Risicomanagement vanuit het Dynamisch Business Model

Sinds het begin van de mondiale financiële crisis in 2008 staat geen sector méér in de schijnwerpers dan de financiële. Ook, of misschien wel juist het vakgebied risicomanagement staat daarbij hevig ter discussie. Immers, heeft dat niet als doel om risico's te voorkomen? Hoe kan het dan, dat ondanks de aanwezigheid van (forse) afdelingen risicomanagement een aanzienlijk aantal banken in ernstige problemen is gekomen, genationaliseerd moest worden, of is omgevallen? Zonder daarbij op alle ins and outs in te gaan, de toepassing van risicomanagement in de financiële sector is in elk geval aan een meer dan kritische beschouwing toe.

Zo'n vijf jaar na het uitbreken van de financiële crisis heeft risicomanagementadviseur Lizanne Vroom een boek geschreven dat één ding kristalhelder maakt: risicomanagement is niet iets dat je in een aparte afdeling stopt. In 'Risicomanagement: Vanuit het Dynamisch Business Model®' wordt risicomanagement volledig geïntegreerd in een door haar samengesteld businessmodel. Dit lijkt veel op bijvoorbeeld de bekende value chain van Michael Porter. In haar zorgvuldig uitgewerkte model, waarin ook over de gevoelswaarde van de kleuren is nagedacht, wordt risicomanagement direct gekoppeld aan de organisatiestrategie en waardenpropositie, aan de producten en, zeker niet onbelangrijk, houding en gedrag van directie, management en medewerkers. Sterk punt van het model is de ruimte en flexibiliteit die het biedt voor de hedendaagse dynamiek en turbulentie van de omgevingen waarin organisaties opereren. Ook geeft de auteur terecht aan dat het bij het onderscheidende vermogen van organisaties niet zozeer meer aankomt op 'het wat', het product, maar veel meer op de aspecten 'waarom?', 'hoe?' en 'door wie'? En bij al deze aspecten spelen risico's en onderliggende onzekerheden een hoofdrol. Om al deze redenen wordt risicomanagement door het hele boek heen volledig geïntegreerd in het businessmodel. Het risicomanagementproces zelf heeft overigens gewoon de herkenbare en bekende stappen van doelen bepalen, risico's identificeren en classificeren, op basis daarvan maatregelen nemen, én die ook uitvoeren, checken op effectiviteit en waar nodig aanpassen. Naarmate ik verder in het boek kwam werd ik steeds enthousiaster. Het boek is bedrijfskundig ingestoken en in het begin vond ik het toch wel wat lastig om de relatie van het Dynamisch Business Model® met risicomanagement te doorgronden. Echter, aan elke risicostap is een heel hoofdstuk besteed en het model wordt consequent benut en toegelicht. Makkelijk herkenbare markeringen en symbolen helpen de lezer verder om de hoofdlijnen te blijven zien. Vooral de laatste hoofdstukken over het implementeren van risicomanagement en het communiceren met stakeholders steken (ver) uit boven vele vergelijkbare boeken over risicomanagement. Vaak wordt daarin wel iets algemeens en vertrouwds gezegd over de noodzaak van een passende organisatiecultuur en verandermanagement, zonder dat écht specifiek te maken voor risicomanagement. Lizanne Vroom heeft dit risico vakkundig geëlimineerd. Onder andere door de inzichten in de organisatiedynamica van prof. dr. Thijs Homan te benutten. In Homans inzichten is een hoofdrol weggelegd voor de vaak verborgen overtuigingen van al diegenen die zich met risico's bezighouden (of zich ermee bezig zouden moeten houden en de overtuiging hebben wel zonder te kunnen…). De kracht van overtuigingen komt weer terug in de verschillende communicatieniveaus en in het laatste hoofdstuk. Dit gaat over risico's communiceren met stakeholders. Alleen al vanwege deze hoofstukken is dit boek een must voor iedereen die professioneel om wil gaan met risico's. Toch één tip voor de volgende druk: neem nog wat van de cognitieve vertekeningen op, die we allemaal en meestal onbewust hebben in onze dagelijkse beoordelingen van situaties. Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman heeft deze biases zo confronterend beschreven in zijn bestseller Ons feilbare denken. Afsluitend, aan het begin van deze recensie heb ik wat stemming gemaakt over de financiële sector en de rol van risicomanagement. Dat is natuurlijk makkelijk scoren, sla de krant er maar op na. Daarom is het des te verheugender dat een toonaangevend kennisinstituut in diezelfde sector dit boek mogelijk heeft gemaakt. De volgende stap is dat het verplichte literatuur wordt in alle opleidingen in deze sector. Wat mij betreft met een focus op de vele verander- en communicatieaspecten, die in dit boek zo helder aan bod komen. Dit alles simpelweg om weer gezonde en duurzame business te kunnen realiseren. Iets waar we uiteindelijk allemaal bij zijn gebaat, en waarin de financiële sector een hoofdrol blijft spelen. Lizanne Vroom heeft daar met haar buitengewoon knappe boek een solide basis voor gelegd. De kennis is er dus, nu is het een kwestie van toepassen.