Internet en de sociale media zorgen voor een exponentiële groei van het aantal interacties waardoor alles en iedereen met elkaar verbonden is. Onze wereld is vluchtig, onzeker, complex en ambigu geworden. Om succesvol te leven en werken in de 21ste eeuw, zullen we ons telkens opnieuw moeten aanpassen aan de snel veranderende context en nieuwe soorten vaardigheden ontwikkelen.
Sinds 2010 leven we in een gedataficeerde samenleving die de auteurs van Digitale intelligentie liever de digitaal verbonden samenleving noemen. Discipline, gehoorzaamheid en volgzaamheid zijn langzamerhand vervangen door het aangaan van relaties, samenwerken, eigen initiatief en dialoog. Nog steeds belangrijk zijn zelfredzaamheid, zelfstandig denken, ondernemendheid en kritisch denken. De versnelling van de samenleving doet een beroep op onze flexibiliteit, onze alertheid en ons continue leervermogen. Dat noemen de auteurs digitale intelligentie: het vermogen om alert, verstandig en behendig te kunnen schakelen tussen vaardigheden die de digitaal verbonden samenleving van ons vereist.
In deel 1 beschrijven de auteurs de evolutie van onze vaardigheden tot en met het digitaal intelligent worden, nodig voor het dynamische karakter van onze huidige samenleving. In deel 2 presenteren zij hun Columbusmodel dat samenhang en hiërarchie aanbrengt in de twaalf vaardigheden die nu en in de nabije toekomst nodig zijn. De belangrijkste dragende vaardigheid is wendbaarheid. Het bewustzijn van een beweeglijke omgeving, vraagt om een open leerhouding: we nemen veranderingen waar en passen ons aan. Naast dragende vaardigheden onderscheiden Hoornstra en Van Lieshout stuwende en verbindende vaardigheden. Deel 3 gaat over een structuur en belangrijke aandachtspunten om op weg te gaan richting digitale intelligentie. Leren vormt daarbij de rode draad voor de ontwikkeling van de organisatie. Ook komt de ontwikkeling van wendbaarheid aan bod. We hoeven niet zozeer iets nieuw te leren, maar moeten juist zaken afleren: overtuigingen en visies waarmee we onszelf identificeren. Het gaat dus om persoonlijke ontwikkeling.
De titel Digitale intelligentie zet mensen mogelijk op het verkeerde been en dat zou hen ervan kunnen weerhouden het aan te schaffen. Dat zou jammer zijn, want dan missen ze een belangrijk boek. In het boek ligt de nadruk nauwelijks op het digitale - behalve op digitale verbondenheid. De auteurs gaan juist veel meer de breedte in om ons te leren overeind te blijven in de complexe samenleving.
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
