strong>Wie aan onderwijs denkt, denkt aan reflectie. Maar hoe doe dat je dat eigenlijk? In dit boek biedt Marzano een gedegen aanpak gebaseerd op een uitgebreide vragenlijst. Sterk aan de aanpak is dat die uitgaat van zelfonderzoek van de leraar. Eigenaarschap wordt zo bevorderd.
Reflectie is van nut bij overtuigingen die mensen hebben en nodigt uit tot onderzoek. Marzano geeft aan dat hij zich op dit onderwerp heeft laten beïnvloeden door Donald Schön naar aanleiding van diens boek ‘The reflective practitioner’. Schön stelt dat vakmensen meestal meer weten dan ze kunnen zeggen. ‘Weten in de praktijk’ noemt hij deze vorm van impliciete kennis.
Waarover je reflecteert en hoe je diep kan enorm variëren. Het is daarom voor het onderwijs aangenaam dat Marzano een aanpak heeft gebaseerd die onderwijsmensen structuur biedt.
Het boek start met een beschrijving van de theorie rond en om reflectie. Dat blijkt best aanzienlijk te zijn en volstrekt logisch omdat reflectie met veel onderwerpen verband houdt. De kern van het boek betreft het model van lesgeven dat door Marzano is ontworpen en gebaseerd is op een vragenlijst met 41 items. Aanvankelijk leek me dat iets ‘too much’ voor het onderwijs. Welke docent gaat nu zelfreflectie toepassen door 41 vragen over zichzelf te beantwoorden? Gelukkig hoeft de hele vragenlijst niet in een keer ingevuld te worden en kan men ook in delen werken. Naarmate ik dieper het boek inging, zag ik pas goed hoe deze vragenlijst in elkaar zat. Hij bestaat uit drie hoofdonderdelen, te weten: 1. Routineonderdelen (voorbeeldvraag: Wat doe ik gewoonlijk om regels & routines op te stellen en hoe handhaaf ik deze?); 2. Inhoud-specifieke lesonderdelen (voorbeeldvraag: Wat doe ik gewoonlijk om vooruit te blikken op nieuwe leerstof?) en 3. Activiteiten ter plekke (voorbeeldvraag: Wat doe ik gewoonlijk om te signaleren en te reageren als leerlingen niet betrokken zijn?).
De opzet is erop gebaseerd dat de leraar deze vragenlijst voor zichzelf invult en aan zelfonderzoek doet. Wanneer hij de diagnose heeft opgesteld, stelt hij een actielijst op om die drie aandachtspunten die hem het meest in het oog springen, te verbeteren. Marzano geeft aan dat de leraar veel mogelijkheden heeft om tot zijn doelen te komen. Zo kan hij besluiten of hij een bepaalde onderwijsaanpak wel goed beheerst en gaat zich inzetten om de aanpak verder in zijn vingers te krijgen. Een andere aanpak is dat de leraar aanpassingen gaat maken op een bestaande strategie of dat hij verschillende strategieën gaat integreren.
Wie eerder werk van Marzano gelezen heeft, staat niet meer te kijken dat hij met een progressiekaart komt waarbij de leraar zijn vorderingen zelf kan bijhouden. Marzano meet graag en zal als motto hebben: Meten is weten en gissen is missen. Maar bij dit onderwerp lijkt het me een must omdat het anders zweverig en te vaag wordt.
Het boek biedt een duidelijke aanpak voor leraren die zichzelf dus kunnen onderzoeken aan de hand van de besproken vragenlijst. Per item kan de leraar in dit boek achtergrondinformatie inwinnen zodat hij niet aan zijn lot wordt overgelaten na het invullen van de vragenlijst. Sterk is dat de methode gebaseerd is op zelfonderzoek. Dat dit verder uitgebreid kan worden m.b.v. coaching en mentoring spreekt voor zich maar er wordt een goed signaal aan de leraar gegeven: wil je je professionaliseren dan heb je hier een aanpak.
Een belangrijk boek voor het onderwijs, zo lijkt me.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
