Mindfulness

Mark Williams is hoogleraar klinische psychologie aan Oxford University en een internationale autoriteit op het gebied van wetenschappelijk onderzoek naar mindfulness. Samen met Danny Penman, journalist voor de Daily Mail, schreef hij met 'Mindfulness' een wetenschappelijk onderbouwd boek dat de lezer leert omgaan met alledaagse uitdagingen en tegenslagen. Anders dan de ondertitel van het boek 'Mindfulness' doet vermoeden, is het doel van het beoefenen van mindfulness niet om rust, ontspanning en voldoening te vinden. De auteurs zeggen hierover: 'Mindfulness geeft je het vermogen om te kunnen schakelen als dat nodig is, in plaats van in dezelfde versnelling te blijven steken.

Mindfulness draait om observeren zonder te bekritiseren en om compassie met jezelf.' Dit vermogen heeft als bijeffect dat je uiteindelijk rust vindt in de hectische wereld om je heen, zoals de ondertitel van het boek belooft. Kwaliteiten ontdekken In de eerste vier hoofdstukken van het boek staan de auteurs onder andere stil bij de reden waarom het boek is geschreven, namelijk je te helpen inzien waar je authentieke levensvreugde, gemoedsrust en voldoening kunt vinden en hoe je deze kwaliteiten voor jezelf kunt ontdekken. Daarnaast besteden ze kort aandacht aan het begrip 'emotie' en uit welke verschillende onderdelen emotie bestaat en hoe ze elkaar beïnvloeden.

Ook maak je kennis met een aantal geleide meditaties die te downloaden zijn via de site van de uitgever. Elk hoofdstuk heeft een of meerdere ingesproken meditaties. Om je hierop voor te bereiden, kun je deze eerst lezen in het boek. Iedere meditatie is namelijk volledig uitgeschreven. Het is een mooie aanvulling op het boek dat je de gesproken meditatie kunt downloaden. Het achtweekse programma dat in de hoofdstukken 5 tot en met 12 besproken wordt, wordt voorafgegaan door een uitleg over het verschil tussen de doe- en de zijn-modus. Mindfulness balanceert als het ware op deze twee modi. Williams en Penman zeggen hierover: 'De doe-modus wordt een probleem wanneer hij zich uit eigen beweging richt op een taak die hij eigenlijk niet aankan, zoals het oplossen van een ontregelende emotie. Als dat gebeurt, is het de moeite waard om naar de zijn-modus te schakelen.'

Om de doe- en zijn-modus te verduidelijken, geven de auteurs zeven kenmerken van deze twee modi. Zo worden onder andere de automatische piloot (doe-modus) afgezet tegen de bewuste keuze (zijn-modus), analyseren (doe-modus) tegenover gewaarworden (zijn-modus) en streven (doe-modus) tegenover accepteren (zijn-modus). Achtweekse programma In de eerste vier weken van het programma ligt het accent op aandacht leren schenken aan verschillende aspecten van je binnen- en buitenwereld. Zo wordt onder andere een van de belangrijkste meditaties uitgelegd. Dit is de 'lichaam-en-adem-meditatie' die de geest tot bedaren brengt en je leert focussen op één ding. Ook wordt het verschil uitgelegd tussen het denken over en het ervaren van een gewaarwording. In de laatste vier weken van het programma bouw je voort op de eerdere weken, met als verschil dat er nog meer praktische manieren worden geboden om je te helpen met het ontwikkelen van een houding van acceptatie, compassie en empathie tegenover jezelf en anderen.

Bladerboek 'Mindfulness' is zo geschreven dat het op verschillende manier te lezen is. Zo kun je er voor kiezen om het boek in één keer uit te lezen en daarna pas met het achtweekse programma te starten. Ook kun je ervoor kiezen de eerste paar hoofdstukken over te slaan en direct met het programma te starten. Mijn persoonlijke voorkeur is om het boek in een keer uit te lezen, om vervolgens er nog eens doorheen te bladeren om de diverse opdrachten te kunnen doen, de meditaties nog eens goed te beluisteren en de 'gewoontebrekers' te herlezen waarmee elke week van het programma wordt afgesloten. Deze gewoontebreker kan zijn; een wandeling maken, naar de film gaan, zaadjes planten, iets aardigs voor iemand anders doen of iets doen wat je altijd graag deed, maar waar je nu geen tijd meer voor denkt te hebben. Ook de diverse opdrachten zijn sterk en zetten je aan het denken.

Het hoofdstuk waarin de zevende week van het programma wordt besproken heeft misschien wel de mooiste titel die ik ooit heb gezien: 'Wanneer ben jij gestopt met dansen?' Dit hoofdstuk gaat over het inventariseren van je dagelijkse bezigheden en vraagt je om deze bezigheden te beoordelen als 'voedend' (V) of 'uitputtend' (U). Vervolgens krijg je diverse opdrachten die je helpen om de balans tussen de 'V' en de 'U' te vinden. Praktisch Wat ik als ontzettend prettig heb ervaren, is de afwisseling tussen de wetenschappelijke en praktische benadering. Een onderwerp als mindfulness kan snel verworden tot een zweverig verhaal, waar niet iedere lezer wat mee kan. Door de duidelijke opdrachten en de herkenbare situaties sluit het boek aan bij de praktijk van veel mensen die het (te) druk hebben en op zoek zijn naar meer rust en regelmaat in een hectische wereld.