Homo Economicus: Het Rationele Mensbeeld in de Economie

De homo economicus is een mensbeeld waarin de mens eerst en vooral een economisch wezen is, dat wil zeggen gericht op de bevrediging van zijn behoeften op efficiënte en rationele wijze. Dit theoretische concept vormde decennialang de basis van economische theorieën, maar wordt steeds meer bekritiseerd vanuit de gedragseconomie en psychologie.

Van Rationele Actor naar Gedragseconomie

Lange tijd gold de homo economicus als het dominante mensbeeld in de economie. Deze kan worden beschreven als een rationeel, volledig geïnformeerd en het eigenbelang nastrevende persoon die tot optimale keuzes en beslissingen komt. Maar dit beeld komt steeds meer onder druk te staan door inzichten uit de gedragseconomie.

Kritiek op het Neoliberale Mensbeeld

Verschillende denkers stellen vraagtekens bij het mensbeeld van de homo economicus. Zij wijzen erop dat mensen van nature ook coöperatief, empathisch en gericht zijn op gemeenschappelijk welzijn.

Organisaties Voorbij de Homo Economicus

Ook in de managementliteratuur groeit het besef dat organisaties niet kunnen functioneren op basis van het achterhaalde fundament van de homo economicus. Moderne inzichten benadrukken onze sociale natuur.

Naar een Nieuw Mensbeeld

De kritiek op de homo economicus heeft geleid tot nieuwe inzichten over menselijk gedrag in economische context. Waar de homo economicus volgens traditionele economen als 'positieve' basis diende, wordt diezelfde basis door gedragseconomen als 'normatief' weggezet en zoeken zij een 'descriptieve' basis.

Conclusie: Voorbij de Rationele Actor

Het concept homo economicus blijft relevant als theoretisch instrument, maar de realiteit van menselijk gedrag is veel rijker en complexer. De mens is een complex wezen, dat veel meer kanten heeft dan de wetenschap hem toeschrijft. En dat geldt zeker voor de eenzijdige gedrevenheid die de economische wetenschap de mens toedicht. De toekomst van economische theorievorming ligt in het integreren van psychologische, sociale en morele aspecten van menselijk handelen.