Rau kijkt naar de grote globale vraagstukken op gebied van ecologie, economie en klimaat, en reflecteert op het lineaire productiesysteem dat gigantische verspilling met zich meebrengt. Rau is een systeemdenker die graag nadenkt over een systeem dat niet deze problemen veroorzaakt. Het interessante van Rau is dat het niet bij nadenken blijft, maar dat hij bij zijn eigen werk experimenteert met zo’n nieuw circulair systeem. Het uitgangspunt van circulariteit is dat we materialen niet meer verbruiken maar gebruiken. Waar producenten verantwoordelijk blijven voor hun grondstoffen. Niet langer producten verkopen, maar diensten.
Dat het wennen is aan deze manier van denken illustreert Rau met het voorbeeld van Philips die hij vroeg om licht te leveren voor zijn kantoor, in plaats van lampen te verkopen. Licht leveren houdt in dat de verantwoordelijkheid en dus alle kosten voor materiaal en energie voor de leverancier zijn, en dat de klant een vast bedrag betaalt voor de dienst ‘licht’. Wie lampen verkoopt wil het liefst veel verkopen en heeft minder belang bij de energierekening. Als het puur om de dienst licht gaat, dan is het verstandig om materiaalkosten en energiegebruik laag te houden. Er ontstaat een radicaal andere houding ten opzichte van grondstoffen. Philips raakte enthousiast en heeft inmiddels bij Schiphol ook een licht-leveringscontract. Daarbij heeft het Philips ook aangezet om na te denken over hoe de levensduur van een LED-lamp te verlengen, door de driver zodanig te monteren dat die halverwege de levensduur van de lamp vervangen kan worden in plaats van de hele lamp te hoeven vervangen.
Het boek geeft mooie illustraties van dit soort praktijkvoorbeelden uit een van de bedrijven van Rau, TurnToo, dat hij samen met anderen heeft opgericht voor nieuwe businessconcepten voor de circulaire economie. Maar daarnaast neemt het boek de lezer mee in Rau’s gedachtegoed. Zijn inspiratiebronnen die uiteenlopen van de oplossingen die de bemanning van de Apollo 13 vond voor hun problemen tot de vooruitziende blik van de architecten van het New College in Oxford die een eikenbos hadden geplant om honderden jaren later de balken te kunnen vervangen. Hij geeft filosofische beschouwingen over wat we waardevol achten. Hij relateert de behoeftepiramide van Maslov aan onze focus op geldelijke waarde, winstbejag en korte termijn, waardoor we dreigen de basis van ons bestaan te vernietigen.
In de filosofie van Rau zijn we een gast op deze aarde. Groei kan alleen binnen de grenzen van het gesloten systeem. Om dat te borgen spreekt Rau over de Universele Rechten van het Materiaal, analoog aan de Universele Rechten van de Mens. Hij heeft het begrip Materialen Paspoort gelanceerd om te zorgen dat materialen niet meer in de anonimiteit kunnen belanden en verloren zo gaan. Rau experimenteert met zijn concepten en maakt ze tastbaar in zijn gebouwen.
Rau is visionair in de zin dat we de circulaire economie hard nodig gaan hebben. Het denken over wat circulaire economie inhoudt is pas net begonnen. We kunnen nog veel leren over hoe de circulaire economie in de praktijk te brengen.
Het boek Material Matters is een prachtig boek vol mooie foto’s. Het is bedoeld om door te geven. Achterin staat een leenlijst, zoals vroeger in een bibliotheekboek. Mijn exemplaar ga ik zo dadelijk weggeven en hopelijk wordt het door veel mensen na mij gelezen.
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen. Ze maakt deel uit van het collectief van toekomstdenkers voor de trendrede.
Over Freija van Duijne
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.
