trefwoord
Samenleving: een wereld in transitie
De samenleving - het geheel van mensen die samenleven volgens bepaalde regels en gewoonten - is voortdurend in beweging. We bevinden ons in een periode van grote transformatie, waarbij oude structuren plaatsmaken voor nieuwe. Polarisatie, digitalisering, klimaatverandering en sociale ongelijkheid zijn slechts enkele van de uitdagingen waar onze moderne samenleving mee worstelt. Tegelijkertijd biedt deze tijd van transitie ook kansen voor vernieuwing en verbetering.
Op deze pagina vind je boeken en artikelen die inzicht bieden in de staat van onze samenleving, de uitdagingen waarmee we worden geconfronteerd, en mogelijke wegen vooruit. Van toonaangevende denkers als Jan Rotmans en Yuval Noah Harari tot praktische handvatten voor het navigeren van maatschappelijke verandering - deze werken helpen je de complexiteit van onze tijd te doorgronden.
Jitske Kramer
Tricky Tijden
In 'Tricky Tijden' analyseert Jitske Kramer hoe onze samenleving in een liminale fase verkeert - een overgangsfase tussen oude en nieuwe structuren. Ze beschrijft hoe we collectief verdwaald zijn geraakt en biedt handvatten om deze complexe transitieperiode te navigeren en vorm te geven aan een nieuwe toekomst.
De samenleving in transitie
Verschillende auteurs signaleren dat we in een periode van fundamentele verandering leven. Jan Rotmans spreekt over een 'verandering van tijdperk' in plaats van een 'tijdperk van verandering'. Onze maatschappelijke systemen kraken in hun voegen en maken plaats voor nieuwe vormen. Deze transitie gaat gepaard met onzekerheid, polarisatie en sociale spanningen.
Jan Rotmans
Omwenteling
In 'Omwenteling' analyseert transitieprofessor Jan Rotmans de fundamentele veranderingen die onze samenleving doormaakt. Hij wijdt een volledig hoofdstuk aan maatschappelijke omwenteling en beschrijft hoe een nieuwe samenleving aan het ontstaan is, met verschuivende machtsverhoudingen en sociale structuren.
Investeren in organisatieleren kan transitiesucces vergroten
Bert Peene
Dit artikel over organisatieleren en transities benadrukt dat structurele veranderingen het resultaat zijn van op elkaar inwerkende ontwikkelingen in economie, cultuur, technologie en instituties. Hoewel abstract, wordt duidelijk dat elke transitie uiteindelijk mensenwerk is - een belangrijk inzicht voor wie maatschappelijke verandering wil begrijpen.
Polarisatie en maatschappelijke spanningen
Een van de kenmerken van onze huidige samenleving is toenemende polarisatie. Het publieke debat verhardt, de kloof tussen verschillende groepen lijkt te groeien, en het vinden van gemeenschappelijke grond wordt steeds moeilijker. Verschillende auteurs bieden inzicht in de oorzaken hiervan en mogelijke wegen vooruit.
Bart Brandsma
Polarisatie. Inzicht in de dynamiek van wij-zij denken
In 'Polarisatie. Inzicht in de dynamiek van wij-zij denken' analyseert Bart Brandsma hoe polarisatie onze samenleving beïnvloedt. Hij biedt praktische handvatten voor professionals om polarisatie te herkennen en ermee om te gaan, essentieel voor iedereen die in maatschappelijke contexten werkt.
De toenemende polarisatie heeft verstrekkende gevolgen voor hoe we samenleven. Het vertrouwen in instituties neemt af, we trekken ons steeds meer terug in onze eigen 'bubbels', en de maatschappelijke samenhang komt onder druk te staan. Verschillende denkers zoeken naar manieren om deze trend te keren en weer verbinding te creëren.
Lammert Kamphuis
Verslaafd aan ons eigen gelijk
In 'Verslaafd aan ons eigen gelijk' onderzoekt filosoof Lammert Kamphuis hoe dogmatisch denken en polarisatie onze samenleving beïnvloeden en verdelen. Hij laat zien hoe ons verlangen naar zekerheid en gelijk hebben de dialoog en nuance in het publieke debat ondermijnt.
Digitalisering en technologische transformatie
Digitale technologieën transformeren onze samenleving in hoog tempo. Van sociale media tot kunstmatige intelligentie, deze ontwikkelingen veranderen hoe we werken, communiceren en samenleven. Verschillende denkers onderzoeken de kansen en risico's van deze technologische revolutie.
Arjan Widlak
Rik Peeters
De digitale kooi
In 'De digitale kooi' onderzoeken Arjan Widlak en Rik Peeters hoe digitalisering de verhouding tussen overheid en samenleving fundamenteel verandert. Ze laten zien hoe dit nieuwe vormen van macht en uitsluiting creëert, met verstrekkende gevolgen voor burgers en hun relatie tot de overheid.
Marietje Schaake
De tech coup
Marietje Schaake analyseert in 'De tech coup' hoe digitale technologieën fundamentele veranderingen veroorzaken in het functioneren en de organisatie van onze samenleving. Ze laat zien hoe technologiebedrijven steeds meer macht naar zich toe trekken, vaak buiten democratische controle om.
Sander Klous: ‘Reageer MAD op toenemende complexiteit’
Paul Groothengel
In dit artikel bespreekt KPMG-consultant Sander Klous hoe we moeten reageren op de toenemende complexiteit van onze 'slimme samenleving'. Zijn advies is om 'MAD' te werken: Modulair, Agile en Decentraal - een aanpak die rekening houdt met de nieuwe realiteit van algoritmes en databeheer.
SPOTLIGHT: Yuval Noah Harari
Yuval Noah Harari is een van de meest invloedrijke denkers over de ontwikkeling van de menselijke samenleving. In 'Sapiens' volgt hij de evolutie van menselijke gemeenschappen van kleine stammen tot complexe beschavingen. In zijn recente werk 'Nexus' onderzoekt hij hoe informatienetwerken en AI onze samenlevingsstructuren fundamenteel kunnen veranderen.
Meer over Yuval Noah Harari
Sociale ongelijkheid en inclusie
Een rechtvaardige en inclusieve samenleving is een ideaal dat velen nastreven, maar de realiteit laat zien dat er nog grote uitdagingen zijn. Sociale ongelijkheid, kansenongelijkheid en uitsluiting zijn hardnekkige problemen die om structurele oplossingen vragen.
Thomas Piketty
Michael Sandel
Gelijkheid
In 'Gelijkheid' analyseren Michael Sandel en Thomas Piketty hoe toenemende ongelijkheid de sociale samenhang in onze samenleving bedreigt. Ze onderzoeken de oorzaken van deze ongelijkheid en pleiten voor een herziening van onze economische en sociale structuren om een rechtvaardiger samenleving te creëren.
Joris Luyendijk
De zeven vinkjes
Joris Luyendijk ontleedt in 'De zeven vinkjes' de onzichtbare barrières die inclusie in de Nederlandse samenleving belemmeren. Hij onderzoekt hoe privileges werken en hoe deze de sociale mobiliteit en kansengelijkheid in onze maatschappij beïnvloeden.
De roep om een inclusievere samenleving wordt steeds luider. Organisaties, overheden en burgers zoeken naar manieren om iedereen gelijkwaardige kansen te bieden, ongeacht achtergrond, gender, leeftijd of beperkingen. Dit vraagt om een kritische blik op bestaande structuren en het ontwikkelen van nieuwe, inclusieve praktijken.
Kauthar Bouchallikht
Zoë Papaikonomou
De inclusiemarathon
In 'De inclusiemarathon' plaatsen Kauthar Bouchallikht en Zoë Papaikonomou diversiteitsvraagstukken op de werkvloer in een bredere maatschappelijke context. Ze laten zien hoe organisaties en maatschappij elkaar wederzijds beïnvloeden en hoe dit samenhangt met ongelijkheid en sociale dynamiek.
We leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk. De samenleving transformeert op fundamenteel niveau, waarbij oude structuren verdwijnen en nieuwe vormen ontstaan. Dit is geen lineair proces, maar een chaotische, onvoorspelbare omwenteling die om nieuw denken vraagt.
Uit: Omwenteling
Duurzaamheid en toekomstbestendigheid
Een duurzame samenleving die ook voor toekomstige generaties leefbaar blijft, is een van de grote uitdagingen van onze tijd. Klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en hulpbronschaarste vragen om fundamentele herziening van hoe we leven, werken en consumeren.
Jan Rotmans
De perfecte storm
In 'De perfecte storm' analyseert Jan Rotmans de huidige staat van onze samenleving en de veranderingen die nodig zijn voor een duurzamere toekomst. Hij laat zien hoe verschillende crises samenkomen en pleit voor een fundamentele herziening van onze maatschappelijke systemen.
Geld in de bijrol - Op weg naar een menswaardige samenleving
Ad Broere
Dit artikel over 'Geld in de bijrol' onderzoekt hoe ons economische systeem leidt tot terugkerende crisissen en ongelijkheid. Het pleit voor een andere kijk op economie en bankieren om tot een menswaardiger samenleving te komen, waarin duurzaamheid en welzijn centraal staan.
Collectieve intelligentie en samenwerking
Voor het aanpakken van de complexe uitdagingen waar onze samenleving voor staat, is collectieve intelligentie en effectieve samenwerking essentieel. Verschillende denkers onderzoeken hoe we beter kunnen samenwerken en gebruik kunnen maken van onze gezamenlijke capaciteiten.
Eric Koenen
Samen slim
'Samen slim' van Eric Koenen is een baanbrekend werk over hoe collectieve intelligentie kan bijdragen aan een betere samenleving. Het boek onderzoekt hoe we maatschappelijke uitdagingen gezamenlijk kunnen aanpakken door gebruik te maken van onze collectieve kennis en wijsheid - een essentieel perspectief in een tijd van toenemende complexiteit.
Het vermogen om samen te werken is een van de fundamentele krachten achter menselijke vooruitgang. In een tijd van toenemende fragmentatie en polarisatie, wordt het herbouwen van sociale samenhang en het bevorderen van effectieve samenwerking steeds belangrijker. Dit vraagt om nieuwe vormen van leiderschap, organisatie en burgerschap.
De Beleidsbubbel
Beleid heeft alleen waarde als het geworteld is in de maatschappelijke werkelijkheid en daadwerkelijk impact heeft op de samenleving. Wanneer beleidsmakers opereren in een 'bubbel', los van de dagelijkse ervaringen van burgers, ontstaat er een kloof die het vertrouwen in instituties ondermijnt en effectieve oplossingen belemmert.
Perspectieven op de toekomst
Hoe ziet de samenleving van de toekomst eruit? Verschillende denkers wagen zich aan voorspellingen en schetsen visies op mogelijke toekomstscenario's. Deze perspectieven helpen ons na te denken over de richting waarin we onze samenleving willen ontwikkelen.
Hans Rodenburg
Noortje Thijssen
Koen Bruning
Er is wél een alternatief
Hans Rodenburg, Koen Bruning en Noortje Thijssen schetsen in 'Er is wél een alternatief' een nieuwe samenlevingsvorm als alternatief voor het huidige kapitalistische model. Ze onderzoeken hoe we de maatschappij anders kunnen inrichten op basis van gemeenschappelijkheid in plaats van individuele winstmaximalisatie.
De toekomst van onze samenleving ligt niet vast, maar wordt gevormd door de keuzes die we nu maken. Door kritisch te reflecteren op onze huidige systemen en actief te experimenteren met alternatieven, kunnen we bijdragen aan een meer rechtvaardige, duurzame en inclusieve samenleving voor toekomstige generaties.
De boeken en artikelen op deze pagina bieden verschillende perspectieven op de uitdagingen en kansen van onze tijd. Ze nodigen uit tot reflectie, dialoog en actie - essentiële ingrediënten voor maatschappelijke vernieuwing in een tijd van transformatie.
