Nokia domineerde als onaantastbaar geachte marktleider jarenlang de markt van mobiele telefoons en bracht als eerste een smartphone op de markt. Toch werd Nokia in recordtempo ingehaald door Apple met zijn iPhone en de vele Aziatische smartphoneconcurrenten die Google's Android als besturingssysteem voor hun toestel gebruikten. Daar waar Apple en Google hun systemen als open platformen presenteerden met een focus op software, hield Nokia (te) lang vast aan zijn eigen gesloten en weinig flexibele besturingssysteem met een focus op hardware. Ter daarbij de verstikkende bedrijfscultuur, waardoor managers niet de werkelijkheid durfden te rapporteren (‘we verliezen de slag'), maar de raad van bestuur naar de mond praatte met onrealistische plannen en planningen die keer op keer niet uitkwamen.
Ook het gedwongen huwelijk met Microsoft, waardoor Nokia toestellen op de markt kon brengen met Windowssoftware werd geen succes. Het was allemaal te laat en te slecht. Om een beeld te geven. Nokia had in 2009 nog een marktaandeel van bijna 40%. Vier jaar later was dat nog maar 3%. Samsung ging in diezelfde periode van zo'n 4% naar 35% marktaandeel, terwijl Apple rond de 15% bleef schommelen. Stephen Elop, de topman van Nokia, wist bij de verkoop van de smartphonedivisie in 2013 aan Microsoft niets anders te zeggen dan: ‘We didn't do anything wrong, but somehow, we lost.' Oorzaak? De raad van bestuur had geen visie, begreep niet wat er gaande was en deed niets om dat te veranderen, zo lezen we in het boek.
Kortom, het ooit zo roemruchte Nokia, dé trots van Finland, was in 2014 zo goed als failliet. Alsof Philips op het punt staat om failliet te gaan. En toen was daar Risto Siilasmaa die in 2012 de voorzittershamer van de legendarische CEO Jorma Ollila overnam en voorzitter raad van bestuur werd. Siilasmaa koos een ander pad. Hij verliet de vechtmarkt van mobiele telefoons en werd met Nokia een succesvolle speler op het gebied van netwerkinfrastructuur door de bedrijven Nokia Siemens Networks en Alcatal-Lucent te kopen. Het was allemaal kantje boord, maar eind goed al goed. Nokia is er nog steeds en succesvol. Met een jaaromzet van 22,5 miljard en meer dan 100.000 werknemers wereldwijd. Dit keer in de voor consumenten en media minder zichtbare en minder sexy B2B-technologiemarkt.
Risto Siilasmaa schrijft in De veerkracht van Nokia op boeiende wijze over de ondergang en wederopstanding van zijn bedrijf en zijn rol daarbij. De auteur geeft daarbij een uitgebreid kijkje in de bedrijfskeuken en wat er bij komt kijken om zo'n wereldspeler overeind te houden in een wereld die steeds sneller verandert. Daarbij passeren allerlei ervaringen en wijze lessen van Siilasmaa de revue. Hij laat zijn licht schijnen over tal van onderwerpen, zoals de rol en werkwijze van een raad van bestuur (de acht gouden regels), ondernemend leiderschap (met tien componenten), giftigheid van succes (werkt verlammend), het belang van de juiste cultuur (transparantie, vertrouwen en tegenspraak dulden), werken met scenario's want het loopt altijd anders dan je denkt (plan b t/m plan z), het onderhandelingsspel bij miljardendeals (de vier-op-vier-methode), luisteren naar mensen met kennis van zaken en het belang van goede data (geeft inzicht), zelf op zoek gaan naar het verhaal achter de cijfers (weet waarover je praat) en de kracht van ‘paranoïde optimisme'. Dat betekent volgens de auteur dat je enerzijds optimistisch bent (ondanks wellicht alle angst en verwarring) dat je een oplossing vindt voor alle problemen die op je pad komen en anderzijds paranoïde bent over alles wat verkeerd kan gaan. Want volgens de auteur is er één ding zeker: problemen komen er toch, ook als mensen zeggen dat ze niet komen. Dus bereid je altijd voor op die mogelijke problemen.
De veerkracht van Nokia is een boeiend boek waar bestuurders, directeuren en managers ongetwijfeld hun voordeel mee kunnen doen. Het leest vlot weg en biedt tal van praktische inzichten, managementmethoden en nuttige leiderschapslessen. De belangrijkste les in het boek is wellicht deze: ‘Nokia ging bijna failliet. Niet omdat ze de niet juiste keuze hadden gemaakt, maar omdat ze te lang vasthielden aan die juiste keuze'. Een gewaarschuwd mens telt voor twee.
Over Sjors van Leeuwen
Sjors van Leeuwen (Indora Managementadvies) is adviseur, auteur en spreker op het gebied van klantgericht ondernemen, strategie en marketing. Door zijn ervaring is hij goed thuis in vele strategische vraagstukken en het toenemend belang van de ‘de klant’ als onderscheidende factor. Sjors schreef o.a. Wendbare strategie op één A4, Zorgmarketing in de praktijk en CRM in de praktijk.
