Maar ik moet u ook alvast waarschuwen: dit boek gaat niet over consumenten en al helemaal niet over onderzoek wat consumenten willen. Steve Jobs geloofde namelijk niet in consumentenonderzoek, hij vertrouwde volledig op zijn eigen intuïtie. Dit boek gaat over onvoorwaardelijk geloof in eigen kunnen, over onvoorstelbare hooghartigheid en over het bestelen en vernietigen van concurrenten. Daarnaast gaat het boek natuurlijk ook het buitengewoon onaangepast gedrag van Steve Jobs, maar dit deel van deze biografie laten we verder buiten beschouwing. Waarom is deze biografie nu vanuit marketingoptiek zo interessant? Allereerst omdat de bekende product leadership strategie (zie Treacy en Wiersema) zo ongelooflijk fraai wordt geïllustreerd. Alle aspecten van product leadership komen uitgebreid aan bod. Uiteraard zonder dat Treacy & Wiersema worden genoemd, want voor Steve Jobs bestond er maar een strategie: de zijne. Wat hield de strategie van Jobs nu precies in? Het is niet eenvoudig om dat in een paar zinnen uit te leggen. Hierbij toch een poging. De strategie van Apple is naar mijn idee gebaseerd op vier pijlers. De eerste - en wellicht belangrijkste - pijler vormt de kruising van technologie en kunst. Jobs liet vaak een plaatje zien met twee straatnaambordjes: 'Liberal Arts' en 'Technology'. Maar het bleef natuurlijk niet bij een plaatje. Apple is er steeds in geslaagd om schitterende vormgeving (kunst) te combineren met uitmuntende technologie. Het resultaat is (onder meer) enorm gebruiksgemak met honderden miljoenen 'prosumers' als 'followers'. De tweede pijler zou ik 'passie voor kwaliteit' willen noemen. Deze persoonlijke passie van Steve Jobs uitte zich in een ongelooflijk gevoel voor detail en zijn welhaast ziekelijke bemoeizucht met alles wat er bij Apple ontworpen werd. Het was voor zijn medewerkers om gek van te worden, maar de resultaten mogen er zijn. De derde pijler is gebaseerd op communicatie in het algemeen en reclame in het bijzonder. Welke merk heeft de ongehoorde arrogantie gehad om zichzelf op gelijke hoogte te plaatsen met Gandhi, Einstein, King, Picasso en de Dalai Lama? Maar deze arrogantie is niet bestraft, integendeel. De 'Think different' campagne ging er in als koek, en dat was natuurlijk alleen mogelijk dankzij de twee eerder genoemde pijlers. Tot slot de vierde pijler: een enorme wil de concurrentie te verslaan, of bij voorkeur: de concurrentie te vermorzelen. Dat lukte onder meer door de zwakten van de concurrentie scherp te analyseren en genadeloos uit te buiten. Zo zijn Sony (ruim 25 jaar dominant marktleider met geluidsdragers) en Nokia (circa 15 jaar dominant marktleider in mobieltjes) in korte tijd knock out geslagen en is de muziekindustrie door iTunes gedwongen diep voor Apple te knielen. Voor Nederlanders is het overigens pijnlijk om in deze biografie te lezen dat de ontwerper van de iPod (Tony Fadell) eerst bij Philips is langs geweest met zijn ideeën. Tony Fadell heeft zelfs bij Philips gewerkt, 'waar hij zich met zijn gebleekte haar en opstandige levensstijl verzette tegen de heersende cultuur van saaiheid' om vervolgens met open armen bij Apple te worden ontvangen. Wellicht ontdekt u bij het lezen van deze biografie nog meer pijlers die het ongelooflijke succes va Apple verklaren. Maar een ding staat vast: u moet dit boek lezen. Het lijkt een biografie over een (onmogelijk) mens, maar het is een geweldig boek over strategie. De Nederlandstalige versie is vrijwel tegelijk met de Engelstalige versie verschenen. Knap van de vertaler om dit vuistdikke boek zo snel te vertalen. Maar die snelheid is wel ten koste gegaan van de kwaliteit. Het is maar goed dat Steve Jobs geen Nederlands sprak, anders had deze perfectionist de Nederlandse versie nog vanuit de hemel (of de hel) verboden.
Over Max Kohnstamm
Max Kohnstamm is programmamanager bij SRM, hét opleidingsinstituut voor beginnende én ervaren professionals in de marketing, marketingcommunicatie, communicatie en sales.