Ondanks deze ophef en onrust is Mindfulness voor Dummies (van Shamash Alidina) van een nuttig boek. In principe kan je het gebruiken om vanuit het niets te leren wat mindfulness in theorie én praktijk inhoudt. De meest gangbare, acht weken durende introductiecursus mindfulness staat er bijvoorbeeld goed in beschreven. Merkwaardig genoeg komt deze cursus pas in het hoofdstuk 9 aan bod, terwijl eerder al heel wat oefeningen de revue zijn gepasseerd. Sommige daarvan kun je doen door te luisteren naar de instructies op genoemde CD.
Meer dan als eerste kennismaking is Mindfulness voor Dummies vooral geschikt als opfriscursus of als naslagwerk. In de meeste mindfulnesstrainingen staat de praktische training voorop. Daardoor blijven achterliggende ideeën nogal eens onderbelicht. In Mindfulness voor Dummies komen deze juist voor het voetlicht. Bovendien worden deze aan de hand van aansprekende metaforen verduidelijkt.
Zo is een veel voorkomend misverstand dat mindfulness een manier zou zijn om je hoofd leeg te maken. Nee: door mindfulness leer je juist om je gedachten er te laten zijn zonder er iets mee te doen. Je wordt geacht niet te proberen ze weg te drukken, maar ze te registeren en vervolgens je aandacht terug te brengen naar (bijvoorbeeld) je ademhaling. Dit wordt toegelicht door een vergelijking te maken met iemand die bij je op de stoep staat en aanbelt. Je besluit de bel te negeren. Hij belt weer. En dan nog eens. En nog eens. Jij raakt gefrustreerd. Je probeert jezelf op allerlei manieren van het geluid af te leiden, maar het lukt niet. Als je gewoon de deur opendoet en degene die aanbelt te woord staat, kun je stoppen met ontwijken.
‘Je kijkt je angsten recht in de ogen. Je kijkt naar de onprettige emotie in plaats van ervoor weg te rennen. De emotie aankijken, zonder te proberen hem weg te duwen heeft meestal tot gevolg dat de emotie vervliegt. De emotie komt binnen, drinkt een kopje thee en vertrekt weer. Hij wilde alleen maar een beetje opmerkzaam bewustzijn. En dat is nou precies wat je moet geven. Probeer je bewust te worden van de emoties waarvan je al zo lang weg rent, met een vriendelijk, nieuwsgierig, niet-oordelend bewustzijn. Verken en ontdek welk effect het op de lange termijn heeft om te leren van je negatieve emoties in plaats van ze de deur te wijzen.’
En dan volgt (vanuit hoofdstuk 16) een verwijzing naar de hoofdstukken 12 en 13, waar je kunt lezen hoe mindfulness je kan helpen met negatieve emoties om te gaan. Nog eerder, in hoofdstuk 7, staat er al een oefening van vergelijkbare strekking met de mooie oneliner: ‘Probeer je gedachten te observeren in plaats van erin verstrikt te raken.’ Een eindje verderop: ‘Als je regelmatig mediteert, ga je vanzelf afstand nemen van je gedachten. Normaal reageer je op een gedachte, vooral als je je niet volledig bewust bent van die gedachte. In meditatie (..) zie je gedachten als een patroon, als energie die door je hersenen gaat.’
Het leuke van dit boek is dat het veel aandacht besteedt aan kleine, ‘terloopse’ meditaties die je verspreid over de dag, op allerlei plekken, in allerlei situaties kunt doen. (Dit naast de kernmeditaties waarvoor een zo stil mogelijke ruimte het meest geschikt zijn.) Die minimeditaties passen goed bij de vorm van een Voor Dummies. Daarin moet je niet te lang achter elkaar lezen, maar de inhoud ervan in kleine stukjes tot je nemen. Anders gaat het je opnieuw duizelen en dat was nou juist niet de bedoeling van mindfulness.
Over Annegreet van Bergen
Annegreet van Bergen is econoom, auteur van de bestseller Gouden jaren en journalist.
