De levens van Jan Six

“In de bovengang van het huis hangt zijn portret: hoog voorhoofd, dikkige kop, norse neus. Hij sprak wellicht een beetje slissend, het effect van een gouden kunstgebit dat hij zich, zo gaat het verhaal, had laten aanmeten.”

Het boek is grotendeels gebaseerd op de vele notities die Six maakte in zijn kladboek. De notities zijn bewaard gebleven in het rijke familiearchief en bevatten duizenden aantekeningen, variërend van recepten, anekdotes en godsdienstige beschouwingen tot zeldzaam schunnige grappen.

In de familie Six heet elke oudste zoon van de oudste zoon meestal weer Jan Six. Bewogen levens van mannen die het veelal schopten tot burgemeester of wetenschapper. Zij verwierven grote rijkdom, maar vielen ook vaak weer van hun voetstuk en gingen daarna berooid en eenzaam door het leven. ‘De levens van Jan Six’ volgt een Amsterdamse elitefamilie door vier eeuwen heen.

“Ook in de kleine wereld aan de Herengracht en, na 1915, aan de Amstel kwam in deze jaren een eind aan ‘de gouden eeuw van zekerheid’. Door de mobilisatie ontstond een tekort aan arbeidskracht. Voor 1900 was personeel goedkoop, goederen en andere materiele zaken waren relatief kostbaar. Tijdens de Eerste Wereldoorlog draaide dat om: arbeid werd beter betaald, personeel werd steeds duurder.”

Geert Mak schetst in zijn boek op ongeëvenaarde wijze het verhaal van de Sixen door vier eeuwen heen. De historie kent zijn aanvang in het feit dat aan het eind van de 16e eeuw de Sixen van Vlaanderen in Amsterdam terecht kwamen ten gevolge van de massale emigratiegolf die na de val van Antwerpen in 1585 op gang kwam.

Mak doet op uiterst pakkende wijze gewag van de interessante levens van de vele Sixen en hanteert daarbij de uitzonderlijk fraaie schrijfstijl die zijn lezers van hem gewend zijn en met een taalbeleving die de taal minnende lezer doet watertanden. Gedetailleerd maar nergens langdradig. Je moet het kunnen. Mak is daar meester in.

Daarnaast weet Mak de omgeving prachtig te schilderen. Je waant je in de bedrijvigheid van de lawaaiige en rommelige Amsterdamse grachten en de drukte op de Dam, zoals het destijds was.

“Door de nauwe straten perste zich dagelijks een ongekende mensenmassa. De Engelse reiziger Fynes Moryson zag ‘een veld of marktplaats’ bij de haven –hij bedoelde de huidige Dam- waar de burgers ‘hun uitzeilende bloedverwanten en vrienden’ uitzwaaiden.”

Kortom, Mak ziet kans de levens van de Six-mannen zeer fraai weer te geven aan de hand van een rijk archief aan bronmateriaal en heeft daar een meeslepende familiekroniek van weten te creëren.