Alle grote crises waar wij nu maar mee blijven worstelen, kunnen binnen 15 jaar opgelost zijn. Dat klinkt haast te mooi om waar te zijn, maar Van der Wel heeft zich grondig in de cijfers verdiept en komt tot verrassende conclusies. Er zijn grote innovaties gaande op de terreinen energie, mobiliteit en voedsel; als die samenkomen, gaat het ineens heel hard. Zo zie je bij zonne-energie al vanaf 1975 elke twee jaar een verdubbeling. Aanvankelijk stelt dat nog weinig voor, maar de komende jaren vliegen de percentages omhoog, zoals dat gaat bij exponentiele groei. Dat type groei kunnen wij ons moeilijk voorstellen, zoals de auteur aanschouwelijk uitlegt door ons te vragen hoe dik een 51 keer dubbelgevouwen papier is geworden. Dat antwoord heeft praktisch iedereen fout (in het boek vind je het juiste antwoord).
S-curve
Ook andere technologieën winnen rap terrein, zoals windenergie en elektrische auto’s. Bij het voedsel gaan nieuwe technieken als precisie-fermentatie en kweekvlees ons verder helpen. Steeds volgen de ontwikkelingen een S-curve: na een aanloopfase volgt een omslagpunt en dan een exponentiele toename, waarbij de productie toeneemt en de kosten tegelijkertijd enorm dalen. In steeds meer landen komt het omslagpunt in zicht: om daar optimaal van te profiteren kunnen we het beste stoppen met alle fossiele subsidies en vol inzetten op de versnelling van de beoogde transities.
Daar komen dan nog allerlei gunstige neveneffecten bij, zoals op onze gezondheid, een verminderde afhankelijkheid van foute regimes met olie en een verkleining van de sterk vervuilende transportvloten die alle fossiele brandstoffen over de wereld vervoeren.
Arbeidsvreugde
Ondertussen wordt de energie vanaf een bepaald moment zo goed als gratis en kunnen we extra welvaart genereren. De valkuil zou zijn dat we die welvaart direct omzetten in meer consumptie; dat mechanisme kunnen we beter loslaten, want het doet de aarde én onszelf geen goed. In de visie van Van der Wel kunnen we ons werkende leven terugbrengen tot maximaal drie dagen per week en ons dan de rest van de tijd wijden aan onze andere rollen (gezin, familie, vrienden, vrijwilligerswerk, mantelzorg etc). Met zo’n basisbaan en een gegarandeerd basisinkomen – ook dat wordt netjes voorgerekend, het kan uit – leven we gelukkiger, gezonder en met meer arbeidsvreugde. Van der Wel is niet de eerste die hierover begint, maar het past naadloos bij de rest van zijn verhaal.
Tien punten
Het zou al te gemakzuchtig zijn alleen naar de overheid te kijken: zelf kunnen we ook veel doen. Daarover gaat het derde en laatste deel van dit boek. We krijgen tien punten mee om aan te werken, plus in een bijlage een keur aan geweldloze maatschappelijke actievormen. Van der Wel nodigt ons uit om zijn verhaal op alle mogelijke manieren te checken; hij is ervan overtuigd dat het steekhoudt, maar staat open voor kritiek.
De politiek kan zeker bijdragen: suggesties daarvoor zijn het instellen van een Raad voor de Toekomst, werken aan het doorvoeren van true pricing en koersen op Brede Welvaart in plaats van het BBP.
Venus-scenario
Aan het slot worden we gewaarschuwd voor het Venus-scenario. Die planeet was ooit leefbaar, maar nu allang niet meer. Dat kan ons op aarde ook gebeuren als we de ‘drempel van oneindige impact’ zouden overschrijden, zeg maar het point of no return (denk aan ‘Earth Overshoot Day’, als we de hoeveelheid voor dat jaar beschikbare grondstoffen opgebruikt hebben – een dag die steeds vroeger in het jaar valt). Maar, zo wordt Abraham Lincoln geciteerd: ‘De beste manier om de toekomst te voorspellen, is hem zelf te maken.’
Sympathiek gebaar is dat Van der Wel de auteursopbrengsten van dit boek aan Unicef schenkt.
Al met al is De Goede Toekomst zonder meer een prikkelend boek, dat je uitnodigt om de zonnige, op kansenbenutting gerichte kant van allerlei ontwikkelingen te helpen uitdragen en versterken. Het zou toch mooi zijn… Weliswaar lijkt de politieke wind momenteel uit een wat andere hoek te waaien, maar wie weet kunnen we als burgers samen helpen om het kantelpunt te versnellen. Daar lijken we veel bij te winnen te hebben!
Over Rogier van der Wal
Rogier van der Wal is classicus, filosoof en bestuurskundige. Sinds 1 september 2022 is hij lector Ethisch werken bij Fontys Hogeschool in Eindhoven. Hij is daarnaast fellow bij de Thorbeckeleerstoel aan de Universiteit Leiden.
