De werkdruk lijkt de laatste jaren te stijgen. Ook gaat er veel online en moeten we snel kunnen schakelen tussen onderwerpen. En dan gaat de telefoon en komt er weer nieuwe mail binnen die zo snel mogelijk beantwoord moeten worden. De vraag wordt dan steeds meer: hoe manage je jezelf? Daarmee trapt het boek van Christianne Vink af. Het grote hoe ik werkboek bestaat uit vier delen: inleiding, het emotionele brein, het (on)aandachtige brein en jouw eigen gebruiksaanwijzing. Het boek is kleurig opgemaakt met verschillende lettertypes: soms is dat storend, maar tegelijkertijd is het ook wel weer verfrissend.
Breinen
De Nederlandse arbeider is meer en meer een kenniswerker, dat betekent dat ons belangrijkste hulpmiddel dat je gebruikt in je werk je brein is. Vink onderscheidt twee soorten breinen: het emotionele brein en het (on)aandachtige brein. Het is de vraag of ons brein wel snel genoeg meegegroeid is om het ‘nieuwe werken’ goed te kunnen ondersteunen. We hebben niet voor niets helaas veel mensen met uitval, bijvoorbeeld een burn-out. Vink pleit voor een uitgekiende balans tussen inspanning en herstel om onszelf gezond te houden. Dat is natuurlijk niet nieuw, het spreekwoord zegt het al: de boog kan niet altijd gespannen blijven.
Balans
Maar hoe doe je dat dan, die uitgekiende balans? Als eerste stap geeft de auteur inzicht in de soorten breinen. Het emotionele brein is het oudste brein, en wordt ook wel het primitieve brein genoemd. Het aandachtige brein is een relatief nieuw deel, daarin zit ook de ratio en het denken. Het aandachtige brein stelt kenniswerkers in staat om ons werk goed te doen.
Het emotionele brein houdt ons in leven, het geeft aandacht aan de gevaren en leidt bijvoorbeeld tot vecht, vlucht of bevriesreacties. Daar voegt Vink een vierde reactie aan toe: pleasen. Daarbij doe je alles om de ander tevreden te houden. Dit emotionele brein bestaat uit drie systemen: gevaarsysteem, jaagsysteem en kalmeringssysteem. Dit laatste systeem zorgt ervoor dat we rust nemen en zorgzaam zijn voor anderen. Slaap is een belangrijk onderdeel hiervan, of eigenlijk gaat het om de inspanningsherstelbalans. Die is voor elk mens anders, je moet er zelf achter komen hoe die eruit ziet en hoeveel slaap je bijvoorbeeld nodig hebt.
Kalmeringssysteem
Een hoofdstuk is gewijd aan het activeren van je kalmeringssysteem. Daarbij is Vink voorstander van eenvoudige oefeningen, die je makkelijk in je dagelijkse ritme kan inpassen. Bijvoorbeeld het vertragen van je ademhaling als je naar het toilet gaat. Daarnaast geeft ze nog andere tips zoals de hangmat, je nestelen (bijvoorbeeld van je kantoor), yoga nidra en het onderdrukken van die kritische stem. Met name die laatste is denk ik voor veel mensen belangrijk. Wees mild en vergevingsgezind voor jezelf: we leggen de lat voor onszelf vaak veel te hoog.
Drie netwerken
Het (on)aandachtige brein is erg belangrijk voor ons, daarmee denken we. Dat bestaat weer uit drie netwerken:
Salience network: hierin wordt de input vanuit buiten gefilterd. Dit netwerk bepaalt wat belangrijk voor je is.
Central executive network: dit netwerk stelt ons in staat om te focussen, ons te richten op één taak. Met dit netwerk kunnen we informatie opnemen en verwerken. Belangrijk is om deze te trainen, zodat je minder snel reageert op allerlei afleiding.
Default mode network: het netwerk om je informatie te verwerken en alles in perspectief te plaatsen. Dit wordt ook wel het archiverende brein genoemd, het geeft betekenis aan alles wat we meemaken.
Het default mode network wordt geactiveerd als we pauze nemen. Daarom is pauze ook zo essentieel: het zorgt voor een betere productiviteit en creativiteit en stelt je hersenen in staat om te herstellen. Een broodje achter de laptop eten is geen pauze nemen. Door meer rust te nemen functioneer je beter en ben je beter in staat om je werk goed te doen. Dus het maar doorgaan is helemaal niet zinvol!
Aandachtsregulatie
Vink heeft in haar praktijk geconstateerd dat veel stressproblemen te maken hebben met aandachtsregulatie. We zijn niet goed in staat om te focussen, er komen te veel ruis en prikkels van buiten. Je moet jezelf bewust in een werkflow brengen. In het boek staan diverse tips voor een betere concentratie. En probeer niet teveel dingen tegelijk te doen: door taakwisseling dalen je prestaties dramatisch. Oftewel OHIO: Only Handle It Once.
Gebruiksaanwijzing
In het laatste hoofdstuk komt alles samen en worden oefeningen gepresenteerd om jouw eigen gebruiksaanwijzing samen te stellen. Bij elk deel stonden aan het eind al oefeningen, die komen in dit hoofdstuk samen. Een belangrijke quote uit het boek: ‘Als je geen tijd hebt voor ontspanning en herstel, weet je één ding zeker: je bent je systeem gestaag aan het overbelasten en daar ga je een keer de prijs voor betalen.’ Ik ben het daar helemaal mee eens, maar volgens mij is het probleem dat veel mensen dat pas zien als het te laat is.
Bij het boek zit ook een poster waar je als lezer mee aan de slag kunt om jezelf te leren kennen, bijvoorbeeld op het gebied van de inspanningsherstelbalans. Ook voor het ‘hoe’ geeft de auteur tips.
- Wil je een minder goede gewoonte afleren, maak het jezelf dan zo moeilijk mogelijk.
- Wil je jezelf een nieuwe positieve gewoonte aanleren maak het jezelf dan juist zo makkelijk mogelijk.
Het is allemaal niet nieuw, maar wel belangrijk! Juist voor mensen die te weinig tijd hebben, is het goed dit boek te lezen. En ermee aan de slag te gaan natuurlijk. Het sluiten van vriendschap met jezelf en het bewaken van je inspanningsherstelbalans is daarbij bepalend.
Over Jan Hoogstra
Jan Hoogstra heeft meer dan 25 jaar ervaring als IT-adviseur en IT-auditor bij grote accountants- en adviesbureaus. Tijdens zijn loopbaan heeft hij veel opdrachten gedaan op het gebied van informatiebeveiliging en optimalisering van de inzet van IT. Jan is directeur bij CognoSense, dat gespecialiseerd is in de menselijke kant van IT.
