De praktijk, dat zijn gesprekken. In zijn werk heeft Mullenders veel, heel veel gesprekken. Maar je kunt een boek niet vullen met willekeurige gespreksverslagen. Een boek heeft structuur en een centrale boodschap. Dus hoe structureer je al die informatie uit gesprekken en kom je tot een boodschap?
Voor dit boek koos hij daarom een hoofdthema: waarom doen mensen wat ze doen? Dat hoofdthema splitst hij in delen. Elk deel is een subthema dat hij uitwerkt met een aantal casussen. Een casus is een concrete situatie: Mullenders voert steeds nieuwe actoren op, met een (voor)naam en een probleem. De uitwerking heeft tips, inzichten en af en toe een mening.
Context
Mullenders schrijft voornamelijk vanuit de context van organisaties. Mijn eerste gedachte daarbij is dat dit logisch is, omdat hij daar nu eenmaal werkt. Een tweede gedachte gaat over het beantwoorden van de centrale vraag: waarom doen mensen wat ze doen? De vraag is binnen organisaties makkelijker te beantwoorden. In die setting bestaan namelijk min of meer vaste verwachtingen en patronen, wat het aantal mogelijke antwoorden beperkt.
Balans
Door de korte casussen roept dit boek het gevoel op van een verzameling columns. Leuk om tussendoor een paar bladzijden te lezen, maar leer je er wat van? Ik vind van wel, al gaat het vooral om bite size inzichten en weetjes.
Als balans voor de snelle kennis is er achterin het boek een literatuurlijst. Het geeft -naast balans - inzicht in de bronnen, keuzes en intellectuele achtergrond van de auteur. En daarmee zit het wel goed. De lijst heeft stevig leesvoer, artikelen en wat links.
Jung
Zowel in de casussen als in de literatuurlijst komt Jung een aantal keer voor. Zelf ben ik geen fan van deze grondlegger van de psychologie. Mullenders stapt niet in de valkuil van esoterisch gebabbel, een risico bij Jung-liefhebbers. Hij noemt wat ideeën, die hij aanvult met meer eigentijdse wetenschap. Op die manier blijft Jung in de sfeer van common sense, en dat kan geen kwaad.
Geen zelfhulpboek
Als je met korte verhalen een punt maakt, moet je generaliseren en samenvatten. Mullenders geeft toch genoeg info en context om platitudes te voorkomen. Daarom doen ze dat is dan ook geen zelfhulpboek met lege citaten.
Een voorbeeld. De kern van een van de verhalen gaat over de menselijke basisreacties. Veel (zelfhulp)boeken kopiëren en plakken op dit onderwerp en hebben het over Fight or Flight. Mullenders gebruikt een tekstkader om de 5 (!) reacties te beschrijven: Fight - Flight - Freeze - Flop - Friend.
In een andere casus schrijft hij kritisch over het veelgehoorde advies ‘je beste zelf te zijn’. Terecht stelt hij dat deze gedachte je uiteindelijk weinig oplevert en zelfs schadelijk kan zijn.
Mullenders bewijst dat hij verder denkt. Hij praat niet mee met de mode en heeft daarmee mijn sympathie.
Meekijken
Met Daarom doen ze dat krijg je wat er op het titelblad staat: ‘Kijk mee over de schouder van een psycholoog.’ Kleine en grote kwesties en problemen die je herkent bij jezelf of anderen. Meekijken suggereert ook een compleet beeld, en dat krijg je natuurlijk niet. Dat spreekt voor zich, want Mullenders heeft moeten kiezen. Welke gebeurtenissen zijn leuk om over te vertellen? Welke casussen passen bij het thema? Welke details kan hij delen?
Zodra een psycholoog betrokken is, wordt hij onderdeel van de situatie die hij helpt aanpakken. Zijn aanwezigheid kan de kwestie ook verslechteren. Een goede psycholoog maakt daarom afwegingen voordat hij een coach- of consultrelatie aangaat.
Volop inzicht in de afwegingen, de stroeve gesprekken, maar ook de positieve effecten van persoonlijke betrokkenheid zouden dit boek completer maken. Ook in het format van korte casussen kan je dit goed inpassen. Misschien een idee voor een volgend boek?
Over Hans de Witte-van Mierle
Hans de Witte - van Mierle is adviseur, projectmanager en trainer. Hij werkt in het sociaal domein, met als specialisaties participatie, gedragsverandering, brede samenwerking en transitietrajecten.
