Beiden zijn we gedreven om een positieve bijdrage te leveren aan welzijn en effectiviteit in organisaties door te putten uit het beste van oosterse wijsheid en westerse wetenschap. Allebei benadrukken we de macht en onmacht van ons brein. En zetten we die kennis in om leiders te helpen gelukkiger en (mede daardoor) effectiever te zijn.
De Valk’s boektitel Menselijk leiderschap is een tijd de werktitel geweest van mijn boek De Verborgen Dimensie van Leiderschap’. De ondertitel van mijn boek luidt ‘Evolutie van macht naar kracht’. Toen ik de ondertitel van De Valk’s eerste boek Neuroleiderschap ontdekte moest ik hardop lachen: ‘van macht naar kracht’. Nou ja!
De kracht van menselijk leiderschap
Heeft Guido de Valk me dan niks nieuws meer te vertellen? Gelukkig wel. Volgens mij heb ik gemiddeld elke vijf bladzijden een ezelsoor gemaakt. Waar de kracht van mijn methode zit in het belichamen van menselijk leiderschap (inclusief gebruik van de kracht van het brein), zit De Valk’s kracht in uitleggen hoe het brein werkt en die inzichten heel toepasbaar maken.
Hij toont aan dat onze normaal geworden manier van werken, met veel afleiding, multi-tasking, deadlines (het woord alleen al) en hoge werkdruk ons dom, ongelukkig en ongezond maakt. En hij laat zien wat er nodig is om als leider eerst zelf een krachtige mindset te kweken, om vervolgens je medewerkers daar positief mee te besmetten.
Hij helpt de lezer echt te snappen en herkennen in welke staat het brein verkeert. Koren op mijn molen daarbij is dat hij benadrukt dat het belangrijkste is om te oefenen, oefenen, oefenen. En dat je daarbij interne weerstand zal gaan tegenkomen. Dat dat normaal is. En dat je wat kunt doen om daar doorheen te komen. Het antwoord is niet:’nog meer wilskracht en harder doorzetten’. Nee, meer je best doen en harder rennen gaat alleen maar meer van dezelfde ellende brengen.
Paradox: Hoe herken ik mijn automatische piloot... juist wanneer ik op de automatische piloot sta?
Het antwoord is even eenvoudig als briljant. Leer herkennen wanneer je brein in de interne leider modus staat en wanneer in de interne volger. De interne leider staat aan het roer wanneer onze neocortex (het evolutionair nieuwe gedeelte van het brein) volledig meedoet. Dan hebben we creativiteit, reflectievermogen, innovatievermogen en beslisvermogen tot onze beschikking. De interne volger is dat deel van ons dat automatisch gedrag uitvoert. Dan staan de twee oudere brein-systemen aan het roer (limbisch systeem en reptielenbrein). Herkennen dat andere mensen veel op de automatische piloot doen is makkelijk. Vaak denken we dat wijzelf daarentegen juist heel bewust leven. Dat is waarschijnlijk een vergissing. Een begrijpelijke vergissing, dat wel.
Minstens 85% van wat er in het brein gebeurt zijn we ons niet van bewust. Beslissingen worden eerst genomen, daarna rationaliseren we er een reden bij. Dit werkt zo goed, dat we zelf meestal niet doorhebben dat dit de volgorde is. Het verklaart wel een hoop. Bijvoorbeeld waarom je toch regelmatig dingen doet of zegt die je eigenlijk niet wilt. Die niet overeenkomen met jouw visie van hoe je wilt zijn.
Is de interne volger de slechterik en de leider de goedzak?
Waar ik moeilijk aan kon wennen is de keuze van De Valk om het deel van ons dat meer op de automatische piloot functioneert ‘de interne volger’ te noemen. Daardoor krijgt ‘volger’ makkelijk een negatieve connotatie. Dat bedoelt de schrijver niet, maar het gebeurt (bij mij) wel. En het gevolg daarvan is meer oordeel over juist de goede kanten van volgerschap in jezelf en anderen. De meeste leiders zijn toch al enigszins control-freaks (ik spreek ook over mezelf). Ze zouden juist enorm profiteren om beter te worden in bewust volgen. Ik vermoed dat de schrijver en ik het daarover eigenlijk wel eens zijn.
Niet handelen vanuit de interne volger, wel beter worden in bewust volgerschap
Waar het om gaat is ons bewuster te worden welke overtuigingen en gedragspatronen we onbewust volgen. Om vervolgens meer leiderschap te nemen in de richting van kracht, verbinding en succesvolle samenwerking. Ik snap de keuze voor de termen ‘interne volger’ en ‘interne leider’ wel, omdat een beetje leider natuurlijk niet voor volger uitgemaakt wil worden en er dus een bepaalde motivering van dit schrikbeeld uitgaat.
Wil je echter een goede dienend leider zijn, dan is bewust volgerschap in de vorm van luisteren, delegeren, en randvoorwaarden scheppen onmisbaar. Dat is dan weer gedrag dat aangestuurd wordt door onze interne leider.
Benut de onbegrensde kracht van het brein
Die kracht is misschien wel niet helemaal onbegrensd, maar elke handeling, elke keuze die we maken bevestigt een bestaand gedragspatroon of bekrachtigt een nieuw, effectiever gedragspatroon. Als we toch de hele tijd oefenen, kunnen we net zo goed bewust oefenen in de richting van meer welzijn en effectiviteit. Dat dat niet moeilijk hoeft te zijn (maar wel vastberadenheid en begrip vraagt) bewijst Guido de Valk met dit praktische en leerzame boek Menselijk leiderschap.
Anouk Brack geeft training en coaching in leiderschapsontwikkeling in binnen- en buitenland, online en offline. Ze is als eerste in Nederland volledig gecertificeerd in Leadership Embodiment. Ze werkte meer dan 15 jaar aan de Wageningen Universiteit, richtte een stichting op voor integraal leiderschap voor duurzaamheid, en is mede-oprichter van The Centre for Embodied Wisdom. Ze is de auteur van De verborgen dimensie van leiderschap.
Over Anouk Brack
Anouk Brack is auteur van succesvolle managementboeken, geeft internationaal trainingen in leiderschapsontwikkeling, is executive coach en begeleidt teamtrajecten met haar organisatiebloei-methode. Brack schreef verschillende boeken.
