Voor mij is Ons feilbare denken op het werk een boek met een degelijke onderbouwing en ik vind het verrassend om bepaalde nieuwe inzichten te lezen. Van andere, mij al bekende, inzichten kan ik waarderen zoals ze in de context worden geplaatst.
Chantal van der Leest is wetenschapsjournalist met opleidingen in de neuropsychologie, journalistiek en gedragscommunicatie. Het is haar eerste boek en ze schrijft eerlijk en zonder poeha.
In het boek worden de termen (denk)systeem 1 en (denk)systeem 2 alsmede WYSIATI veelvuldig gebruikt. De denksystemen, ofwel manieren van denken, zijn benoemd door de psychologen Keih Stanovich en Richard West. Systeem 1 of 'automatisch systeem' wordt het meest gebruikt door mensen; systeem 2 oftewel 'reflectief systeem' wordt dus veel minder gebruikt. Hierover later meer.
De afkorting WYSIATI staat voor 'what you see is all there is'.
Het is een eenvoudig uitgevoerd boek met een nette, eenvoudige lay-out. De tekst draagt het boek en de stof wordt slechts op een paar plaatsen verduidelijkt met een tekening. Foto's zijn niet opgenomen. Er zijn 140 pagina's met ruim twintig kleine hoofdstukken. De schrijfster raadt aan om het boek wel in de gebruikelijke volgorde te lezen, omdat in het begin de theorie wordt toegelicht. Elk klein hoofdstuk sluit af met een alinea 'in de praktijk'; dit is waardevol. De schrijfster heeft veel voorbeelden verweven met werkgerelateerde situaties. Bijvoorbeeld gedrag van managers dat op het eerste oog goed lijkt, maar een averechts effect heeft als je het langs de lat van de twee denksystemen legt.
Elk mens neem ontelbaar veel beslissingen per dag en daarbij is het, volgens schrijfster Van der Leest, fijn dat veel beslissingen via systeem 1 snel gemaakt kunnen worden. Als we dat niet zouden doen, zou elke handeling veel tijd in beslag nemen. Als voorbeeld noemt zij het eten van een cherrytomaat met een vork. Daar denk je als het ware niet meer over na. Als je elk stapje van het eten van die tomaat zou gaan overwegen, dan duurt het minutenlang. Ons brein is dus getraind om heel veel dingen op een soort automatische piloot te doen en dat gaat in vele gevallen goed.
Helaas kan ons brein ook gefopt worden, bewust of onbewust. We maken keuzes op basis van ervaringen uit het verleden met het referentiekader dat we hebben opgebouwd. Dat is niet altijd de juiste bagage om snel goede beslissingen te nemen.
In dit boek worden talloze voorbeelden gegeven waarbij dit mis gaat, ook al hebben de betrokken mensen een normaal intelligentieniveau. Voorbeeld hiervan is het inschatten van tijd bij planningen. De schrijfster zelf geeft toe dat zelfs met haar kennis van dit onderwerp zij de benodigde tijd voor het schrijven van haar boek te krap had ingeschat.
De voorbeelden in dit boek gaan zowel over visuele onderwerpen als tekstuele. Mensen laten zich leiden door hun eigen referentiekader en dat gaat wel eens verkeerd.
Bij mij is een voorbeeld bijgebleven over projecten. De betrokkenen werden gevraagd te schatten hoe groot hun bijdrage was. Het totaal van die percentages komt ruim boven de 100% uit.
Ons feilbare denken op het werk geeft een goede weergave van de (on)ogelijkheden van ons brein. Het boek bevat een goede combinatie van theorie en praktijk. Het maakt gebruik van eerder werk van onder andere de onderzoekers Daniel Kahneman en Richard Thaler. De auteur is hierover eerlijk en weet waarde toe te voegen aan hun onderzoeken.
Annemiek Sierhuis, fotograaf – bedrijfskundige – coach. Ze is de maker van de Creatieve Coachingskaarten.
Over Annemiek Sierhuis
Annemiek Sierhuis, fotograaf – bedrijfskundige – coach. Ze is de maker van de Creatieve Coachingskaarten.
