New York Times journalist David Brooks was lange tijd geremd en terughoudend met spontane uitingen van gevoelens en in de omgang met andermans gevoelens. Een paneldiscussie met theatermensen bracht daar verandering in. Hij ontdekte hoe fantastisch het is om over je emoties te kunnen praten en je hart open te stellen. Hij begon steeds meer te zien hoe hij een goede gesprekspartner kon zijn door dingen te bekijken vanuit het perspectief van een ander. Weinig zaken zijn zo bevredigend als het gevoel dat je wordt gezien en begrepen. In de kern berusten alle sociale vaardigheden op ons vermogen om te begrijpen wat een ander doormaakt.
Verkleiners en verlichters
Hoe je mensen niet moet behandelen, is generaliserend en mensen zien als groepen. ‘Ik ben zo gek op Indo’s’, hoorde ik laatst iemand spontaan uitroepen op een bijeenkomst van vakgenoten met voornamelijk vrouwen en toevallig twee mannen met een Indo-uiterlijk. Ik voelde me letterlijk ineen krimpen, en dan ging het nog niet eens over mijzelf. Brooks voert verschillende redenen aan voor dergelijk gedrag, onder andere dat mensen vastzitten in hun eigen perspectief. Dat lijkt in dit voorbeeld het geval. Verlichters zijn mensen met aandacht. Mensen met een warme, respectvolle, bewonderende blik. Liefde is aandacht voor het individu. Het grootse in kleine daden. De kunst van aanwezig zijn zit vaak in kleine gebaren.
Luidruchtige luisteraar
Een onderhoudende gesprekspartner vertelt grappige verhalen. Een goede gesprekspartner luistert. Je steekt elkaar niet de loef af, of neemt het gesprek over met je eigen ervaringen. Een luidruchtige luisteraar straalt warmte uit en is vol aandacht voor wat er wel en niet gezegd wordt. Zoals welke geschiedenis iemand meeneemt in het gesprek. Een goede luisteraar is een vergezeller van het gesprek. De vergezeller voert niet de regie, maar is ook geen passieve toeschouwer. De vergezeller geeft nadrukkelijk de macht uit handen en stelt zich open voor wat zijn gesprekspartner aandraagt. Hij gaat mee in het denkkader van de ander en sleept de ander niet terug naar zijn eigen denkkader. Dit alles spoort mensen aan hun verhaal te vertellen, in al zijn rijkheid. Mensen zijn vaak enorm dankbaar dat een ander de moeite neemt om naar ze te luisteren. Dat schept een verbintenis, die in onze gefragmenteerde en gepolariseerde samenleving niet vanzelfsprekend is.
Blindheid in een gepolariseerd landschap
Als journalist van de New York Times brengt Brooks veel tijd door in Washington DC. Hij hekelt het wantrouwen in de samenleving, en het gevoel van mensen dat ze alleen op zichzelf kunnen rekenen. Hij ziet gekrenkte mensen aangetrokken worden door de politieke arena. Een plek waar morele strijd wordt uitgevochten in heldere tegenstellingen. In dit gepolariseerde politieke landschap worden geen gemeenschappen gevormd en geen connecties gebouwd. Verdriet en ontmenselijking leiden tot emotioneel en fysiek geweld. Afgewezen liefde kan omslaan in haat. Het draagt bij aan een epidemie van eenzaamheid en gemeenheid.
Depressie
Brooks vertelt het aangrijpende verhaal van zijn beste en oudste vriend. Een leven lang waren David en Pete zeer hecht. Pete had een energieke en speelse persoonlijkheid. Hij was moedig en zorgzaam en goed in zijn werk als oogchirurg. Toch bleek hij een jeugdtrauma mee te torsen dat uiteindelijk bijdroeg aan een slepende depressie. Brooks probeerde Pete tevergeefs op te beuren. Pete begreep zelf nauwelijks wat er met hem aan de hand was. Brooks voelde zich vaak nutteloos door zijn onvermogen om Pete te helpen. Hij toont hoe moeilijk het is om iemand met depressie werkelijk te zien en te begrijpen. Het is haast niet mogelijk om de alternatieve werkelijkheid te begrijpen die iemand met depressie ziet. Het enige wat Brooks kon doen was bereid zijn zich nederig op te stellen tegenover het feit dat die situatie onbegrijpelijk is.
Levenstaken en levensverhalen
De kunst van mensen kennen is niet het eerste boek over luisteren en de ander zien en begrijpen. Velen voor Brooks hebben geconstateerd dat erkenning van onze persoon zeer wezenlijk is voor de ontwikkeling van ons karakter en de samenleving. Brooks verhaal steekt uit boven veel andere boeken door de persoonlijke ontwikkeling die Brooks zelf heeft doorgemaakt. Dit boek is het resultaat van jaren en jaren werk en ontwikkeling. Dat is merkbaar in de kwaliteit van de verhalen en de diepgang van de inzichten. Net zo goed als dat zijn vaardigheid als schrijver, journalist en onderzoeker zichtbaar is in elke bladzijde van dit boek. De vertaling is duidelijk en de vormgeving is prettig en rustig.
Over Freija van Duijne
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.
