wereld en in de maatschappij. Moss Kanter ontwikkelde samen met collega's in 2008 een programma op Harvard genaamd het Advanced Leadership Initiative (ALI). Een programma voor ambitieuze leiders dat hen helpt grote veranderingen door te voeren. Het boek dat eruit voortkwam is inspirerend. Het bevat veel praktijkvoorbeelden en een goed onderbouwd concept om op voort te borduren. Het boek had echter aan kracht gewonnen als de cases wat korter waren.
Optimisme en kritiek
Moss Kanter is de jongste niet meer, eind zeventig, maar uit haar boek straalt veel optimisme en hoop. Tegelijkertijd is ze ook heel kritisch, maar zonder zuur of cynisch te worden. Ze vergelijkt organisaties met kastelen. We beschermen ons tegen de buitenwereld en zijn geneigd het verleden te verdedigen. Deze observatie deed ze al geruime tijd geleden, en bracht haar ertoe om het ALI programma op te zetten. Dat was bepaald niet in een achternamiddag klaar.
Leergang
Moss Kanter erkent heel eerlijk op dat ze op een heleboel vragen geen antwoord wist. Maar dat weerhield haar niet om een volkomen nieuwe leergang te ontwikkelen. Over de gehele wereld begeleidt ze CEO's die allemaal met grote vraagstukken hun verhaal komen vertellen en ervaringen uitwisselen in Boston. Ze reisde zelf ook veel, en haar ervaringen deelt ze uitgebreid in het boek. De vele cases die besproken worden maken het boek zeer leesbaar. Maar ze hadden een stuk korter gemogen, omdat snel duidelijk wordt wat de essentie is en de vele details niet echt bijdragen.
Vraagstukken
Moss Kanter zoomt in op die mensen die grote maatschappelijke vraagstukken durfden aan te pakken, die coalities sloten, de urgentie aanvoelden, resultaatgedreven waren maar tegelijkertijd goed konden omgaan met weerstand van critici. Als we iets uit dit boek leren is het dat er een grote hoeveelheid vaardigheden nodig is om grote vraagstukken succesvol aan te pakken. Planning, control en beheer spelen slechts een bescheiden rolletje.
Impact
Hoe creëer je impact in de maatschappij? Als antwoord op die vraag biedt Moss Kanter de lezer de bekende indeling aan: logos -pathos -ethos. De logos is meestal wel op orde bij het hoger management met rationeel en meesterschap als bekende kreten. Voor het pathos gedeelte wordt al wat minder tijd vrijgemaakt. Maar ethos is het grote aandachtspunt. Dat gaat over zingeving en betekenisgeving. Wat Kanter toevoegt aan deze begrippen is dat we nog veel inzetten op een overtuigende argumentatie (logos), en dat we een emotioneel beroep moeten doen op de motieven en gevoelens en overtuigingen van toehoorders (pathos), maar dat we zelf geloofwaardig moeten zijn naar anderen (ethos).
Logos is de valstrik waar de geavanceerde leider uit weet te blijven omdat hij open staat voor de manier waarop anderen tegen de wereld aankijken. Hij is dus in staat een dialoog aan te gaan, zonder zijn eigen ideeën te laten varen.
Standbeelden
Een aansprekende casus is die over burgemeester Landrieu van New Orleans. Die verneemt dat er vier standbeelden in het park zijn waar zwarte mensen zich zeer over opwinden in verband met associaties over onderdrukking en slavernij. Hij haalde de standbeelden weg omdat het ‘verhaal uit het verleden geniepig' was. Hij vond dat het verhaal herschreven moest worden, en dat doet hij dan ook. Moss Kanter hierover: 'Soms is strategische verandering gewoon een kwestie van reframing.'
Barricades
De casus maakt duidelijk dat het niet zozeer de kennis was van Landrieu die hier de beslissende stem had. Nee het ging om de ethos en de pathos, om een nieuw verhaal te durven te vertellen terwijl je weet dat er tegenstanders zullen zijn die de status quo in stand willen houden. De geavanceerd leider is daarom niet alleen iemand met een leuk idee, of die het van idee naar initiatief kan brengen, of goed is in de implementatie. Nee, het is ook iemand die een geloofwaardig verhaal kan vertellen en op de barricades durft te staan als de gevestigde orde dat bedreigend vindt. Dat hebben we in de vele mierzoete leiderschapstheorieën van de afgelopen decennia nog niet eerder gezien.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
