Ogenschijnlijk lijkt er geen methode aan onorthodoxe interventies ten grondslag te liggen, de interventies ontstaan onverwacht en intuïtief. Van willekeur is echter absoluut geen sprake.
Als coach werk ik regelmatig met de socratische methodiek en ik verwacht dat dit boek toevoegt aan zelfinzicht en instrumentarium. Het eerdere boek van Brouwer, 'Opleiden, trainen, presenteren gebaseerd op NLP-principes' heeft dat in elk geval wél gedaan.
Orthodox coachen wijkt af van de gangbare coachingsregels, leidt tot beweging in iemands denken, voelen en doen, pas dan wordt verandering mogelijk. Met verschillende voorbeelden maakt Brouwer duidelijk hoe zij zich door haar waarneming en intuïtie laat leiden.
Niet alleen de klant, ook processen in jezelf krijgen alle aandacht. Goed waarnemen kan alleen als je je volledig in die ander verplaatst, die ander bijna wordt, zonder jezelf daarin te verliezen. Door je eigen referentiekader goeddeels los te laten en jezelf te verplaatsen in de klant kun je nagaan wat je opvalt, wat je mist, wat je hindert en wat de klant nodig heeft. Een vastgelopen klant kan alleen nog vanuit zijn eigen werkelijkheid denken en waarnemen.
De coach kijkt vanuit het perspectief van de klant én zijn omgeving om de onderlinge samenhang te kunnen ervaren. De klant verwerft inzicht in de eigen meerdimensionale werkelijkheid met bijvoorbeeld de NLP-methode van de drie 'waarnemingsposities'. Waarnemen, inleven én zelfkennis zijn de basis tot onorthodox interveniëren.
Het hoe en wanneer is een intuïtief proces, al laten de stappen om tot het interventiemoment te komen zich wel duidelijk omschrijven.
'Coach, ken uzelf', luidt de titel van hoofdstuk 5. Wie niet goed in contact staat met zijn eigen denken en voelen, wie zijn 'eigen - aardigheden' niet onderkent en waardeert, wie niet leert van ervaringen, kan een ander niet adequaat helpen met problemen op diepere mentale niveaus. Als coach help je de klant anders naar zijn werkelijkheid te kijken. Daarvoor is vertrouwen en wederzijdse acceptatie nodig (wat lastig is als een klant zich gestuurd voelt), en inzicht in eigen deskundigheid.
Pas in dit laatste deel beschrijft Brouwer hoe haar werkwijze een resultante is van andragologie, NLP en Tibetaans Boeddhisme. Interventies ontstaan vanuit twee kernvragen: a) wat valt me op aan de ander? b) wat ontbreekt hier? Vragen die tot spiegelende, polariserende en/of confronterende interventies leiden. Geen enkele samenvatting zou recht kunnen doen aan dit slothoofdstuk.
De manier waarop Brouwer 'de achterkant van het gelijk' en zich kwetsbaar opstellen niet uit de weg gaat, is verademend en minstens zo leerzaam als de gangbare succesverhalen. Zij wil op een integere manier haar kennis en ervaring delen. In haar voorbeelden herken ik de alarmbel zodra iets of iemand me onevenredig veel energie kost. Het principe 'blijf bij jezelf' begint dan te werken, ik gebruik dan graag de metafoor 'klant, klager of bezoeker' en vanaf dat moment volgt de doorbraak in de relatie.
Sommige interventies van Brouwer, ondanks het verbluffende effect, zie ik mezelf beslist niet doen: 'ken jezelf'. Die interventies doet zij met ogenschijnlijk gemak. Het lijkt zo vanzelfsprekend, maar daarin schuilt juist het risico. Er ligt een gedegen basis aan ten grondslag, namelijk scherpzinnig waarnemen, inlevingsvermogen én contactvermogen. Die grondslag is er alleen als de coach zelfinzicht heeft en over een rijk arsenaal aan analyse- en interventiemethoden beschikt.
Dat betekent eerst en vooral dat een coach het volledige 'klassieke arsenaal aan coachingstechnieken' door en door moet beheersen alvorens zich op dit terrein te mogen begeven. De, soms best confronterende, vragen en opdrachten dwingen de actieve lezer tot zelfreflectie. Kennis van NLP is niet echt noodzakelijk, maar naarmate de lezer meer bekend is met de belangrijkste technieken worden herkenning en leereffect sterker.
Brouwer geeft m.i. een te summier resumé van de grondregels. Nu doen sommige begrippen, zoals als 'liefdevol waarnemen' en 'de moed van de bewuste liefde' in de rationele werkpraktijk - waar de meesten van ons toch in opereren - wat zweverig en onwezenlijk aan, geheel ten onrechte! Maar dat zijn dan ook mijn enige kanttekeningen bij dit fantastische boek.
Over Hilde Veraart-Maas
Hilde Veraart-Maas (1954-2019) was organisatiesocioloog. Na 22 jaar Human Resources Management vestigde zij zich als HRM-adviseur, trainer en (team)coach. Zij heeft door de jaren heen het socratisch coachen verder ontwikkeld. Zij werkt vanuit het principe: 'je weet zelf het beste wat goed voor je is!' De kracht van gedachten staat in haar aanpak centraal en de methode bewijst vooral goede diensten als iemand niet geholpen wil worden. Zij schreef diverse boeken over socratisch coachen, niet alleen als coachingsmethode (2006), maar ook over de vele toepassingsmogelijkheden. Zij was Master Practitioner NOBCO EMCC.
