De Ruiter had zijn les geleerd. Hij had iets te pakken, een bottom-up aanpak, maar er was verbetering nodig. Zoals het management meenemen in het proces. Hierdoor niet ontmoedigd ging hij weer aan de slag en deed meer ervaring op met het creëren van een bottom-up aanpak. Dit pad, de onderdelen van de aanpak en praktijkvoorbeelden beschrijft hij in Bottom up – Systeemtransformatie voor doorzetters. Allereerst: waarom zou een bottom-up aanpak, dus door betrokkenen zelf aangestuurde verandering, nodig zijn?
Grenzen van het systeem
Zo’n 175 jaar geleden hebben onze voorouders een systeem gecreëerd, wat toen erg innovatief was, waarin vertegenwoordigers namens ons gingen besturen. Dat werkte lange tijd prima. De laatste jaren zijn vragen echter zoveel complexer geworden, waardoor we bij de grenzen van het systeem zijn aangekomen. Mensen voelen zich niet gehoord, ze voelen zich niet vertegenwoordigd door hun vertegenwoordigers en willen zelf gehoord worden. Sla de kranten of sociale media er maar op na, de voorbeelden liggen voor het oprapen. De vraag die Floor de Ruiter in dit interessante boek oppakt is: hoe besturen we onszelf, dus niet door inspraak maar door zelf meepraten? Alvast een spoiler: met elkaar zijn we heel goed in staat om tot uitstekende oplossingen te komen.
1000 boeren
Een ander voorbeeld komt uit de provincie Utrecht: hoe ga je met meer dan 1000 boeren in gesprek? Het kan! Door gefaciliteerde dialogen zijn ze samen met oplossingsvoorstellen gekomen. Door te experimenteren en reflecteren bouwt De Ruiter negen inzichten op voor een bottom-up aanpak. Ik noem er een paar: betrek alle betrokkenen (ja, inderdaad álle), het proces is organisch in plaats van gepland, maar spring niet onvoorbereid in het veranderproces – bereid je voor. Uit deze inzichten heeft hij concrete acties afgeleid, waarvan een deel in de voorbereiding zit - Vruchtbare grond creëren - en een deel in het veranderproces zelf - Bottom-up, het proces: aan de slag! Ik vond het interessant te lezen hoe de aanpak tot stand is gekomen. Hoe hij na het succes (of niet, afhankelijk van wie je het vraagt) van Holland Casino ook bij zichzelf te rade gaat hoe het kwam dat ze het management ergens in het proces zijn kwijtgeraakt. De stukjes van de puzzel die langzaamaan gaan passen. Zo’n leerproces wordt niet vaak beschreven in boeken.
Faciliteren
Het laatste hoofdstuk is interessant voor begeleiders die een dergelijk bottom-up proces willen faciliteren. De dialoog aangaan met groepen individuen gaat niet vanzelf, dat moet goed begeleid worden. Bottom up! Laat zien dat het wel degelijk mogelijk is een grote groep betrokkenen mee te nemen zonder grote sturing van bovenaf. Daarmee is het boek interessant voor bijvoorbeeld (lokale) bestuurders. En voor verandermanagers die zoeken naar andere manieren van transformatie. Voor wie niet bang is het anders te doen, te experimenteren. Voor doorzetters dus.
Over Carla Verwijs
Carla Verwijs is managementconsultant met een specialisatie in kennismanagement.
