Alles wordt anders

Dik Bijl beschrijft in Alles wordt anders de volgende zeven ontwikkelingen: Robots, Zelfrijdende auto’s, Kunstmatige Intelligentie, 3-D printen, Synthetische biologie, Nanotechnologie, en Genetische geneeskunde. Alle zeven zijn het ontwikkelingen die zowel spectaculair als onafwendbaar zijn. Wat zijn dan de gevolgen?

Athene of Oude Pekela

Of al deze ontwikkelingen goed of slecht zijn voor mens en wereld is niet zo één twee drie te beantwoorden. Het antwoord is ook afhankelijk aan wie de vraag gesteld wordt. Optimisten hebben argumenten die Bijl vergelijkt met het oude Athene. Een overvloed aan middelen. Tijd en mogelijkheden om je met de betere dingen des levens bezig te houden, zoals kunst, literatuur, gezellig gezond en gelukkig samenzijn. Of wordt het Oude Pekela?! Volgens Bijl hét voorbeeld van uitzichtloosheid, met armoede, drank en drugsgebruik tot gevolg. Beide opties worden in diverse voorbeelden toegelicht.

Het boek bestaat uit twee delen met in totaal twaalf hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk schetst een beeld van wat er aan de hand is. Een korte introductie van de zeven technologieën. En een korte doorkijk naar de mogelijke maatschappelijke gevolgen en ook waarom het tempo van de veranderingen zo hoog is. Deel één beschrijft uitvoeriger de zeven verschillende technologieën. Deel twee van het boek begint vanaf hoofdstuk negen en beschrijft de mogelijke maatschappelijke gevolgen van deze ontwikkelingen. In wat voor soort maatschappij komen we terecht? Wordt het voor- of tegenspoed? Athene of Oude Pekela? Beide visies komen aan bod. Het boek sluit intrigerend af met de epiloog Alles wordt nog veel meer anders. We staan nog maar aan het begin.

Pakkende onderwerpen

Uiteraard heb ik al wel eens gehoord van de zeven beschreven onderwerpen. Over het één heb ik iets meer gelezen dan over het ander, maar de termen kende ik al wel. Ik volg de ontwikkelingen rondom zelfrijdende auto’s en weet dat deze techniek al best ver gevorderd is. En dat de ontwikkeling van robots ook behoorlijk op gang is. Daarnaast zijn er al computers die – min of meer – zelflerend zijn. Wat erg mooi beschreven wordt is hoe de technologie nu eigenlijk werkt, en waar de ontwikkelaars tegenaan lopen. Welke zaken dus nog overwonnen moeten worden. Dat maakt het pas echt boeiend vind ik. Niet alleen de mogelijkheden belichten maar ook de moeilijkheden.

Een bijzonder interessante ontwikkeling vind ik die van de nanotechnologie. Toepassingen van super kleine deeltjes in apparaten maar ook kleding. En een nog mooiere toepassing vind ik de medische. Zo wordt er veel onderzoek gedaan naar het gebruik van nanotechnologie in de strijd tegen kanker. Hoe fantastisch zou het zijn dat er geen chemotherapie of zware operatie meer nodig is, maar dat super kleine deeltjes door het lichaam bewegen en vervolgens alleen de kankercellen vernietigen?

En de gevolgen?

Prachtig natuurlijk, al die ontwikkelingen. Maar wat betekent dit nu eigenlijk voor de toekomst? Hoe gaat de mensheid hier mee om? wordt het, zoals al geschreven, Athene, of toch Oude Pekela?

Bijl beschrijft beide opties. En natuurlijk is het fijn om te lezen dat de ontwikkelingen er voor zorgen dat we heel veel vrije tijd hebben. En heel gezond zijn en ook nog eens heel lang blijven leven. Maar dit alles heeft ook een keerzijde. Want betekent al die vrije tijd niet dat er heel veel mensen werkeloos geworden zijn? En dat gezond en lang leven niet automatisch betekent dat dit allemaal geweldig is? Immers is er dan veel minder zorg nodig, en dus ook minder mensen die in de zorgsector werken. Werkeloosheid dus. Om nog maar helemaal niet te spreken van veel fabriekswerkzaamheden die door de komst van robots niet meer door mensen worden uitgevoerd. Wat gaan al die werknemers dan doen? En het zijn niet alleen de fabrieksarbeiders die overbodig worden hoor. Want een computer als Watson, die in 2011 de twee beste Amerikaanse Jeopardy-spelers versloeg, zou toch ook een huisarts of advocaat kunnen vervangen? En daarbij nog zelflerend zijn ook!

Het is dus echt niet allemaal fantastisch en geweldig. Aan al deze ontwikkelingen kleven ook grote maatschappelijke gevolgen. Linksom of rechtsom, positief gedacht of doemdenkend. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Bijl geeft in dit boek een mooi overzicht wat er allemaal staat te gebeuren. En beschrijft helder en met goede voorbeelden welke gevolgen dit allemaal kan hebben. Het is daarmee niet een verhaal wat je de oplossing aangeeft. Het stemt je wel tot nadenken en overdenken. En dat is volgens mij precies wat Dik Bijl voor ogen had toen hij Alles wordt anders schreef.