We zien alleen het gedrag van mensen, en weten niet waaróm iemand zich zo gedraagt. We trekken hierover conclusies, gebaseerd op ons eigen mensbeeld. En dus zitten we er vaak naast. Drijfveren, behoeften en persoonlijkheid zijn uniek, en blijven verborgen. Behalve voor een psycholoog, zoals Mullenders. Hij is (ook) assessment- en ontwikkelpsycholoog, en van daaruit vaak betrokken bij promoties of sollicitaties. Hoe dat gaat, en welke verrassende resultaten dat op kan leveren beschrijft hij in allerlei concrete voorbeelden. Superleerzaam!
Diploma of karakter
Zo is er een verhaal over een sollicitant die niet over het juiste papiertje beschikte. Wel de hele opleiding gedaan, geen diploma. Je eerste reactie kan zijn: slappe hap, niet slim genoeg, geen doorzetter, niet prestatiegericht. Maar als je doorvraagt … komen er allerlei valide redenen naar voren. En bij een assessment kan blijken dat deze sollicitant prima bij de functie past. Misschien is het ontbreken van het papiertje wel juist een teken van karakter ….
84 verhaaltjes
Daarom doen ze dat bestaat uit 6 delen met verschillende thema’s en zo’n 84 verhaaltjes, de meeste gebaseerd op een opdracht van Mullenders, de andere met algemene informatie. Zo is er in het deel ‘Boven en onder de oppervlakte’, een algemeen verhaal over het verschil tussen verlegen en introvert zijn. Qua gedrag zie je het verschil niet zo: het zijn rustige mensen die zich op de achtergrond houden. Qua onderliggende persoonlijkheid is er wél verschil. Verlegen mensen hebben last van angst, schaamte, onzekerheid. Introverte mensen hebben minder behoefte aan interactie met anderen, dat kost hen veel energie. Maar introverte mensen kunnen inspirerende sprekers zijn, en verlegen mensen kunnen minder verlegen worden. Andersom werkt dat niet zo.
Functie-omschrijving
Het verhaal over Jonas is een voorbeeld uit de praktijk: Mullenders heeft assessments gedaan op sollicitanten voor de functie van financial controller. Hij heeft positief geadviseerd voor sollicitant Jonas, maar inmiddels, een half jaar verder, blijkt Jonas volstrekt niet te voldoen. ‘Gebrek aan intelligentie’, stelt de CEO. Mullenders voelt zich schuldig, heeft hij slecht werk geleverd? Hij vraagt naar het huidige gedrag van Jonas. ‘Kip zonder kop, kan niet prioriteren, denkt niet overstijgend, is alleen maar brandjes aan het blussen.’ Wacht eens even! De functie-omschrijving van destijds legde de nadruk op ‘op de winkel passen, zorgvuldig, intelligent’. Maar de huidige situatie is dat Jonas’ voorganger een puinhoop heeft achtergelaten. Dat is een heel andere context, waar een crisismanager zou passen, en niet een zorgvuldige op-de-winkel-passer. De CEO ziet het licht, en Jonas krijgt een andere, passender functie.
Hulde
Dit soort verhalen heeft bij mij meer begrip voor het fenomeen assessments opgeleverd. Ik was er vaak als leidinggevende gebruiker van, maar vaker nog ‘slachtoffer’, omdat het een black box bleef. Mullenders lijkt de kandidaten ook feedback te geven over zijn observaties en zijn uiteindelijk advies. Hulde!
Daarom doen ze dat heeft een mooie balans van redelijk eenvoudige situatieschetsen die erg herkenbaar zijn, en de theoretische uitleg die in een apart kader onder de verhalen is opgenomen. In de literatuurlijst is voor elk verhaal ook een relevant boek, krantenartikel of website opgenomen.
Bewustwording
De verhalen zijn kort en komen in eerste instantie wat kort door de bocht of oppervlakkig over. Maar het is natuurlijk niet de bedoeling om van de lezers volwaardige psychologen te maken. Wel zorgt het voor bewustwording dat gedrag op veel verschillende manieren te verklaren valt. Mullenders wijst ook op het gebrek aan onderbouwing voor ‘de kleurtjes’-testen en raadt de Big5 testen aan, met name Hexaco. Dit is een goede, en terechte, waarschuwing, moet ik toegeven. We stoppen mensen te snel in hokjes.
Het boek is mooi uitgevoerd en erg prettig leesbaar, zelfs in de theorie-kaders is weinig jargon. Alleen Flop in de vijf F-en voor trauma-reacties (Fight, Flight, Freeze, Friend en dus Flop) heb ik even gegoogled voor wat voorbeelden.
Persoonlijk en kwetsbaar
De verhalen zijn extra levendig door de persoonlijke noot, Mullenders’ eigen reactie erop. Daarnaast zijn het situaties die ik heel vaak herkende uit mijn eigen werk. Zo lees je met extra belangstelling de misvattingen en oplossingen. (Zoals die voor de betweter. Geniaal).
Opvallend vond ik de humor en bescheidenheid van de auteur. Het voorwoord is geschreven door ghostwriter/redacteur Tjomme Reeringh, die ook als mede-auteur op de cover staat. Dat zie ik zelden. Ook geeft Mullenders zelf een inkijkje in zijn patroon van erkenning zoeken, met een referentie naar een recensie van zijn eerste boek, waarin gevraagd wordt of 26 aanbevelingen echt nodig waren voor Mullenders om zich serieus genomen te voelen. Hij heeft zijn leven gebeterd, in dit boek staan er nog maar 14. En in het boek staan heel wat voorbeelden waarin het oordeel van Mullenders niet goed ontvangen werd, terecht of onterecht. Dat is je kwetsbaar opstellen, jezelf laten zien. Mooi. Voor mij maakt dit het boek nog overtuigender.
Doet Mullenders dat daarom?
Over Elly Stroo Cloeck
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
