Wat Het managementboek voor digitale transformatie zo steengoed maakt, is de invalshoek van de auteurs. Ze benaderen digitale transformatie vanuit managementperspectief en nemen de manager die geen informatica heeft gestudeerd als uitgangspunt. Het is een heel compleet boek met theorie, aansprekende casussen en uiteindelijk ook gericht op het zelf maken van een investeringsstrategie.
Digitale transformatie gaat niet om technologie
Al in de inleiding wordt duidelijk dat digitale transformatie niet om technologie gaat, maar om wat organisaties ermee kunnen doen om relevant te blijven in een digitaliserende samenleving. Het gaat dus om hoe mensen met elkaar samenwerken om producten en diensten te ontwikkelen die passen bij ons huidige tijdperk. De auteurs stellen dat als je bewust digitaal gaat transformeren, de hele organisatie en alle bedrijfsprocessen integraal mee moeten veranderen.
Digitale Transformatie Business Model
Dat principe komt terug in het Digitale Transformatie Business Model. Dat bestaat uit de hoofdcomponenten organisatie, klanten, processen, technologie, verdienmodel, datastrategie en kostenmodel. Jansen en Van de Merbel stellen duidelijk dat een digitale strategie moet integreren in de integrale business-strategie van elke organisatie.
Voor de organisatie-inrichting betekent dat dat de afdeling IT niet als losse silo moet worden ingericht. Sowieso heeft de traditionele organisatie-inrichting geen antwoord op de dynamiek van de digitalisering van de samenleving en het veranderende aanbod van toetreders met nieuwe producten en diensten. Een traditionele top-down sturing op innovatie past daar simpelweg niet bij. Maar hoe transformeer je dan wel?
Vijf stadia van digitale transformatie
Het eerste stadium is een traditionele organisatie. Hier worden digitale oplossingen ingezet om bestaande primaire processen zo efficiënt mogelijk te maken. Het gaat dan vooral om automatisering en mechanisering van deelprocessen. De businesscase gaat dus over hetzelfde product, maar dan op grotere schaal.
Het tweede stadium is een faciliterende organisatie waarin verbindingen worden gelegd tussen afzonderlijke systemen en applicaties, zodat deze data kunnen uitwisselen. De systemen leveren door hun onderlinge verbondenheid Business Intelligence over actuele prestaties van de organisatie.
De transformerende organisatie is het derde stadium. De organisatie levert nieuwe producten en diensten waarbij primaire processen met elkaar verbonden zijn zodat er een gestandaardiseerd maakproces ontstaat, dat door digitalisering aangestuurd kan worden. De inrichting van de organisatie is gestandaardiseerd en geautomatiseerd. Data wordt gebruikt om deelactiviteiten met elkaar te verbinden. Hierdoor kunnen deze flexibeler ingezet worden om producten en diensten op industriële schaal te leveren, maar ook om maatwerk naar klanten mogelijk te maken.
Het vierde stadium is de digitale organisatie. Deze is radicaal anders omdat data uit het primaire proces wordt gecombineerd met de data van de eindgebruiker. Samen vormen ze de basis voor nieuwe producten. Processen zijn erop gericht om deze data te ontsluiten.
Het ultieme stadium is de adaptieve organisatie. Zo'n organisatie heeft een portfolio aan producten en diensten, die continu aangepast wordt aan de eisen van afnemers. Producten en diensten zijn gepersonaliseerd en kunnen via elk gewenst kanaal worden afgenomen. In de adaptieve organisatie werken multi-skilled werkteams samen aan voortdurend veranderende werkprocessen. Er zijn hier geen silo’s met een aparte IT-afdeling, maar samenwerkende professionals die die de veranderende vraag ondersteunen in steeds wisselende teams.
Ongewenste toepassingen van techniek
Technische innovaties kunnen ook tot ongewenste toepassingen leiden. Zo worden in China gezichtsherkenning en digitale bewegingssensoren ingezet om productiviteit en aandacht van medewerkers te registreren.Een camera filmt alle gezichten en bewegingen van medewerkers in fabrieken, waarna per medewerker een productiviteitsrapport wordt opgemaakt. Dankzij deze technologie kan er geëist worden dat medewerkers snelheid combineren met aandacht voor hun werk.
In Nederland zouden we hier niet aan moeten denken en beschermt wetgeving ons tegen dergelijke toepassingen van technologie. Desalniettemin wordt exact dezelfde technologie ingezet in de opkomende kassavrije winkels van bijvoorbeeld AH en Aldi. Hier worden bewegingen geregistreerd om de consumptie te meten. De winkels krijgen vooraf toestemming van klanten om deze te identificeren op basis van telefoon om vervolgens automatisch het gewinkelde bedrag van de rekening af te schrijven.
Ethische commissies voor digitale toepassingen
Organisaties zouden er goed aan doen om ethische commissies in te stellen die ons scherp houden bij de toepassing van biometrische sensoren, hardware en software. Technische innovaties hoeven dus niet per definitie goed of slecht te zijn, zolang er maar ethisch wordt getoetst op de toepassingen ervan. Ook de wetgeving zal adequater moeten inspelen op ontwikkelingen.
Het managementboek voor digitale transformatie zet je aan het denken, biedt inzichten en handelingsperspectieven voor managers, juist ook als je geen IT-achtergrond hebt.
Over Elmas Duduk
Elmas Duduk is psycholoog en bedrijfskundige. Als expert Lerende Organisaties en Veranderkundige begeleidt zij gerenommeerde organisaties bij complexe verandertrajecten, inrichtingsvraagstukken en kennismanagement. Als coach begeleidt zij executives en high performers. Zij is auteur van de boeken Crossmenstorschap en Comforttransitie.
